Kıdem tazminatı hesabında her bir kuruşun önemi vardır; çünkü sonuçta işçinin yıllardır verdiği emeğin karşılığı tutar hesaplanacaktır. Tam bu noktada işçinin aklına şu soru gelebilir: Fazla mesai kıdem tazminatını etkiler mi?
Fazla mesai ücreti ve kıdem tazminatı
Kıdem tazminatı hesaplanırken yapılan en ufak bir yanlış bile işçi için önemli kayıplara yol açabilmektedir. Bunun nedeni, hem kıdem tazminatının yüksek rakamlar tutabilmesi hem de çok düşük olan damga vergisi hariç başka bir kesintiye uğramamasıdır.
O nedenle, özellikle hangi ödemelerin kıdem tazminatına dâhil olduğu konusu bilinmesi gereken konulardandır. İşte fazla çalışma ya da fazla mesai ücreti de bunlardan biridir.
Fazla mesai nedir?
Uygulamada fazla mesai olarak bilinen ancak mevzuatta fazla çalışma olarak anılan çalışma biçiminin iki temel sonucu vardır: İşçinin haftalık çalışma süresinin üzerine çıkmış olması ve bunun ücretini zamlı alacak olması.
Fazla çalışma, normal şartlar altında şu şekilde tanımlanabilir: İşçinin haftalık 45 saatin üzerinde yaptığı çalışmadır: https://mustafabaysal.com/fazla-mesai-hesaplama-ornegi/
Ancak özellikle Yargıtay içtihatlarıyla bu kavram biraz daha genişletilmiş ve gece döneminde 7,5 saatin üzerinde ya da gün içinde 11 saatin üzerinde yapılan çalışmalar da fazla mesaiden sayılmıştır: https://mustafabaysal.com/gunde-16-saat-calismak-yasal-mi/
Kıdem tazminatına hangi ödemeler dâhil?
Bu sorunun tam cevabını vermek aslında mümkün değil. Çünkü her hangi bir işyerinde yapılmakta olan bir ödeme diğerinde başka bir adla yapılabilmektedir.
Ama burada temel kriteri koymak mümkündür. Bu kriter ise şudur: İşçiye yapılan sürekli ödemeler kıdem tazminatı hesabına dâhil edilirken arızi ödemeler dâhil edilmez.
Sürekli ödemeler
Bunların başında işçinin maaşı gelmektedir. Onun dışında alınan yemek yardımları, yemek kuponları, yemek fişleri, servis ya da yol yardımları, senelik ikramiyeler, bayram yardımları ve benzerleri de sürekli ödemelerden sayılır.
Arızi ödemeler
Bunlar, adından da anlaşılabileceği üzere, işçiye belirli periyotlarla ödenmeyen ve adeta işçinin çalışmasına ya da aniden gerçekleşen başka bir olaya bağlı olan ödemelerdir. Fazla çalışma, genel tatil ücreti, hafta tatili ücreti ve benzerleri de bu türdendir.
Fazla çalışma kıdem tazminatı hesabına dâhil mi?
Bu soruya net bir şekilde “hayır” cevabını verebiliriz. Bunun nedeni ise, fazla çalışma ücretinin işçinin fazla çalışma yapmasına bağlı olmasıdır.
Bir başka deyişle, arızi bir çalışma olan fazla çalışmanın karşılığında alınan ücret de arızi kabul edilecek ve kıdem tazminatı hesabına dâhil edilmeyecektir.
Süreklilik arz eden fazla mesai
Tam bu noktada akla şöyle bir soru gelebilir: İşyerimde o kadar çok fazla mesai yapıyoruz ki, artık fazla mesai süreklilik arz etmeye başladı.
Gerçekten de bazı işyerlerinde, yıllık 270 saatlik azami fazla mesai sınırlamasına rağmen, neredeyse her hafta ve düzenli olarak fazla mesai yapıldığı görülür.
Açıkçası konuyla ilgili bir Yargıtay kararı bulamadığımdan, şahsi kanaatimi belirtmem yerinde olacaktır. Kanaatimi de iki farklı seçeneğe göre ifade edebilirim.
İlkinde, işçinin maaşı belirlenirken “fazla mesai dâhil iş sözleşmesi” imzalanmış olmasıdır ki; bunun doğal sonucu, işçinin maaşının içinde yıllık 270 saate kadar fazla mesai ücretinin peşinen bulunmasıdır. Bu durumda artık işçinin maaşından peşin ödenen asgari ücretin düşülmesi ve böylece giydirilmiş brüt ücretini bulunması doğru olmayacaktır. Kıdem tazminatına esas ücret, işçinin fazla mesai dâhil ücreti olmalıdır.
Ancak işçinin maaşı fazla mesai ücreti dâhil belirlenmemişse, zannımca, işçi ne kadar fazla mesai yaparsa yapsın, bunun kıdem tazminatı hesabında dikkate alınmaması gerekir.
Fazla mesai ihbar tazminatı hesaplamasına dâhil edilir mi?
Yukarıdaki açıklamaların tamamı aynen ihbar tazminatı için de geçerlidir. Çünkü hem kıdem tazminatı hem de ihbar tazminatı giydirilmiş brüt ücret üzerinden hesaplanır: https://mustafabaysal.com/giydirilmis-ucret-ve-ciplak-ucret-nedir/
SONUÇ
Kıdem tazminatına hangi ödemelerin ya da bordrodaki hangi kalemlerin dâhil edilip edilmeyeceğinin tespiti için elimizdeki en önemli kriter “arızi”lik kavramıdır.
Fazla çalışmanın da işyerinde arızi bir çalışma olduğunun kabulü gerekir. Çünkü bu çalışma türü, işyerinde sürekli olarak yapılan ve adeta olağan bir çalışma şekli değildir.
Hatta bir işyerinde yılın her haftası fazla çalışma fiilen yapılıyor olsa bile, bunun yine kıdem tazminatı hesabına dâhil edilmesi beklenmez. Çünkü fazla çalışma, niteliği itibariyle arızi bir çalışmadır ve arızi ödemeler de kıdem tazminatı hesabına dâhil edilmemektedir.
Yalnızca, işçinin maaşının “fazla mesai dâhil” belirlendiği durumlarda, maaşın içinde peşin ödenen fazla mesai ücretlerinin kıdem tazminatı hesabına dâhil edilmesi gerektiğini düşünüyorum.
Kıdem tazminatı için örnek bir hesaplama yaptığım şu yazı konuyu daha iyi anlamanıza yardımcı olacaktır: https://mustafabaysal.com/kidem-tazminati-hesaplamasi-ornegi/
Fazla mesai ücretinin kıdem tazminatına etkisi konusunda sık sorulan sorular:
Fazla mesai 270 saati geçerse ne olur?
Teknik olarak İş Kanunu’nun ana kuralı çiğnenmiş olur ve işçinin bu nedenle haklı fesih hakkının doğması beklenir; ancak Yargıtay, işçinin fazla mesai ücreti ödendiği müddetçe yıllık 270 saat fazla mesai süresinin aşılmasının işçiye haklı fesih hakkı vermeyeceğini söylemektedir: https://mustafabaysal.com/yilda-270-saatin-uzerindeki-fazla-calisma-ucretleri-odenir-mi/
Fazla mesai nasıl kanıtlanır?
Muhtemel bir dava aşamasında işçinin fazla mesai yaptığını ispat etmesi, işverenin de eğer işçi bunu ispat ederse fazla mesai ücretini ödediğini ispat etmesi gerekir. Fazla mesai ispatının hangi yöntemlerle olacağını şu yazımda anlatmıştım: https://mustafabaysal.com/fazla-mesai-ispati/
Mrb ben fatih 27/05/2013te işe girdim ve 21/05/2019 da işten çıkarıldım saglık nedenimden dolayı bana ihbar 4591 kıdem 18.287 . (30 günlük izin parasıda 1874 yatırdılar maaşım 1874 lira fazla mesai /50 _84 saat ikramiyem 1054 lira maaş bodrumda 6132 tl bürüt gözüküyor aldıgım tazminat dogrumu yardımcı olurmusuz teşekkürler
Fazla çalışma ücretinin bordroda sürekli olarak gösterildiği bir firmada çalışıyorum. Bu sayede 45 saati aşan durumlarda ekstra ödeme yapılması gerekmiyor. Bu sürekli fazla calismalarin dahil olduğu brüt ile mi kıdem tazminatı hesaplanır yoksa hariç mi tutulur?
Teşekkürler
Merhaba. Sürekli olduğunu söyleseniz bile, bordroda görülen fazla mesai ücretlerinin kıdem tazminatı hesabında dikkate alınması mümkün değildir Başak hanım.
Benim maaş bordromda brüt ücretim 2790tl görünüyor buna aylık 40 saat mesai dahil(760 fazla mesai brüt) şimdi ben eğer işten çıkarsam tazminatım 2790 üzerinden mı yoksa 2029 yani asgari brüt ucret üzerinden mi hesaplanır. Teşekkür ederim şimdiden.
Eser bey,
kıdem tazminatına hiç bir şekilde mesai ücretleri dahil edilmez.Eğer dediğiniz rakamlar doğru ise ki asgari ücret+mesai tutarı belirtilen rakam 2029 lira üzerinden hesaplanır.iyi günler
Kolay gelsin ben bir buçuk yıldan beri çalıştığım işyerinde fazla çalışmaya bağlı 64 saatim var ve yıllık iznimi 7 gün verdi diğer 7 günü sonra verecem dedi ki ben böle istemedim ve mobing uyguluyor ben iş feshedersem kıdem fazla mesai ve yıprznma payımı alabilirmiyim teşekkürler
Fatma hanım,
öncelikle işveren yıllık izininiz tek seferde 10 günden az olmama koşuluyla sizi çıkaramaz ve bu isteğinizde haklısınız.İş akdinizi fesih konusuna gelince kıdem tazminatınızı alabilirsiniz
Özel bir şirkette çalışıyorum işten ayrılacağım.iki aylık ihbar süresini çalıştırıyorlar.ihbar süresi dolduğunda mevcut yıllık izinin ücretinimi verir yoksa süre doldugunfa iznemi gönderir.izni kullandıran akşamlar ihbar süresi içinde mi kullandirir 20 gün izin var ihbar süren 20 Ekim’de bitiyor
Merhaba. İhbar süresi dolduğunda, kullanamadığınız yıllık izinlerin ücretinin ödenmesi gerekir. Bundan sonra izin olmaz; çünkü sözleşmeniz feshedilmiş demektir.
Bir şirkette 22 yıldır çalışıyorum 25 yıllık emeklilik hizmet sistemi doldurdum.7820 günüm var tazminat hesaplarken elimize geçen bodrodaki burut ücret üzerinden mi hesap yapacağız bodrodaki aylık yapılan fazla mesai ücreti de dahil
Merhaba, fazla mesai ödemeleri hesaba dahil edilmeyecektir: https://mustafabaysal.com/kidem-tazminatina-esas-ucretin-hesaplanmasi/
Yıllık izini haketmek için Raporlu günler ve ücretsiz izinler düşülürmü? iş yerinde 3 yıl 25 gün çalıştım. 3yıl içinde 35 gün izin ve rapor kullandığımdan dolayı 3. yılın yıllık izin ücretim ödenmedi. cevap için teşekkürler.
Saygılaımla
Nursel hanım şu yazımızda yıllık izin bakımından çalışılmış kabul edilen halleri yazmıştık: mustafabaysal.com/yillik-izin-bakimindan-calisilmis-kabul-edilen-haller
Yazıdan da göreceğiniz üzere raporlu günleriniz çalışılmış gibi kabul edilir. Ancak ücretsiz izin günleriniz, yıllık izin hesabında dikkate alınmaz.
Kıdem tazminatı hesaplanırken Kullanılan izinler raporlar düşülüyormu? İşe başlangıç ve ayrılış tarihleri arasında 8 yıl 27 gün çalışmam var, Bana çıkarılan hesapta 7yıl 8aydan hesap görüldü 8.yılın yıllık iznide ödenmedi. Vereceğiniz cevap için Şimdiden teşekkür ediyorum.
Saygılarımla
Merhaba. Kıdem tazminatı hesabında raporlu günler ve diğer ücretsiz izinler kıdemden düşülür. Ancak yıllık ücretli izinler düşülmez.
merhabalar….işe ilk giriş tarihim15-06-2006…2009 mayıs ayına kadar çalıştım ve askere gittim…askere giderken herhangi bir tazminat almadım…15/09/2010 yılında aynı iş yerine tekrar başladım yani askerden dönünce…sigortamın yapılmasını istemedim gönüllü olarak ….sigorta parasını maaşıma ilave ettirmek istedim…o dönem 800 tl maaşla işe başladım…01-12-2012 tarihinde tekrar sigorta başlangıcım oldu evlilik sebebiyle…hala aynı şirkette çalışmaktayım…sigortamız asgari ücretten yatırılıyor….ama asıl maaşım 2300 tl…200 tl yemek parası alıyorum…çalışma saatimiz haftada 1 gün izinli olmakla beraber günde 12 saat…kendi iseğimle çıkmak istesem tazminat alabilirmiyim ve ne kadar alırım…işveren tarafından çıkarılsamda tazminat miktarını öğrenebilirmiyim…askerlik öncesi çalışmış olduğum dönem ve askerlik sonrası sigortasız çalıştığım dönem tazminata dahil edilirmi?…cevap verirseniz çok memnun olurum…kolay gelsin…
Sinan bey, size şu kadarını söyleyebilirim ki; eğer kıdem tazminatı alabilecek olursanız, askerlik öncesi ve sonrası, sigortalı ve sigortasız tüm süreler için ödeme yapılması gerekir. Kıdem tazminatı alabilir misiniz? Bunun için çalışma koşullarınızın özel olarak incelenmesi gerekir.
Merhaba.15.11.2012 giriş.30.4.2018 çıkış.sorum şu.
İse giriş ten itibaren maaş + yemek parası alıyorduk.ayrılmadan önceki son bir yıla kadar bordrolarda yemek olarak gözüken bu ücret.son bir yılda fazla mesaiye çevrilmiş . Bu yasal midir kıdem tazminatım bu yüzden eksik hesaplanıyor.
3177 bordrodaki brüt ücret+ 400 yemek parası çalışma süresi 5 yıl 6 ay mahkemeye versen hakkımı alabilirmiyim. Teşekkür ederim.
Ayhan bey elbette alabilirsiniz. Ama mahkemede, bu fazla mesailerin aslında yemek parası olduğunu bir şekilde ispat etmeniz gerekeceğini unutmayın.
merhaba mustafa bey biz 6 güvenlik surekli 2 gun gunduz 2 gun gece 2 gun izin şekliyle 12 saat çalışıyoruz..bizi güvenlik görevlisinden bekçi statusune geöirmek için sözleşme imzalatmak istediler fakat kabul etmedik..kıdem ve ihbar tazminatlarımız odenecek ve hesaplama yaparken net aldığımız maaşın brutunden hesaplama yapmak istiyorlar..bizde sureklilik arz ettiği için tazminatlarımızın aldığımız bordrodaki mesaili brüt üzerinden hesaplanması gerektiğini bildirdiğimiz halde kabul görmedi.bunun yasal bir dayanağı varmıdır veya sureklilik arzeden fazla mesailerin kıdem tazminatına dahil edilmesine ilişkin yargıtay kararı varmıdır.elimizde tüm bordrolar mevcuttur.cevabınız için şimdiden teşekkur ederim.Saygılar
Merhaba. Aslında işveren doğrusunu yapmış. Süreklilik arz eden fazla mesai diye bir kavram yoktur. Fazla mesailer hiçbir şekilde kıdem tazminatı hesabına dahil edilmez.
merhabalar
ben 2,5 yıldır aynı iş yerinde çalışıyorum.
işe girerken fazla mesai onay formu imzalatıldı.
ve düzenli olarak hiç kesinti olmadan cumartesi günleri çalışıyoruz ve fazla mesai alıyoruz.
sgk bildirimim de fazla mesaili ücretim her ay maaşımla birlikte ödeniyor.
bu durum süreklilik arz ettiği için kıdem tazminatım hesaplanırken sgk da görünen üzerinden mi hesaplanacak?
yoksa fazla mesai kesilip öyle mi hesaplanacak.
iyi çalışmalar dilerim.
Esra hanım, fazla mesai ücretleri hiçbir şekilde kıdem tazminatı hesabına dahil edilmez.
ben 12 sene oldu ozel şirkette çalışıyorum yani 8.8 normalde mesailer bankaya yatıyor ama onbuçuk saat gösteriyor kıdem tazminatı askeri ücretten ödeniyor bu mesaileri alabilirmiyim simdiden teşeküler
Şaban bey, mesaileriniz bankaya yatıyorsa, hangi mesaileri almaktan bahsediyorsunuz? Biraz daha açıklayıcı yazabilir misiniz?
çaliştğım şirkette kıdemtazminatı asgari ücretten ödenyor bu mesailer tazminata giriyormu öğrenmek istediğim bu tesekürler
Şaban bey, fazla mesai ödemeleri kıdem tazminatı hesabına dahil edilmez.
Slm hocam ben 13 aydır bi fabrikada sigortali calisiyorum birinci sorum maaşım 2000 tl ama sigorta asgari ucretten yatiyo ikincisi agi istiyorum ama maaşın içinde diyo yani vermiyor üçüncü sorum ben gunde 10.5 saat calisiyom bir saat molam var fazla çalışma yapmış oluyomuyom haftada5 gün calisiyom ve son sorum maasimin 1400 tl si bankaya yatiyo 600 tl elden aliyoz ben isten ayrilmak istiyorum tazminat alabilirmiyim
Doğan bey son sorunuzdan başlayayım. Evet, resmi maaşınızın gerçek maaşınızdan az olması bir haklı fesih sebebidir. Ama önemli olan, bu durumu mahkemede ispat edebilmenizdir.
– AGİ maaşın içinde olabilir. Ama önemli olan, bordronuzda olup olmadığıdır. Maaş bordronuzu kontrol edin, AGİ kalemi var mı? Varsa ne kadar?
– Fazla mesainizi kendiniz hesaplayabilirsiniz. 1 haftalık süre zarfında 45 saatin üzerindeki çalışmalarınız fazla mesaidir.