İhbar süresinin ne kadar olduğu İş Kanunu’yla belirlenmiş olsa da taraflar bu süreyi artırmak isteyebilir. Bu talep işçiden gelebileceği gibi, işverenden de gelebilir. Peki, ama ihbar süresi artırılabilir mi? Ya da ihbar süresi en çok ne kadar olabilir?
İhbar süresinin artırılması
Böyle bir şey ilk bakışta mantıksız görünebilir ve tarafların ihbar süresini neden artırmak istediği anlaşılamayabilir. Öyle ya, ihbar süresi taraflardan birisi iş akdini sona erdirmek istediğinde, çalışma süresini uzatan bir uygulamadır. Öyleyse, neden bu süre uzatılsın?
Bazen taraflar, iş akdini sona erdirmenin iki taraf için de zor olmasını isteyebilir. Örneğin işveren işçisini kaybetmek istemiyordur ya da işçi işini çok seviyordur. Böyle olunca, ihbar süresini artırmak talebi herhangi bir taraftan gelebilir.
İhbar süresinin sözleşmeyle artırılması
Elbette ihbar süresini artırmanın en doğru yolu, buna dair hükmü iş sözleşmesine yazmaktır. Ancak bunun geçerlilik şartı olduğunu söyleyemeyiz; yani taraflar isterse sözlü olarak da bu anlaşmayı yapabilir.
Fakat bu durumda bunun ispatı son derece güç olacağından, yapılması gereken; bu süre artırımını yazılı olarak kayıt altına almaktır.
İhbar süresinin artırılmasının mümkün olduğuna dair bir Yargıtay kararı şöyle der:
“… Somut olayda, taraflar arasında imzalanan hizmet sözleşmesinin 10. maddesi “İşbu Hizmet Sözleşmesi’nin İş Kanunu’nun 17 vd. maddeleri uyarınca taraflarca tek taraflı feshi durumunda, yasal ihbar önelleri üç katı oranında uygulanacak, ihbar öneline uymadan sözleşmeyi fesheden taraf yasal ihbar tazminatının üç katı oranında tazminatı diğer tarafa ödeyecektir. Bu kapsamda hekim, anılan zorunluluğa uymayarak öngörülen süreden önce işi bırakır ya da 4857 sayılı Kanun’un 25. veya bu sözleşme kapsamında hizmet sözleşmesinin işveren tarafından “haklı feshi”ne yol açarsa, o tarih itibariyle tahakkuk edecek yasal ihbar tazminatının üç katı miktardaki bedeli cezai şart olarak işverene ödeyecektir” düzenlemesini içermektedir. İhbar süresine ilişkin bu düzenleme nispi emredici nitelikte olup, ihbar süresinin hem işçi hem de işveren yönünden arttırılması mümkündür…” (22 Hukuk, 2016/9156 K.).
İhbar süreleri ne kadar?
Bildiğiniz üzere ihbar süresini belirleyen şey, işçinin işverenlik bünyesindeki kıdemidir. İşçinin kıdemine göre ihbar süreleri şöyledir:
- 6 aydan az ise 2 hafta
- 6 ay ile 1,5 yıl arasındaysa 4 hafta
- 1,5 yıl ile 3 yıl arasındaysa 6 hafta
- 3 yıldan fazla ise 8 hafta
Gördüğünüz gibi, işçinin kıdemi arttıkça ihbar süresi de artar ve fakat 3 yıldan sonra artık sabit bir rakamda kalır.
İhbar süresi en çok ne kadar artabilir?
İhbar sürelerinin karşılıklı olarak artırılabileceğini yukarıda yazdım. Peki, ama bunun bir üst sınırı var mı? Örneğin 8 haftalık ihbar süreleri 80 haftaya çıkarılabilir mi? Ya da 2 hafta yerine 12 hafta mı diyebiliriz?
Bu konuda İş Kanunu’nda herhangi bir hüküm bulunmamakla birlikte, Yargıtay zaman içinde bir içtihat geliştirmiş ve ihbar sürelerine bir üst sınır getirmiştir.
Buna göre; ihbar süresi sözleşmeyle artırılabilse de en çok ihbar ve kötüniyet tazminatlarının toplamı kadar olmalıdır. Bunun üstünde tutarda bir ihbar tazminatı söz konusu olduğunda, mahkemece hakkaniyet indirimi uygulanmaktadır.
Kötü niyet tazminatının ne olduğunu şurada izah etmiştim: https://mustafabaysal.com/kotuniyet-tazminati-nedir-hangi-isciler-talep-edebilir/
Bir Yargıtay kararında bu durum şöyle ifade edilir:
“… Ancak, sürelerin sözleşme ile arttırılabileceği Kanunda düzenlenmiştir. Ancak, bildirim sürelerinin arttırılabileceği belirtilmiş olmakla birlikte, Kanunda bir üst sınır öngörülmemiştir. Dairemiz tarafından, üst sınırın hâkim tarafından belirlenmesi ve en fazla ihbar ve kötü niyet tazminatlarının toplamı kadar olması gerektiği kabul edilmektedir. Bu durumda, temyize konu davada, en fazla ihbar ve kötü niyet tazminatlarının toplamı kadar ihbar süresi hesaplanması gerekirken, toplu iş sözleşmesi gereği kırk hafta ihbar süresi hesaplanması usul ve kanuna aykırı olup bozmayı gerektirmiştir…” (22 Hukuk, 2015/23427 K.).
SONUÇ
İhbar süreleri İş Kanunu’na göre; işçinin kıdemi göz önüne alınarak 2, 4, 6 ya da 8 haftadır. Bu sürelerin artırılıp artırılamayacağına dair bir hüküm de Kanun’da bulunmaz.
Ancak Yargıtay’a göre ihbar süreleri artırılabilir ve fakat bunun bir üst sınırı vardır. İhbar süresi en çok ihbar süresi ile kötüniyet tazminatı toplamına kadar artırılabilir.
Örneğin 3 yıldan çok kıdemi olan işçinin ihbar süresi 8 hafta ve bu işçinin tabi olduğu kötüniyet tazminatı tutarı ise 24 haftadır. Böyle olunca bu işçinin azami ihbar süresi de 32 hafta olacak ve bu sürenin üzerinde belirlenen ihbar süresi kısmi geçersiz kabul edilecektir.
