Devlet memuru olma şartlarından birisi de yaş ile ilgilidir. Bu yaş şartı asgari ve azami yaş olarak ikiye ayrılabilir. Peki, ama memur olmak için en az kaç yaşında olmak gerekir?
Memuriyet için gereken en az yaş
Yaş, kişinin zihinsel ve fizyolojik gelişiminin bir göstergesidir. Sağlık kaynaklı sıkıntılar hariç olmak üzere, kişinin belirli bir yaşa gelmiş olması, onun fiziksel ve zihinsel olarak kendi işini görme kuvvetine kavuştuğu anlamına gelir. Haliyle memuriyet için de belirli bir yaşa gelmiş olmak gerekir.
Memur olma şartları
Devlet memuru olma şartları 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 48’inci maddesine belirlenmiştir. Maddede hem genel şartlar hem de özel şartlar kaleme alınmıştır. Buna göre memuriyet için genel şartlar şunlardır:
- Türk Vatandaşı olmak
- Yaş şartlarını taşımak
- Öğrenim şartlarını taşımak
- Kamu haklarından mahrum bulunmamak
- Türk Ceza Kanununun 53 üncü maddesinde belirtilen süreler geçmiş olsa bile; kasten işlenen bir suçtan dolayı bir yıl veya daha fazla süreyle hapis cezasına ya da affa uğramış olsa bile devletin güvenliğine karşı suçlar, Anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar, zimmet, irtikap, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, güveni kötüye kullanma, hileli iflas, ihaleye fesat karıştırma, edimin ifasına fesat karıştırma, suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama veya kaçakçılık suçlarından mahkum olmamak.
- Askerlikle ilgisi bulunmamak, askerlik yaşına gelmemiş olmak ya da askerlik vazifesini yapmış olmak
- Görevini devamlı yapmasına engel bir akıl hastalığı bulunmamak
Maddede belirtilen öze şartlar ise memuriyet görevinin icap ettirdiği öğrenim şartını haiz olmak ve kurumların özel mevzuatında yazılı şartları taşımak olarak ifade edilmiştir.
Memuriyette yaş şart
Hemen yukarıda yer alan genel şartlar içinde yaş şartı da bulunur ve yaş şartı yine 657 sayılı Kanun’da özel olarak 40’ıncı maddede belirtilmiştir.
Bu maddeye göre yaş şartı şu şekildedir:
- 18 yaşını tamamlayanlar devlet memuru olabilir.
- Ancak kişi bir meslek okulunu ya da sanat okulunu bitirmişse 15 yaşını doldurunca devlet memuru olabilir (Mahkemeden kazai rüşt kararı alınması şartıyla)
Görüleceği üzere memuriyette iki tür asgari yaş şartı bulunur.
18 yaşında önce memur olunur ama…
Evet, 18 yaşından önce memur olabilmek için iki şartın bir arada sağlanması gerekir. Bu kimse hem bir meslek okulu ya da sanat okulu bitirmiş olmalıdır hem de kazai rüşt kararı aldırmış olmalıdır.
Memuriyette en az yaş normal şartlar altında 18
Dolayısıyla; eğer kişi bir meslek ya da sanat okulu mezunu değilse, memur olmak için 18 yaşını tamamlamayı beklemelidir. Bu kimse KPSS’ye de girse, Türkiye birincisi de olsa; 18 yaşını tamamlamadan önce memur olamayacaktır.
Bir Danıştay kararında bu durum şöyle ifade edilmiştir:
“… Dava dosyasının incelenmesinden; KPSS/2013-2 yerleştirme sonucuna göre Türkiye Kamu Hastaneleri Kurumu teşkilatında İstanbul İline hemşire olarak yerleştirilmesi yapılan davacının tercih işlemlerinin son günü olan 03.07.2013 tarihi itibariyle 18 yaşını doldurmadığı ve kazai rüşt kararı da almadığından bahisle atamasının yapılmaması üzerine bakılmakta olan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
Bakılan olayda; 28.12.1995 doğum tarihli olan davacının, KPSS-2013/2 Tercih Klavuzunun Başvurma Genel Şartları ve Diğer Hususlar Bölümünde yukarıda yer verilen düzenleme uyarınca, tercih işlemlerinin son başvuru tarihi olan 03.07.2013 tarihinden önce 18 yaşını doldurmadığı ve bu tarihe kadar herhangi bir kazai rüşt kararı almamış olduğu anlaşıldığından, atanmamasına ilişkin dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmamaktadır…” (12. Daire, 2017/4850 K.).
Ancak aşağıda yer alan bir başka Danıştay kararında ilginç bir durum olmuş ve tercih kılavuzunda “tercih yapılacak son gün itibariyle 18 yaşını tamamlamış olmak” şartı yazılmadığından, kişinin memuriyete fiilen başlayacağı günden önce 18 yaşını tamamlamış olması yeterli görülmüştür. Yukarıdaki kararda, kılavuzda adayın son tercih başvuru günü itibariyle 18 yaşını tamamlamış olması gerektiği açıkça ifade edilmişti:
“… Davacı her ne kadar yukarıda anılan yerleştirme sırasında, KPSS-2013/2 Tercih Kılavuzu’nun “1. Başvurma Genel Şartları” bölümünün birinci fıkrasının (b) bendi ile 657 sayılı Kanunda aranan 18 yaş şartını sağlamamış ise de; atama başvuru formunu doldurduğu tarih itibariyle almış olduğu kazai rüşt kararıyla anılan şartı sağlamış olduğu açıktır. Bu nedenle 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun “Memuriyete girişte yaş” başlıklı 40. maddesinde, genel olarak 18 yaşını tamamlayanların devlet memuru olabileceği, bir meslek veya sanat okulunu bitirenlerin ise en az 15 yaşını doldurmuş olmak ve Türk Medeni Kanunu’nun 12. maddesine göre kazai rüşt kararı almak şartıyla devlet memurluğuna atanabilecekleri hükme bağlanmıştır.
Anılan maddede, kazai rüşt kararı almak şartıyla devlet memuru olunabileceği hükme bağlanmakla birlikte, bu koşulun, tercih işlemlerinin son günü itibarıyla aranacağı yönünde bir ibareye yer verilmediği; 657 sayılı Kanun’a dayanılarak çıkarılan Yönetmelik’te de tercihlerin alınması sırasında adaylardan, kadroların koşullarına ilişkin herhangi bir belgenin istenmeyeceği kuralının getirildiği dikkate alındığında ve öte yandan, kazai rüşt kararı hukuk mahkemelerinin inisiyatifinde olan bir sürecin sonucunda alındığından, bu kararın tercih işlemlerinin son gününe yetiştirilmesinin memur adaylarının elinde olmayabileceği de göz önüne alındığında; atama işlemi sırasında kazai rüşt kararı bulunan davacının, tercih işlemlerinin son günü itibarıyla kazai rüşt kararı bulunmadığından bahisle atamasının yapılmamasına ilişkin işlemde hukuka uyarlık görülmemiştir…” (12. Daire, 2022/6757 K.).
SONUÇ
Memuriyete girişte aranan en az yaş şartı, 18 yaşını tamamlamış olmak şeklindedir. Ancak kişi meslek ya da sanat okulu mezunuysa ve kazai rüşt kararı da aldırmışsa, 15 yaşını tamamladıktan sonra da devlet memuru olabilir.
Memuriyete girişte üst yaş sınırını izah ettiğim yazıma da şuradan göz atabilirsiniz: https://mustafabaysal.com/memurlukta-yas-siniri/
