Çalışma Koşulları

İşçi işyeri açabilir mi?

İşçinin işyeri açmak istemesinin çeşitli nedenleri olabilir. İşçi yeni bir heyecan arıyor olabileceği gibi aldığı maaş işçiye yetmiyor da olabilir. Hangi nedenle olursa olsun, işçi işyeri açabilir mi?

Memurların işyeri açması

Bu soruyu bir memur için sorsaydık, cevabımız rahatça “hayır” olurdu. Bunun nedeni, memurun hangi işleri yapabileceğinin, hangilerini yapamayacağının kanunlarla sınırlanmış ve belirlenmiş olmasıdır. Ama aynı şeyi işçi için söyleyemeyiz.

İş Kanunu işçinin işyeri açmasına ne diyor?

4857 sayılı İş Kanunu işçi için adeta bir başvuru kaynağıdır. İş hukukunun sistematiği gereği, iş sözleşmesindeki hükümler İş Kanununa aykırı olamaz. Ama kanundan daha çok ve işçi lehine haklar içerebilir. Bu durumda İş Kanununa baktığımızda, bir şey söylemediğini görüyoruz.

Ama İş Kanununun 25 inci maddesi gereğince, işçinin bazı sorumlulukları da vardır. Bunlardan bir tanesi de işverenin güvenini kötüye kullanmamaktır. İşverenden habersiz işyeri açmak, işçinin işini aksatıyorsa bunun bir tür güveni kötüye kullanmak olduğunu söyleyebiliriz.

İş sözleşmesinde ne yazıyor?

İşçinin işyeri açıp açamayacağı sorusunu duyduğumuz anda yapmamız gereken ilk iş, sözleşmeyi açmak olmalıdır. İş sözleşmesinde işçinin işyeri açamayacağına dair bir hüküm varsa bu durumda işçi işyeri açamaz. İşçinin işyeri açabileceği yazıyorsa, işçi elbette işyeri açabilir. Peki, hiçbir şey yazmıyorsa!

Bunlara göz atmadan gidersen, pişman olabilirsin!

Toplu iş sözleşmesi var mı?

İş sözleşmesinde hiçbir hüküm yoksa, o halde işyerinde toplu iş sözleşmesi olup olmadığı önem kazanır. Varsa, bu durumda aynı iş sözleşmesinde olduğu gibi, toplu iş sözleşmesindeki hükümlere göre karara varılır. Ya toplu iş sözleşmesi de yoksa!

İş Kanunu devreye girer

Evet, ne iş sözleşmesinde ne de toplu iş sözleşmesinde bir hüküm bulamadık. O zaman istikametimiz İş Kanunu olacak. Çünkü işçi / işveren arasındaki genel kuralları koyan kanun o. İş Kanunu ise şu şekilde okumamız lazım:

  • Kanunda işçinin işyeri açmasıyla ilgili bir yasak var mı? YOK
  • Peki açabileceğine dair bir hüküm var mı? YOK
  • O zaman genel kurallar devreye girecek.

işçi ek iş yapabilir mi?

İşçinin uyması gereken genel kurallar

İşçinin asli görevi iş görmektir. Bu görevini işverene bağımlı olarak yapmakla da sorumludur. İşverenin yükümlülüğü ise ücret ödemektir. O halde, işçinin işyerinde ya da işyeri dışında yaptığı her hangi bir hareket, söz ya da iş işvereni ya da yaptığı işi olumsuz etkilememelidir.

Bunu bir örnekle açıklayacak olursak, işçi işyeri dışında kavga ederse, normalde bu nedenle işçi işten çıkarılamaz. Ama işçinin kavgası mesela medyaya yansır, o sırada işçinin üzerinde işyeri kıyafeti olursa, işveren bu kavganın işe yansıdığını iddia ederek işçiyi haklı nedenle derhal işten çıkarabilir. Bununla ilgili yazımıza şu bağlantıdan göz atabilirsiniz: mustafabaysal.com/kavga-eden-iscinin-isten-cikarilmasi-mumkun-mudur

İkinci durum ise bağımlı olmakla alakalıdır. Bu bağımlılık aynı zamanda onun güvenini kötüye kullanmamayı gerektirir. İşçinin açacağı işyerinin işini etkileme ihtimali varsa, işçi bu durumu işvereniyle paylaşmalı ve onun görüşünü de almalıdır. Bu karşılıklı güven ilkesinin gereğidir.

kamu işçisi işyeri açması

İşçinin işyeri açmasına dair Yargıtay kararları

Aşağıdaki karardan da görüleceği üzere; iş sözleşmesinde işçinin başka iş yapmasına dair hüküm varsa, bu hükme göre hareket edilmesi gerekir:

“… Mahkemece, davacının Facebook hesabındaki beyanlarının feshi gerektirecek ağırlıkta bir eylem olmayıp, feshin davacının eylemi karşısında çok ağır bir yaptırım olduğu kabul edilmiştir. Dosyada yer alan davacının olduğu anlaşılan sosyal medya hesabına ait fotoğraf ve paylaşımlardan davacının 21.04.2011 düzenleme tarihli  sözleşmesinin “Özel Şartlar” başlıklı 7. maddesinin j bendinde düzenlenen; işçinin işverenin yazılı izni olmaksızın başka bir işte çalışamayacağı ve ek  yapamayacağı” hükmüne aykırı davranışta bulunduğu, davalı işverenin 20.10.2015 tarihli fesih bildiriminde bu hususu da fesih nedeni olarak belirttiği, davacının  sözleşmesine aykırı davranışta bulunması nedeniyle  ilişkisinin sürdürülmesinin işveren açısından önemli ve makul ölçüler içinde beklenemeyeceği, bu nedenle davalı işverenin feshinin geçerli nedene dayandığı anlaşıldığından…” (9 Hukuk, 2016/14956 E. ve 2017/9595 K.)

Kamu işçisi işyeri açabilir mi?

Yukarıda anlattığımız hususlar aynen kamu işçileri ya da sürekli işçiler için de geçerlidir. Bunların da öncelikle iş sözleşmesine ve toplu iş sözleşmesine bakılması gerekir.

Bu metinlerde ve diğer kamu kurumu iç mevzuatında işçinin ek iş yapması ya da işyeri açması yasaklanmamışsa, bu işçiler de açıkladığımız şartlar dahilinde işyeri açabilir.

mesai saatleri dışında ek iş

Mesai saatleri dışında ek iş

Bize gelen sorularda, mesai saatleri dışında ek iş yapılmasının mümkün olup olmadığı da soruluyor. Aslında bu sorunun cevabını bu yazımızla vermiş de olduk. Çünkü işçinin mesai saatleri içinde ek iş yapması zaten mümkün değildir.

Yani bu yazıda uzun uzun anlattığımız işyeri açma ya da ek iş yapma durumlarının mümkün olması için, bunların mutlaka mesai saatleri dışında yapılması gerekir. Eğer işçi mesai saatleri içinde, örneğin bilgisayar üzerinden vs. ek iş yapmayı düşünüyorsa, bunun hiçbir şekilde mümkün olmayacağını bilmelidir.

SONUÇ

İşçi tarafından işyeri açılması halinde bu durumun vergi ve SGK bakımında farklı sonuçları olabileceğinden, işyeri açıldığı personel ya da muhasebe birimine bildirilmelidir. Genel kural olarak işçi, işyeri açabilir. Ama bu yeni işyerinin mevcut işini olumsuz etkilememesi ve işçinin işini aksatmaması gerekir.

İşçinin işyeri açmasıyla ilgili kuralları özet olarak şu şekilde de sıralayabiliriz:

  • İşçinin başka bir işyeri açıp çalıştırması konusunda iş sözleşmesine bakılır.
  • İş sözleşmesinde buna dair bir hüküm varsa, bu hüküm esasa alınır.
  • İşyerinde TİS varsa, ona bakılır. TİS’te bu hususta hüküm varsa, o hüküm esas alınır.
  • Ne iş sözleşmesinde ne de TİS’te işçinin işyeri açmasıyla ilgili bir yasak ya da izin, yani bir hüküm yoksa bu defa aşağıdaki kurallara göre hareket edilir.
  • İşçinin açacağı işyeri ne işini ya da işyerini olumsuz olarak etkilemeyecekse, işçinin işini aksatmayacaksa işçi işyeri açabilir.
  • İşçinin açacağı işyerinin işverene ya da işçinin asıl işine olumsuz bir etkisinin olması ihtimali varsa, bu durumda işverene görüşü sorulmalıdır.
  • İşçinin işini aksatmasına sebep olacak bir işyeri kesinlikle açılamaz.

Görüleceği üzere; İş Kanununa ilişkin bazı soruların net bir cevabı yoktur ki, bu soru onlardan birisidir. Siz de yukarıdaki sıralamayı takip ederek ve durumunuzu değerlendirerek kendiniz için en doğru cevabı bulabilirsiniz.

İşçinin başka işte çalışıp çalışamayacağını anlattığımız yazımıza ve aynı anda iki işte çalışmanın mümkün olup olmadığını açıkladığımız makalemize aşağıdaki bağlantılardan ulaşabilirsiniz:

mustafabaysal.com/isci-ikinci-bir-iste-calisabilir-mi

mustafabaysal.com/ayni-anda-iki-farkli-isyerinde-calisma

Mustafa Baysal

Sizin için doğru ve değerli bilgiyi paylaşmaya çalışıyorum. Bu yazı gerçekten işinize yaradıysa ve teşekkür etmek istiyorsanız, yapmanız gereken tek şey onu PAYLAŞMAK.

Bunlara göz atmadan gidersen, pişman olabilirsin!

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

22 Yorum

  1. merhaba
    çalıştığım işyerinden ayrılıp aynı işi yapmak istiyorum. patron aynı işi yapmayacağıma dair benden imza istiyor aynı zamanda bir trilyon tazminat yazarak imza attırmak istiyor. sözleşme yaparak noterde imzalayalım diyor. ayrılıp aynı işi açsam attığım bu imza beni bağlar mı hukuki olarak

  2. Hocam kamu işçisiyim işim dışında yani mesai saatleri dışında akşamları müzik icrası yapıyorum vergi mükellefi olabilirmiyim?saygılar.

  3. Ben devlet kurumunda kadrolu işçiyim,kendi üzerime işyeri(kırtasiye) açsam sigortalı eleman çalıştırmak zorundamıyım.kırtasiyede benim akrabam (yiğenim)dursa sigorta yatırmasam olurmu bunun cezası varmı .birde işyeri açtımdiye devletten aldığım maaş’ta değişiklik olurmu

  4. 4 d.li olarak çalışıyorum adıma iş yeri açsam bağkur pirimi devreye girermi yoksa. Sorun yaratırmı

    1. Merhaba. SSK’lı çalışırken işyeri açtığınızda adınıza Bağkur kaydı açılır. Ama SSK’lı olduğunuz sürece donar ve Bağkur primi ödemeniz gerekmez. Sigorta çıkışınız verildiği anda da, hemen Bağkurunuz devreye girer.

      1. İyi günler hocam ben bir iş yerinde sigortalı olarak çalışıyorum kendim adıma iş yeri açabilirimiyim

        1. İşveren izin veriyorsa, elbette açabilirsiniz. Hatta bu durumda Bağkur priminiz de SSK’lı olduğunuz müddetçe borç tahakkuk etmez. Böyle bir avantajı da olur.

          1. Peki hocam iş veren tarafından sakıncası varmı varsa nelerdir evet dese hangi evraklar almam lazım.

          2. Merhaba, bunun için işverenden bir belge alınması gerekmez. Aranızda güven sorunu varsa, talebinizi yazılı iletip cevabı yazılı olarak alabilirsiniz.

  5. BELEDİYEDE TAŞERON OLARAK ÇALIŞMAKTAYIM KHK İLE BELEDİYE ŞİRKETİNE GEÇİCEM ADIMA OLAN İŞ YERİ DEVAM ETMELİMİ YOKSA KAPATMALIMIYIM

    1. Merhaba. Bu konuda önemli olan imzalayacağınız iş sözleşmesinde yer alan hükümlerdir.

      1. Bende ayni durumdayim hocam.kadroya alimda sorun olurmu yani sozlesmeye kadar gec kalmis olurmuyuz.bunla ilgili yardimci olurmusunuz

        1. Suat bey kadroya alımda bunun bir sorun olacağını zannetmiyorum. Sonrası ise, dediğim gibi iş sözleşmesinin ya da TİS’in içeriğine bağlı olarak değişir.

    2. Mrb Demir bey.bende ayni sorunu yasiyorum.arastirabildiniz mi.kapatma zorunlulugu varmi.kesin bir bilgiye sahip olamadim.riske atmamak icin pazartesi kapatcam galiba.

  6. Ben kamu kurumunda bir devlet bankasında çalışmaktayım daha öncesinde taşeron olarak ssk li çalışmaktaydım ve bir şahıs şirketi kurdum servis minubusu için ve 2014 de emekli sandigi na dahil oldum suan kurumun müfettiş araştırmasında vergi levha si görünüyor bunun kapatılması gerektiğini belirttiler levhası kapatmak zorunda miyim

  7. Merhaba özel guvenlik gorevlisi isyeri acabilirmi yada isyeri varsa guvenlik isine baslamadan isyerini devretmesimi gerekir?

Aşağıdaki yazılara bakmadan gitme!
Kapalı
Başa dön tuşu