Memur doğum izni

Memurlara tanınmış izin haklarından birisi de doğum izni ya da kanuni ismiyle analık iznidir. Bu yazımda memurun doğum iznini her yönüyle ele aldım. Gelin, birlikte göz atalım: Memurun doğum izni nedir? Analık izni ne kadar? Şartları neler?

Memurun doğum / analık izni

Uygulamada bazen doğum izni olarak anılsa da bu iznin doğru kullanımı “analık izni” şeklinde olmalıdır; çünkü 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 104’üncü maddesinde kullanılan tanımlama analık izni şeklindedir.

Memurlar için mazeret izinleri

Öncelikle bilinmesi gerekir ki; analık izni aslında bir tür mazeret iznidir. Mazeret izinlerinin neler olduğunu şurada yazmıştım: https://mustafabaysal.com/memur-mazeret-izinleri/

O yazımdan da görüleceği üzere memurlar için mazeret izinleri şunlardır:

• Kadın memurun doğum izni
• Kadın memurun doğum sonrası yarım çalışma izni
• Evlat edinen memurun izni
• Evlat edinen memurun yarım çalışma izni
• Süt izni
• Engelli çocuğu olan memura verilen izin
• Babalık izni
• Evlilik izni
• Ölüm izni
• Amir tarafından verilebilen mazeret izni

Görüleceği üzere; memurun hem maaşını almaya devam ettiği hem de izin yaptığı mazeret izinleri oldukça fazla olup bunlardan birisi de analık izni ya da doğum iznidir.

Memur analık izni şartları

Devlet memurunun analık izni alması için tek şart hamile olmasıdır. Evet, hamileliğin özel bir döneminde alınabilen analık izni için, sağlık raporu alınması ve kuruma sunulması yeterlidir.

Analık izninin süresi

Memurun analık izni kural olarak toplam 16 haftayı kapsasa da farklı süreler de söz konusudur:

• Genel kural olarak, memur doğumdan önceki 8 hafta ve doğumdan sonraki 8 hafta olmak üzere 16 hafta analık iznine ayrılır.
• Çoğul gebelik varsa (ikiz, üçüz, dördüz vb.) doğumdan önceki süreye 2 hafta eklenir ve böylece analık izni süresi 18 haftaya çıkar.

Analık izninin doğum sonrasına aktarılması

Kadın memur hamilelik döneminde kendini iyi hissedebilir ve doğuma kadar çalışmaya devam etmek niyetinde olabilir. Böylece doğum öncesi analık izni sürelerini doğum sonrasına aktarmayı planlayabilir.

657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 104’üncü maddesine göre bu mümkün olur; fakat bir süre sınırlaması da vardır. Bunun için izlenecek adımlar şunlardır:

• Memur, doğumdan önceki 3 haftaya kadar çalışmaya devam etmek istiyorsa, bunun sağlığı açısından uygun olduğuna dair bir doktor raporu alması gerekir.
• Bu rapor en geç doğum öncesi 8 haftalık süreye kadar kuruma verilmelidir.
• Böylece memurun çalıştığı süreler, doğum sonrası süreler eklenir.

Örneğin doğumdan önceki 3 haftaya kadar çalışmaya devam eden bir memur, doğumdan sonra 8 değil 13 hafta analık izni kullanacaktır. Bu memurun gebeliği çoğul olsaydı, bu defa 15 hafta analık izni hakkı olurdu.

6 seri numaralı Kamu Personeli genel Tebliği’ne göre, memurun rapor alıp da doğuma 3 hafta kalıncaya kadar çalıştığı dönemde hastalık izni, yıllık izin ya da mazeret izni gibi kanuni izinler kullanması mümkündür; lakin bu tür kanuni izin süreleri, doğum sonrası süreye eklenmeyecektir.

Yukarıdaki örnekte memur 3 haftaya kadar çalışmıştı. Bu memur bu 5 haftalık çalışma döneminde örneğin 1 hafta yıllık izne ayrılsa; artık doğum sonrası analık izni süresi 13 değil 12 hafta olacaktır.

Memur doğuma kadar çalışabilir mi?

Hayır, ne olursa olsun, memurun doğuma kadar çalışması mümkün değildir. Memur, doğuma kadar çalışmaya devam etmesinde sakınca olmadığına dair heyet raporu bile alsa, doğumdan önceki son 3 haftada analık iznine ayrılmak zorundadır.

Analık izni için rapor nasıl alınır?

657 sayılı Kanun’da bu raporun özellikle kadın doğum uzmanından alınması gerektiğine dair bir ifade bulunmaz. 104’üncü maddede doğum öncesi 3’üncü haftaya kadar çalışabileceğine dair raporun “tabip”ten alınması yeterli görülmüştür.

6 seri numaralı Kamu Personeli Genel Tebliğinde ayrıca bu raporun “Sosyal Güvenlik Kurumu ile sözleşmeli veya sözleşmesiz bir sağlık hizmeti sunucusundan” alınabileceği belirtilmektedir.

Eğer memur doğumdan önceki 8 hafta analık iznini kullanmak istiyorsa da yine doktor raporu alarak beklenen doğumdan önceki 8 haftanın başlayacağı tarihi belirtir bir rapor alması ve kurumuna vermesi gerekir. Takdir edersiniz ki; böyle bir rapor olmadan beklenen doğum tarihini ne kurumun bilmesi ne de memurun tahmin etmesi mümkün olur.

Erken doğum sonrası analık izni

Memur beklenen doğumundan önce erken doğum yaparsa, doğum öncesi analık iznini erken bitirmiş olacaktır. Bunu bir örnekle somutlaştıralım.

Diyelim ki memur doğumdan tahmini 8 hafta önce analık iznine ayrıldı ve fakat doğum 6 hafta sonra gerçekleşti. Bu durumda artık memurun doğum sonrası 8 haftalık izni başlar. İşte memurun erken doğum nedeniyle kullanamadığı doğum öncesi 2 haftalık iznin doğum sonrasına eklenmesi ve memurun doğum sonrası 8 değil, 10 hafta analık izni kullanması gerekir.

Hatta daha uç bir örnek olarak; memur daha doğum öncesi 8 haftalık döneme girmeden erken doğum yapsa ve mesela 28’nci haftada doğum gerçekleşse; bu defa memurun hiç kullanamadığı doğum öncesi 8 haftaya bu süreden önceki 4 hafta da eklenecek ve bu 12 hafta, doğum sonrası 8 haftayla birleşecektir. Böylece doğum sonrası toplam 20 hafta analık izni kullanılabilecektir.

Geç doğum halinde analık izni

Bir başka ihtimal ise doğumun erken değil de geç olmasıdır. Öyle ya; memur beklenen doğumdan 8 hafta öncesine göre analık izni aldı; fakat doğum 10 hafta sonra oldu. Böylece doğum öncesi analık izni fiilen 8 yerine 10 hafta olarak gerçekleştir.

Bu durumda mantıken, fazladan 2 haftalık bu analık izninin doğum sonrası analık izninden mahsup edilmesi gerektiği zannedilebilir; fakat bu durumda mahsup yapılmaz ve doğum sonrası analık izni her halde ve şartta en az 8 hafta kullanılır.

Ölü doğum halinde analık izni

Ölüm doğum olması durumunda memur, analık izninden tamamıyla yararlanmaya devam edecek ve sağ doğum olsaydı kaç hafta doğum sonrası analık izni varsa, o kadar doğum sonrası analık izni kullanabilecektir.

Analık izni kullanan memurun ölmesi

Anne memur doğumda ya da doğum sonrası analık izni kullanırken ölürse, kalan süreyi babanın kullanma hakkı vardır. Bu durumda baba memurun kurumundan talepte bulunması yeterli olacaktır.

Aylıksız izindeyken analık izni

Memur herhangi bir nedenle ücretsiz izindeyken de doğum yapabilir. Bu durumda memurun aylıksız iznini yarıda kesmek ve analık iznini kullanmak ve bitiminde tekrar aylıksız izne dönmek hakkı vardır. Bunun için memurun göreve başlama şartı da aranmaz.

Yeni atanan memurun doğum izni

Bir kimse doğumdan önceki 8 ve doğumdan sonraki 8 hafta içinde memuriyete başlamış olabilir. Bu kimse ile ilgili yapılacak işlemler şöyledir:

• Eğer doğumdan önceki 8 hafta içinde kişi memuriyete başlamışsa (çoğul gebelikte 10 hafta), kişi derhal analık iznine ayrılır ve ayrıca doğum sonrası analık iznini de kullanır.
• Doğumdan sonraki 8 haftalık süre içindeyken memuriyete ilk defa başlayan kişinin, 8 haftalık sürenin bitimine kaç günü varsa, o kadar süreyle bu kimse analık iznine ayrılır.

Öğretmenlerin analık izni

Öğretmenlerin analık izni, yaz tatili nedeniyle farklılık arz edebilir. Buna göre, öğretmenlerin analık izni uygulamasına ilişkin kurallar şöyledir:

• Öğretmen erken doğum yapmışsa ve bu tarih yaz dönemi içindeyse, erken doğum nedeniyle kullanılamayan süreler, doğum sonrası analık iznine ilave edilir. Burada eklenecek olan süre 8 haftanın tamamı değil, erken doğum ile beklenen doğum arasındaki sürelerdir. Örneğin öğretmen, beklene doğumdan 3 hafa önce ve yaz tatilinde doğursa, doğum sonrası analık izni süresi 8 haftadan 11 haftaya çıkacaktır.
• Doğumdan önceki 3 haftaya kadar çalışılabileceğine dair alınacak rapor sonucunda doğum sonrasına eklenen 5 haftalık süre, yaz tatiline denk gelmişse öğretmenlere eklenmeyecektir. Diyelim ki öğretmen rapor aldı ve 3 haftaya kadar çalışabileceğini kurumuna bildirdi. Fakat bu 5 haftalık sürenin tamamı yaz tatiline denk geldi. Artık bu 5 haftalık süre, doğum sonrası 8 haftaya ilave edilmeyecektir.

Memurun doğum izni 32’nci hafta mı başlar?

Beklenen hamilelik süresi genelde 40 hafta olduğu için, bunun 8 hafta öncesi olan 32’nci hafta çoğu zaman memurun doğum izninin başladığı zamandır. Ancak burada önemli olan, doktorun hangi tarihin beklenen doğumdan 8 hafta öncesi olduğuna dair düzenleyeceği rapordur.

SONUÇ

Memurun doğum izni ya da analık izni olarak bilenen mazeret iznini her yönüyle yukarıda ele aldım. Konuyla ilgili sormak istediğiniz soruları, yorum kısmından bilahare bana iletebilirsiniz.

Benzer bir konu olan memurun doğum sonrası ÜCRETSİZ izin hakkına ise şu yazımdan göz atabilirsiniz: https://mustafabaysal.com/memur-dogum-sonrasi-ucretsiz-izin/

Konuyla ilgili sık sorulan sorular: