Maaşın yıl sonuna doğru azalmasının sebebi nedir?

Yıl sonuna doğru maaş neden düşer?

Ücret ya da maaş, işçinin temel geçim kaynağıdır. Ücret ödemek ise, işverenin ilk ve en büyük sorumluluğudur. İşçinin maaşı sabit bir rakam olarak belirlenir ve her ay düzenli aralıklarla işçiye ödenir. İşçilerden ise bu konuda, maaşın yıl sonuna doğru düştüğüne dair bazı şikayetler duyulmaktadır. Bunun nedeni nedir? Ücret gerçekten de yıl sonuna doğru düşer mi?

Ücret kavramı

İş Kanunu ücret kavramını önemsemiş ve özel olarak düzenlemiştir. Ücretle ilgili temel olarak şunları söyleyebiliriz. İşçilere ödenecek maaş, asgari ücretin altında belirlenemez. Ücret mutlaka para olarak ödenmelidir; çek, senet ve benzeri yöntemlerle ücret ödenmesi mümkün değildir. Maaş ödemeleri için bir gün belirlenmeli ve maaş düzenli olarak ödenmelidir. 5 ve üstün işçi çalıştıran işyerleri tüm ödemelerini banka aracılığıyla yapmalı ve işçilere elden ücret ödememelidir. Ücretin zamanında ve tam ödenmemesi, işçi için bir haklı nedenle fesih sebebidir.

Gelir vergisinin ücrete etkisi

İşçinin brüt ücreti bazı kesintilere uğradıktan sonra işçiye ödenir. SGK primleri, vergiler ve varsa diğer kesintilerden sonra işçiye ödenen bu ücrete net ücret denmektedir. Peki bu kesinti oranları sabit midir? Sabitse maaş neden değişmektedir?

Aslında bu oranların içinde birisi hariç diğerleri sabit oranlardır. Bu değişken oran ise gelir vergisi oranıdır. Ülkemizde gelir vergisi için artan oranlı vergilendirme sistemi kullanılmaktadır. Yani az gelir elde eden için düşük bir oran, daha çok gelir elde edenler için ise yüksek bir oran bulunmaktadır. Örneğin 2016 yılı için işçinin geliri 12.600 liraya kadarsa bu işçiden % 15 gelir vergisi kesilmektedir. Ancak işçinin geliri bu rakamın üstüne çıktığında, 30.000 liraya ulaşıncaya kadar kesinti oranı % 20 olmaktadır. Aynı şekilde 69.000 liradan sonra %27 ve 110.000 liradan sonra %35 oranında gelir vergisi tahsil edilmektedir.

Maaş farkının nedeni, yüksek vergi dilimine girilmiş olması

İşte maaş azalmasının nedeni, işçinin aylar geçtikte gelirinin artması ve önceleri %15 gelir vergisi kesintisi yapılan işçinin sırasıyla %20’lik ve %27’lik ve hatta belki de %35’lik dilime girmiş olmasıdır. Özellikle yeni vergi diliminde ilk girildiği anda bu etki daha bariz hissedilmektedir.

Düz bir mantıkla, başkaca detaylara girmeden kısa bir örnek yapalım. İşçinin gelir vergisi matrahının aylık 2.100 lira olduğunu varsayalım. Bütün kesintilerden sonra işçinin eline geçen net para ise 1.600 lira olsun. İşçi ilk altı ay aynı maaşı alırken, yedinci ayda işler değişecektir. Bu işçi yedinci ay itibariyle toplam gelir vergisi matrahı 12.600 lirayı geçtiği için artık %20’lik dilime dahil olacak ve bu nedenle 1.600 lira yerine yaklaşık 1.500 lira almaya başlayacaktır.

SONUÇ

İşçinin maaşının yıl sonuna doğru düşmesinin nedeni, işçiye uygulanan gelir vergisi oranının artmasıdır. Ülkemizde gelir vergisi oranları, artan oranlı tarifeye göre belirlenmekte ve işçinin gelir vergisi matrahı arttıkça oran da artmaktadır.

Yıl başında %15’lik gelir vergisi oranına tabi olan işçinin, aylar geçtikçe gelir vergisi matrahı artmakta ve yeterli miktara ulaştığında artık %20’lik vergi oranına tabi olmaktadır. Benzer şekilde gelir arttıkça sırasıyla %27 ve %35’lik oranlar geçerli olmaktadır. Bu nedenle de, yıl sonuna yaklaştıkça gelir vergisi matrahı artan işçiye daha yüksek vergi oranı uygulanmakta ve işçinin maaşı fiilen düşmektedir.