İşçinin 45 saatin altında çalışması
İş Kanununa tabi olarak çalışan bir işçi için haftalık çalışma süresi, normal şartlar altında 45 saat olarak belirlenmiştir. Öyle ki; 45 saatin üzerinde yapılan çalışmalar fazla çalışma olarak kabul edilecek ve işçiye bu fazla mesailerine karşılık olarak % 50 zamlı ücret ödenecektir. Peki ama işyerinde haftalık çalışma süresi 45 saatin altında belirlenebilir mi? Belirlenirse ne gibi sonuçlar doğurur?
Haftalık çalışma süresi
Haftalık çalışma süresi ile ilgili genel bilgileri İş Kanununun 63üncü maddesinden alabiliriz. Buna göre bir işçinin genel bakımdan haftalık çalışma süresi en çok 45 saattir. Kanun hükmünden de anlaşılacağı üzere; kesin ve net bir çalışma süresi belirlenmemiş, bunun yerine azami çalışma süresinin belirlenmesi tercih edilmiştir. Bunun anlamı açıktır; işçinin haftalık mesaisi kural olarak en çok 45 sat belirlenebilir. Dolayısıyla bunun altında belirlenmesi ne mümkündür.
45 saatin üzerinde çalışma olmaz mı?
Bu genel kuralı koyan kanun, bu sürenin üzerine çıkılmasının da imkan dahilinde olduğunu öngörerek fazla çalışma kavramını ortaya atmıştır. İşçinin arızi olarak 45 saatin üzerinde çalıştırılması mümkündür; ancak bu durumda işçiye zamlı olarak fazla mesai ücretinin de ayrıca ödenmesi gerekir. Kanun ayrıca fazla çalışmaya da sınır getirmiş ve işçiye bir yıllık süre zarfında 270 saatten çok fazla mesai yaptırılmasını yasaklamıştır.
45 saatin altında çalışma mümkündür
İşin niteliğinden kaynaklanan sebeplerle haftada 45 saat çalışılmasına gerek olmayabilir. Bu, işverenin yapacağı bir tercihtir. Kanun azami çalışma süresini belirlediğine göre, işyerinde haftalık çalışma süresi 1 saat olarak da 45 saat olarak da belirlenebilir. Ancak 45 saatin altında çalışma süresi belirlemenin önemli bir sonucu vardır: Fazla sürelerle çalışma
Fazla sürelerle çalışma
Fazla sürelerle çalışma, adından da anlaşılacağı üzere fazla çalışmaya benzer. Ancak ondan farkı, fazla sürelerle çalışma ücretinin % 25 zamlı ödenmesi gerektiğidir. Yukarıda da bahsettiğim üzere, fazla çalışma ücreti % 50 zamlı ödeniyordu. Fazla sürelerle çalışma ise sadece % 25 zamlı ödenmektedir.
İşte işçinin, işyerinde kırk beş saatin altında belirlenmiş olan haftalık çalışma süresinden çok; ancak 46 saatten az çalışmaları fazla sürelerle çalışma olarak kabul edilmektedir. İşyerinde haftalık çalışma süresi örneğin 40 saat olarak belirlenmişse ve işçi o hafta 49 saat çalışmışsa; bu işçinin 5 saat fazla sürelerle çalışma ve 4 saat fazla çalışma yaptığı kabul edilir.
SONUÇ
İşyerinde haftalık çalışma süresinin 45 saatin altında belirlenmesi mümkündür. Önemli olan haftalık çalışma süresinin 45 saatin üzerinde belirlenmemesidir. Haftalık çalışma süresi 45 saatin üzerinde belirlendiğinde ise bunun en önemli sonucu, fazla sürelerle çalışmanın gündeme gelecek olmasıdır.
