Süt izni ve fazla mesai

İş Kanunu’na tabi olarak çalışan kadın işçilerin haklarından birisi de süt iznidir ve doğum yapan kadına süt izninin kullandırılması yasal bir zorunluluktur. Ancak her şeye rağmen işveren işçisine süt iznini kullandırmamış olabilir. Bu durumda kullandırılmayan süt izni fazla mesai olarak hesaplanıp ödenmeli midir?

Süt izni nedir?

4857 sayılı İş Kanunu’nun 74’üncü maddesine göre süt izni, kadın işçiye doğum sonrası verilmesi gereken bir günlük izin türüdür.

Bu maddeye göre kadın işçilere bir yaşından küçük çocuklarını emzirmeleri için günde toplam 1,5 saat süt izni verilir. Bu sürenin hangi saatler arasında ve kaça bölünerek kullanılacağını kadın işçi kendisi belirler. Bu süre günlük çalışma süresinden sayılır.

Fazla mesai nedir?

Fazla mesai ise işçinin çalışma süresinin haftalık 45 saati aşması halinde gündeme gelen ve 45 saatin üzerindeki çalışmaların %50 zamlı ödenmesini gerektiren bir çalışma türüdür.

Ancak yıllar içinde Yargıtay bu haftalık fazla mesai hesabını işçi lehine genişletmiş ve özel bazı durumlarda, işçinin haftalık çalışma süresinden bağımsız olarak fazla mesai ücreti ödenmesini istemiştir.

Bu hallerden bazıları aşağıdaki gibidir:

• İşçinin günlük çalışma süresinin 11 saati aşması
• İşçinin gece çalışma süresinin 7,5 saati aşması (Turizm, özel güvenlik ve sağlık hizmeti yürütenler hariç)

İşte yukarıdakilere benzer bir durum süt izni için de geçerlidir ve işçinin haftalık çalışma süresi kaç saat olursa olsun, süt izni kullandırılmadığında fazla mesai ücreti ödenmesi gerekir.

Süt izni ve fazla mesai ile ilgili Yargıtay kararı

Yargıtay’ın önemli bir içtihadı da süt izninin kullandırılmaması halinde fazla mesainin gündeme gelmesi üzerinedir. Aşağıya buna ilişkin bir Yargıtay kararı eklemek istiyorum:

“…İşçi süt izni olan günlük 1,5 saatlik zamanda çalışmış ise bunun karşılığı mesai yaptığından, fazla mesai olarak değerlendirilmeli ve fazla mesainin karşılığı ücret hesaplanıp hüküm altına alınmalıdır.

Somut uyuşmazlıkta davacı doğum sonrası süt izni kullandırılmadığını iddia etmiş, davalı ise davacının bu yönde bir başvurusu olmadığını savunmuştur.

Mahkemece öncelikle davacının doğum yaptığı tarihten, doğan çocuğun bir yaşına geldiği tarihe kadar davacının kullandığı doğum ve diğer izinli olduğu günler dışında kullanması gereken günlük 1,5 saatten toplam verilmesi gereken süt izni belirlenmeli, varsa verilen izin mahsup edilmeli, kalan kısım ise kullanılması gereken tarihteki ücret üzerinden fazla mesai ücreti olarak hesaplanıp süt izni alacağı olarak hüküm altına alınmalıdır…” (9 Hukuk, 2018/7152 K.).

Süt izni kullandırılmazsa fazla mesai ödenir

Yukarıdaki Yargıtay kararından da açıkça görüleceği üzere; kadın işçiye süt izni kullandırılmadığı halde bunun karşılığı fazla mesai ücreti olarak ödenmelidir.

Örneğin kadın işçinin haftalık çalışma süresi 45 saati aşmamış olsa ve fakat bu işçiye iki gün boyunca süt izni kullandırılmasa, işçinin 3 saatlik süt izni ücreti alacağı var demektir. İşçiye bu 3 saatlik süt izni karşılığının %50 artırımlı ödenmesi ve işçinin 4,5 saatlik ücretini alması gerekecektir.

SONUÇ

Süt izni günlük 1,5 saattir ve bu iznin kadın işçiye mutlaka kullandırılması gerekir. Ancak yine de işveren işçisine süt izni kullandırmazsa, kullandırmadığı süt izninin ücretini bire bir değil bir buçuk olarak ödemelidir.

Çünkü Yargıtay kararları gereğince, kullandırılmayan süt izni otomatik olarak fazla mesaiye dönüşür ve işçinin haftalık çalışma süresinden ayrı tutularak bu işçiye fazla mesai ücreti ödenmesi icap eder.

Süt izni ile ilgili yazdığım diğer birkaç yazıma şu bağlantılardan ulaşabilirsiniz:

İşçinin süt izni saatlerini kim belirler?

Süt izinleri birleştirilerek kullanılabilir mi?