Bazı işyerlerinde günün yirmi dört saati çalışma olduğunu biliyoruz. Bu tip bir işyerinde, çalışma şeklinin en az 3 posta halinde düzenlenmesi ise kanuni bir zorunluluktur. Peki, karı koca aynı işyerine çalışıyorsa, eşlerin vardiyası nasıl ayarlanmalıdır? Eşlerin aynı vardiyada çalışması mümkün müdür?
Vardiya sistemi nedir?
Vardiya sistemi ya da postalar halinde çalışma, günün tamamında ya da uzun bir bölümünde çalışma yapılan işyerlerinde, çalışmanın bölümlere ayrılması işlemidir.
Böylece hem işyerinde uzun sürelerle ya da gün boyunca çalışma mümkün olur hem de işçiler yasal süreler içinde çalışır.
En az üç vardiya olmalı
24 saat kesintisiz çalışılan işyerlerinde kaç vardiya olması gerektiği “Postalar Halinde İşçi Çalıştırılarak Yürütülen İşlerde Çalışmalara İlişkin Özel Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik”te belirlenmiştir.
Buna göre bu işyerlerinde EN AZ 3 vardiya yapılması zorunludur. Haliyle, işçiler 3 vardiyada yarım saat ara dinlenmeleri de dahil, 8’er saat çalışacaktır.
Bu kuralın üç istisnası olduğunu da hatırlatmak gerekir. Buna göre; yine aynı yönetmeliğe göre, aşağıdaki işlerde 3 yerine 2 vardiya da yapılabilir:
- Sağlık hizmetleri
- Özel güvenlik
- Turizm hizmetleri
Vardiyaların ayarlanması
İşverenin normal şartlar altında işçi postalarında çalışan dilediği gibi belirleme hakkı vardır. Bu, işverenin yönetim hakkının bir gereğidir.
Burada işverenin ana yükümlülüğü; bir hafta gece vardiyasında çalışan işçiyi sonraki hafta gündüze almaktan ibarettir. Zorunlu hallerde bu süre iki haftalık dönüşümlere de uzayabilir.
Yukarıda belirtilen işverenin takdir hakkının sağlık vb. nedenlerle bunun kısıtlanması da mümkündür. Bu kısıtlamalardan bir tanesi de Kadın Çalışanların Gece Postalarında Çalıştırılma Koşulları Hakkında Yönetmelik ile yapılmıştır.
Vardiyada önemli olan eşlerin isteği
Kadın Çalışanların Gece Postalarında Çalıştırılma Koşulları Hakkında Yönetmeliğin 8’inci maddesi aynı işyerinde çalışan karı koca işçiler için bir tür kolaylık sağlamış ve onlara seçimlik bir hak tanımıştır. Buna göre;
Kadın işçinin kocası da işin vardiyalar halinde yürütülmekte olduğu AYNI ya da FARKLI bir işyerinde çalışıyorsa kadın işçinin isteği üzerine, gece çalıştırılması, kocasının çalıştığı gece vardiyasına rastlamayacak şekilde düzenlenir.
Aynı işyerinde çalışmakta olan eşlerin aynı gece vardiyasında çalışma istekleri, işverence, imkanlar dahilinde karşılanır.
Yukarıdaki ifadeler şöyle özetlenebilir:
- Hem kadın hem erkek vardiyalı çalışıyorsa, ikisi farklı işyerlerinde bile olsalar, kadın işçi işverenden talepte bulunursa, kadının gece vardiyası erkeğin gece vardiyasından farklı belirlenir.
- Hem kadın hem erkek vardiyalı çalışıyorsa ve bunlar AYNI işyerindeyse, bunların AYNI gece vardiyasında çalışmak istemesi halinde, işverenin bunu kabul etmek ya da etmemek konusunda takdir hakkı vardır.
Bu iki durumu iki örnekle somutlaştırabiliriz. İlk örneğimizde kadın işçi, A işyerinde ve erkek işçi B işyerinde çalışsın ve ikisi de vardiyalı çalışıyor olsun. Kadın işçi işverenine başvurur ve eşinin gece vardiyasını onunla paylaşıp bunların denk gelmeyecek şekilde ayarlanmasını isterse, işveren erkek işçinin vardiyasına göre kendi işçisinin gece vardiyasını ayarlamak zorundadır.
İkinci örneğimizde kadın işçi ve erkek işçi A işyerinde birlikte çalışıyor olsun. Bunlar işverene başvurup birlikte ve aynı gece vardiyasında çalışmak istediklerini söylediklerinde, işverenin bunu, mümkün olması halinde kabul etmesi gerekir.
Gece vardiyası
Burada dikkat edilmesi gereken husus, bu düzenlemelerin gece vardiyası için getirilmiş olmasıdır. Yukarıda yazılı hükümler gündüz vardiyasında geçerli değildir.
Yani yukarıdaki iki örnekte işçilerin talebi gündüz vardiyaları için olsaydı, işverenin bu talepleri karşılama yükümlülüğü söz konusu olmazdı.
SONUÇ
Yukarıdaki hükümlerin gece vardiyası için geçerli olduğu ve aynı işyerinde çalışan işçilerin aynı gece vardiyasında çalıştırılmama isteklerinin kabul edilmesinin işverence zorunlu olmadığı, bu talebin imkân dahilinde kabul edilebileceği unutulmamalıdır.
Ancak farklı işyerlerinde çalışan karı kocanın ikisinin de gece vardiyasına denk gelmesi durumunda, kadın işçinin farklı bir vardiyada çalışma isteğinin işverence kabulü zorunludur.
Bu hükümlere uyulmaması halinde işverene 6331 sayılı İş Güvenliği Kanunu’nun 26/1-n maddesi hükmü gereğince 2022 yılı için 3.479,00 TL idari para cezası uygulanır. Üstelik bu ceza, tespit edildiği tarihten itibaren HER AY için ayrı ayrı uygulanacaktır.
Bu nedenle, karı koca işçilerden gece vardiyası ile ilgili yukarıdaki gibi talepler alan işverenlerin bu talepleri dikkatle değerlendirmesini tavsiye ederim.
Eşlerin aynı vardiyada çalışması ile ilgili sık sorulan sorular:
Vardiyada tek kişi çalışır mı?
Ülkemiz mevzuatında bu konuda herhangi bir genel yasaklama ya da özel izin yoktur. Bunun anlamı, özel bir düzenlemeyle yasaklanmadığı ya da işin gereği olmadığı müddetçe, vardiyada tek kişi çalışmasının mümkün olduğudur.
3 vardiya nasıl döner?
Üçlü vardiya sisteminde vardiyalar 8’er saat olarak belirlenir ve işçiler bu 8 saatlik zaman diliminde yarım saat mola kullanır. Böylece 24 saatlik zaman dilimi tamamen doldurulmuş olur.
Yeni evlenen çift hangi vardiya da çalıştırılmak zorunda
Merhaba, sorunuzun cevabını yazımda bulabilirsiniz Kaan bey.
Malesef yularıda yazmıyor demek istediğim yeni evlenen bir çift erkek düğün sonrası işe başladığında hemen gece varsiyasında çalıştırıla bilirmi yoksa İlk 2-3 hafta gündüzemi gelmek zorunda
O zaman cevap vereyim, sorunuza özel bir uygulama yok. Bu tamamen işverenin takdirindedir.
Merhaba ben çağrı merkezinde 4 senedir çalışıyorum eşimde özel sektor de hasta bakici olarak çalışiyor eşim üç vardiya olarak (07.00_15.00/15.00-23.00/23.00-07.00)çalışmakta benim vardiyalarim düzenli değil sürekli gecede gelebiliyor ara vardiyada ve benim 2 buçuk yaşında kızım var bu yüzden eşimle vardiyalarim farklı olduğu icin ben iş verene sabit vardiya yada esimim her hafta vardiyasında göre vardiya yazması konusunda dilekçe versem bunu karşılaması zorunlu mu yapmazsa cezası var mı şimdiden teşekkürler
Elif hanım yazımda da belirtiğim üzere “farklı işyerlerinde çalışan karı kocanın ikisinin de gece vardiyasına denk gelmesi durumunda, kadın işçinin farklı bir vardiyada çalışma isteğinin işverence kabulü zorunludur.”.
Bu durum haricinde işverenin takdir hakkı bulunur.
Merhabalar. benim sorum: Ayrı işyerlerinde vardiya usulü çalışan eşler hafta tatillerini aynı gün yapmaları için yasal bir dayanak varmıdır? Benim eşim özel sektör ben ise kamuda vardiya usulü çalışıyoruz. benim hafta tatilim pazartesi eşim ise pazar yapıyor. aynı gün hafta tatili yapmak için yasal bir dayanak varmıdır? şimdiden teşekkür ederim.
Merhaba, açıkçası yorum yapmam çok zor. Sadece tavsiyem, durumu belirtir bir ihtarnameyi avukat desteği alarak bir an önce işverene göndermeniz olacaktır. En azından somut durumu kayıt altına almış olursunuz. Ancak bunu dediğim gibi, tek başına yapmaktansa bir avukatta destek almanız, hata yapma ihtimalinizi azaltır.
Merhabalar ben nişanlımla aynı iş yerinde vardiyalı olarak çalışmaktayız önümüzdeki ay düğünümüz olacak ve idari amirimiz nobetlermizi beraber yazmak istemiyor nobetlermizi denk getirmemeye calisiyor yada birim değiştirmemiz konusunda zorlanıyoruz bu durumda ne yapabiliriz
Merhaba mustafa bey ben 13 yildir bi firmada calisiyorum ve uretim elemani olarak ise alindim ama isim disinda bana surekli araba ve servis tarzi arac kullandiriyorlar bu durum 13 yildir devam ediyor tazminatimi alabilirmiyim sigortam 2001 girisli tesekkurler
Merhaba, açıkçası bu nedenle alabileceğinizi zannetmiyorum. 13 senedir süregelen bir çalışma sistemi, sizin tarafınızdan zımnen kabul edilmiş demektir. Yine de bir avukattan hukuki destek alabilirsiniz.
Ben 26 yıldır aynı şirkette üç vardiya olarak çalışıyorum, eşim ise 24/48 sisteminde çalışıyor,onun vardiyalı çalışma imkanı yok, Kızımız ben gece vardiyasında iken yalnız kalıyor bu da onun ruha haline dokunuyor, dolayısı ile eşim bayan olarak vardiya sistemine geçemediği için ben iki vardiya talebinde bulunursam işverenim nasıl karşılar öyle bir hakkım varmı? Teşekkürler.
Normal şartlarda, özel sektörde işverenin bu gibi bir talebi kabul etme zorunluluğu yok. Kapitalist düzenin yırtıcılığına zaman zaman ettiğimiz isyanlarda bunlardan kaynaklanıyor.
Durumunuzu anlayabiliyorum, gerçekten çok zor. Yine de işverene (Medeni kanundan atıflarla) yazılı bir dilekçe ile başvurun derim. Belki insaflı tarafına denk gelebilirsiniz, ya da vicdanlı tarafına…
Merhaba ben eşimle aynı vardiyedeydim
Fakat bölüm değişikliği yapıldı alışma süreci olarak sabit gündüz vardiyasına verildim tam gece vardiyasına eşimle aynı vardiya ya geçecekken tekrar 2 hafta gündüze verildim sosyal işlerimi yapamaz oldum süre doldu ve akşama geçecekken tekrar gündüz dediler haftanın son günü bende kızdım çıkışımı verdim bir avukata danıştım oda haklı sebepten dolayı alırsınız dedi doğrumu acaba beni oyalayıp dışarıdaki işlerinden alıkoydular
… fabrikasında 2009 tarihinden beri calisir vaziyetteydi işveren çok haksız kazanç sağlamaktadır
3 vardiya çalışıyoruz haftanın 4 günü 8 saat 2 günü 12 saat lakin bu 12 saatler SGK ve vergi dairesine 8 saat tan gösteriliyor vergi ve işçi hakkı ihlal ediliyor ortalama 1 işçiden yıllık 6000tl yakın para gaps ediliyor bu durumda
2 olarak yıllık izinler verilmiyor veriliyorsa da hafta tatili gibi şeylerle kandırılıyor verilmeyenler ise zorla imza atirilip parası verilmeye çalışılıyor
3 kaçak işçi ve mülteci çalıştırıyor herhangi bir iş kazasında adamı yok ediyorlar
4 çok yüksek miktarda çevre kirliliği yapılıyor en başta kömür kazanlarının filitreleri yok
5 kaçak su ve sondaj kullanıyor
6 aritma sistemi belli günler çalıştırılıp diyer günlerde direk çevreye bırakılıyor etrafta agac kalmadı
7 iş güvenliği yok işciler görevi dışında çalıştırılıyor örnek vermek gerekirse adam diyer kağıt elemanı olarak geçiyor ama adama frond Loder kullandiriliyor ek olarak ehliyeti bile yok
8haftalik izinler de çalışiliyor resmi izinlerde de aynı durum bunu hiç bir şekilde SGK veya başka bir yere bildirilmiyor ay sonu çalışırsan elden kayıt dışı para veriliyor
9isyeri elbise güvenlik ayakkabısı gibi gereksinimleri kısmen karşılıyor
10 iş kazası gecirirsen şikayetçi olma diye baskı yapılıyor ve görev yeri dışında olmuş gibi gösterilip işçi haksız çıkartılıyor
11istenilen şekilde calismazsan da hakaret ve sözlü taciz yapiliyor
Ve daha sayamadığım bisuru olay var bunu adımızı duyurmadan nereye şikayet edebiliriz.
Merhaba. Alo 170’i aramalısınız. Ama bunun da bazı riskleri vardır ve şu yazımızda bunları açıklamıştık: mustafabaysal.com/alo-170-hatti-nedir-nasil-basvurulur-ne-ise-yarar
Merhaba ben ve eşim aynı iş yerinde çalışıyoruz eşim 2 vardiya sabah 8-16 öğlen 16-24 olarak çalışıyor. Benim ise 3 vardiya yani gece 24-08 vardiyası da mevcut ve biz hiç bir şekilde denk gelemiyoruz iş yerine vardiyalarımızın ayarlanmasını istesek nasıl bi sonuçla karşılaşırız yardımcı olabilir misiniz
Merhaba. Yazıda da belirttiğimiz üzere, aynı işyerinde çalışmanız durumunda, bu husus ne yazık ki işverenin takdirindedir.
Slm ben ve eşim aynı iş yerinde calişiyoruz cocuklarımıZfan aynı şiftte calişmak istemiyoruz fakat iş yeri 5 yıl eşim gecede ben gunduzde olmama ragmen şimdi aynı şifte yazıyorlar ve ben dogum sebebi nedeniyle yarı zamanli calişan biriyim bu durm tazminat sebebi dogururmu benim için 6 yıllık elemanım
Eşim ve ben farklı işyerlerinde çalışıyoruz. Eşim 2 vardiyalı sistemde çalışıyor 8/16 ve 14:30/22:30….
Ben ise 3 Vardiya sisemine göre 08/16, 16/24, 24/08…
Benim haftalik iznim 1 gun. Eşimin haftalik izinde 1 gün. Fakat haftalik izinlerimiz aynı güne denk gelmiyor. Bunun için yapılması gereken yada herhangi bir talebimiz olabilir mi isverenden. İş Kanununda böyle birşey varmıdır acaba. Teşekkürler.
Hakan bey, mevzuatta buna ilişkin bir düzenleme yok. Bu durum açıkçası, işverenlerin takdirine kalmıştır.
Ben gıda toptancı sında calısıyo Rum esımıde yanıma almak istedim ama mudur karı koca aynı ısyerınde cakısamaz dedi dogrumu dur
Ben eşimle ayne işyerinde çalışıyorum ama ben taşeron işim kadrolu olarak çalışıyoruz işyerinde bir bayanla sorunum oldu insan kaynaklarına bildirdim ve alo 170 i arayarak şikayette bulundum ama galiba benide eşimide işten çıkarcaklar sizce suçlumuyuz
Ayten hanım, bunu bilmemiz mümkün değil.