Çalışma hayatının denetimini kim yapar?

Çalışma hayatını kim denetler?

Çalışma hayatının üç temel tarafı bulunmaktadır. Bunlar; işçi, işveren ve devlettir. Esas olarak işçi ile işveren arasında düzenlenen ilişkiye devlet de denetleyici olarak taraf olmaktadır. O halde, işçi ve işveren arasındaki iş ilişkisini kim ve nasıl denetler?

İş Kanunu uygulaması bakımından denetim

İş Kanununa göre, bu kanundan doğan ilişkileri denetleme yetkisi devletin adına İş Müfettişlerine aittir. İş müfettişleri ise hem iş sağlığı ve güvenliği yönünden hem de işin düzenlenmesi bakımından teftiş yapmaktadırlar. Bu kavramları biraz açalım.

İş sağlığı ve güvenliğine yönelik önlemleri almak işverenin, bu önlemlere uymak ise işçinin görevidir. Bu görevlerin ihmalinin doğrudan sonucu ise meslek hastalıkları ile iş kazalarıdır. Bu iki kavram her şeyden önce çalışanların sağlığı ile alakalıdır. Meslek hastalığının meydana gelmesinin ya da iş kazası olmasının ilk ve doğrudan sonucu, işçinin ruhsal ya da fiziksel zarar uğramasıdır.

Ancak bunun bir de ekonomik boyutu vardır. İş kazası geçiren ya da meslek hastalığına tutulan bir işçinin tedavi, bakım ve benzeri giderleri, ölüm halinde ödenen tazminatlar ve yaşanan iş gücü kayıpları düşünüldüğünde, ortaya çıkan zararın çok daha büyük olduğu görülecektir. Bu nedenle devlet, iş müfettişleri vasıtasıyla, çalışma hayatını iş sağlığı ve güvenliği yönünden denetlemektedir.

İş müfettişlerinin bazıları ise işin yürütümü yönünden teftiş yaparlar. Bunun anlamı ise; işin yürütülmesi esnasında ortaya çıkan mali anlaşmazlıkların ve mevzuata uygunluğun denetlenmesidir. Bu kapsamda; yıllık izin, fazla çalışma, çalışma süreleri, tatil hakları, ücret ve benzeri konuların işyerlerindeki uygulaması denetlenir.

Sosyal güvenlik bakımından denetim

İşyerinde çalışma koşullarının mevzuata uygun olması kadar önemli bir başka husus da sosyal güvenlik mevzuatına tam uyumun sağlanmasıdır. Buna göre; sigortalılık başta olmak üzere sosyal güvenlik yönünden teftişleri yapmaya ise Sosyal Güvenlik Kurumu müfettişleri ile denetmenleri yetkilidir.

Şikayetlerin incelenmesi

Çalışma hayatına dair şikayeti olan bir işçi bunu çeşitlik vasıtalarla gerekli yerlere iletebilir. Şu yazımdan da görüleceği üzere bu şikayetler; Alo 170 ya da Bimer’e başvurularak iletilebileceği gibi doğrudan Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına, Sosyal Güvenlik Kurumuna ya da İşkura başvurarak da iletilebilir. Şikayetler ilgili birimlere iletilir ve sonucundan kişilere bilgi verilir.

SONUÇ

Çalışma ya da iş hayatının denetimi temelde iki kurum tarafından yapılmaktadır. Bunlar Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş Teftiş Kurulu ile Sosyal Güvenlik Kurumudur. Ayrıca İşkur uygulamaları bakımından İşkur tarafından da denetimler yapılabilmektedir.