Dünya tarihinin gördüğü en büyük ve yıkıcı depremlerden birini değil ikisini aynı gün içinde yaşadık. Bu kadar büyük trajedinin içinde işçilerin maaşlarının konuşulması abes görülebilir; fakat ileride yaşanması muhtemel bu meselenin çözümü için ne yapılabileceğini bu yazımda ele almak istedim: Deprem bölgesinde işçi maaşları ödenir mi?
Deprem bölgesinde işçilerin maaşları
Her şeyden önce gönül ister ki; deprem bölgesinde yaşayan işçilerin maaşı tam ve zamanında ödensin. Bu işçiler ister fiilen çalışmış olsun ve isterse de deprem nedeniyle hiç çalışmamış olsun, maaşlarını eksiksiz alsınlar ki; hayatlarını idame ettirebilsinler.
Ancak terazinin diğer tarafında da işverenler vardır ve bu işverenlerin de işçileriyle aynı sorunu yaşamaları ve işlerinin aksaması ihtimal dâhilindedir.
Deprem nedeniyle işçinin çalışamaması
Deprem olduğunda işçinin ilk düşündüğünün kendisinin ve sevdiklerinin canı olması normaldir. Haliyle birçok işçi, depremin ilk gününden itibaren işe gitmeyecek ve hatta bu devamsızlık haftalar boyunca sürebilecektir.
Küçük bir kesimde bu durum görülmeyebilir; çünkü örneği fırın, market ya da lokanta gibi işyerlerinde, bunlara ait binalarda hasar yoksa, çalışma aynen devam edebilmektedir.
Deprem sonrası işçiye yarım ücret
İş Kanunu’nun 40’ncı maddesine göre; zorlayıcı sebepler dolayısıyla çalışamayan veya çalıştırılmayan işçiye bu bekleme süresi içinde bir haftaya kadar her gün için yarım ücret ödenir. Burada iki soru akla gelebilir:
- Zorlayıcı sebepler nelerdir?
- Bir haftadan sonra ne olur?
Buradaki zorlayıcı sebepler yine aynı maddede “24 ve 25 inci maddelerin (III) numaralı bentlerinde gösterilen zorlayıcı sebepler” şeklinde ifade edilmiştir.
İş Kanunu’nun 24’üncü maddesinin 3’üncü bendi “İşçinin çalıştığı işyerinde bir haftadan fazla süre ile işin durmasını gerektirecek zorlayıcı sebepler”den bahsetmektedir.
Aynı Kanun’un 25’inci maddesinin 3’üncü bendi de “İşçiyi işyerinde bir haftadan fazla süre ile çalışmaktan alıkoyan zorlayıcı bir sebep”ten bahsetmektedir.
Deprem İş Kanunu bakımından zorlayıcı sebep olur
Takdir edersiniz ki; deprem yukarıdaki iki zorlayıcı sebep tanımına da uyar. Şöyle ki; ilk ihtimalde işyerinde bir sıkıntı vardır ve alışma yapılması mümkün olmaz ve ikinci ihtimalde ise işyeri çalışmaya müsaittir ve fakat işçi deprem sonrası problemler nedeniyle çalışamaz. Bu iki durum da elbette 40’ncı madde kapsamında değerlendirilir.
Nitekim bir Yargıtay kararında bu durum şöyle ifade edilmiştir:
“… İşçiyi çalışmaktan alıkoyan nedenler, işçinin çevresinde meydana gelmelidir. İşyerinden kaynaklanan ve çalışmayı önleyen nedenler bu madde kapsamına girmez. Örneğin işyerinin kapatılması zorlayıcı neden sayılmaz (Yargıtay 9.HD. 25.4.2008 gün 2007/16205 E, 2008/10253 K.). Ancak, sel, kar, deprem gibi doğal olaylar nedeniyle ulaşımın kesilmesi, salgın hastalık sebebiyle karantina uygulaması gibi durumlar zorlayıcı nedenlerdir…” (9 Hukuk, 2016/11453 K.).
Deprem sonrası bir hafta yarım ücret
İş Kanunu’nun 40’ncı maddesinde belirtilen yarım ücret sadece bir hafta için geçerlidir ve ne yazık ki sonrası için uygulanması bir zorunluluk değildir.
O halde diyebiliriz ki; deprem sonrası işe gidemeyen ya da gitmek istese bile işyerine çalışma yapılamayan bir işçiye işvereni, ilk bir hafta için maaşını yarım olarak öder.
Bir haftadan sonra işveren maaş ödemek zorunda olmaz
Evet, yarım ücret uygulaması bir hafta için geçerlidir ve bir hafta sona erdiğinde işçi halen çalışmıyor ya da çalışamıyorsa, işveren artık işçisine maaş ödemek zorunda olmaz.
Örneğin deprem sonrası yıkılan bir işyerinin eski haline getirilmesi 3 ay sürse, bu 3 ayın yalnızca bir haftasında işi yarım ücret alır ve diğer günlerde işveren ücret ödemek zorunda olmaz.
SONUÇ
Evet, deprem sonrası çalışamayacak durumda olan ya da çalışmak istese bile işyerinde çalışma yapılamayan bir işçi, ilk hafta için yarım ücreti hak eder.
Ancak aynı durum devam ederse, ilk haftadan sonra işveren işçisine maaş ödemek zorunda olmaz. Yine de kanaatimce böyle büyük bir felaketten sonra, imkânı olan her işveren işçilerinin maaşını eksiksiz ödemelidir.
Böylece yardımlaşmanın en büyük ihtiyaç olduğu bir anda, işveren işçilerini yalnız bırakmamış olacak ve vicdani yükümlülüğünü yerine getirecektir.
Yine de işverenin tıpkı işçiler gibi zor durumda olabileceği unutulmamalı ve işverenin yasal yükümlülüğünün işçisine alışmadığı ilk bir hafta için yarım maaş ödemekten ibaret olduğu hatırda tutulmalıdır.
Yazıma son vermeden önce 6 Şubat 2023 depremlerinde hayatını kaybeden her vatandaşımıza Allah’tan rahmet, ailelerine ve sevenlerine sabır ve milletimize afiyet diliyorum.
Benzer bir durum olan koronavirüs salgınında yarım ücret uygulamasını da şu yazımda izah etmiştim: https://mustafabaysal.com/korona-virus-isci-maas-fesih/
Deprem sonrası yarım ücret ile ilgili sık sorulan sorular:
Yarım ücret nedir?
Yarım ücret; İş Kanunu’nun öngördüğü belirli durumlarda ortaya çıkan ve işçinin çalışmadığı halde maaşının yarısını hak ettiği ücret türünü ifade eder.
Yarım ücret ne kadar süre ödenir?
Yarım ücret en çok bir hafta için ödenir. Bir haftayı aşan sürelerde işverenin işçisine yarım ücret ödeme yükümlülüğü olmaz.
Bizleri umutlandırdılar eşimle barıştık sağlıklı bakanlığı işe gircam dedim fakat bu olay böyle olunca da beter olduk tartışma sonrası bana kelepçe takdilar bu olmasaydı da iyidm
Hocam devletimiz em iş bulcas deyip hükümlü kişilerin topluma kazadrima porgram bulunmaz güzel bir şey fakat bana yapılanı gerçekten anlamadım kabul edilen İŞKUR başvurusu neden baştan iptal etmedi ben çok üzüldüm ben şuan Aylemden ayrım
Hocam ben hükümlü olarak İŞKUR üzerinden sağlık bakanlığı tamizlik işi için başvurudum kabul edildi kura sonucu asıl olarak cikdim fakat denetim serbestliyde görevin bitmediği dosyam açık dediler beni sözlü sınav alamadılar devleti denetim serbestlik cezasını çeken hükümlü kişilerin iş bulma programı var beni zaten bu ise denetim serbestliyde memur abi gönderdi seni eski hükümlü kiyatdin vermediler onun için beni sözlü sınav alamadılar bana yardımcı olursanız sevinirim şimdiden teşekkürle
Merhaba, bu konuda malumatım yok Serdar bey. En doğru cevabı yine ilgili kurumlardan almanız mümkün olacaktır.
Merhaba Mustafa bey 48 devamsızlık koduyla işten çıkarıldım buna rağmen işveren benden ihbar tazminatı istiyor.Şu maddeyi öne sürüyorlar ”işçinin iş sözleşmesini feshetmemesi ancak işe gelmemesi, işi terk etmesi gibi durumlarda” isteyblr diye madde varmış anlamış değilim sözleşmeyi haklı nedenle feshedip,ihtarta göndermedn çıkışımı verdiler üstüne nasıl ihbar tazmntı istiyolar delirecğm zatn tazmnt haklarımda gitti böyle bişey yapabilirler mi tskrlr
Merhaba, sakin olmanızı tavsiye ederim. Çünkü ihbar tazminatı ancak ve ancak iş akdini fesheden taraftan istenebilir. İş akdini siz feshetmediğinize göre, sizden talep edilemez. Bırakın, işveren isterse size bunun için dava açsın.
Mustafa bey teşekrlr???? peki işçi sözleşmeyi feshetmeden işyerine gitmediği , işverenin tabirine göre terk ettiği zaman bu durumu onlar mahkemede değiştirebilir mi istifa etmiş gibi sayılır mı işçi haksz duruma düşblr mi
emoji koymuştum ama soru işareti yazmış kb
Olsun, önemli değil Ali bey 🙂
Siz devamsızlık nedeniyle çıkarılmışsanız, işveren haklı fesih yapmış demektir. Bu durumda ihbar tazminatı talep etme hakkı olmaz.
Merhaba ben de deprem zedeyim Hatay Dörtyol dan Şubat 6 sından 21 rine kadar işe gitmedik fabrika kapalı olduğu için şirket teki yetkili kişiler ilk başta 13 üne kadar ödeyecek ti öyle dediler 13 ve 21 arası yıllık izin den düşecek oldular az önce caydilar 9 zu dediler imzalamayanlari işten çıkartmakla tehdit ettiler ben imzalamadim hatta 6 sından başla kesmeye dedim ve diğer tum arkadaşlar da imzalamadi bundan bizim zararımız ne olur
selamun aleykum ben hataydaki depremden etkilenenlerden biriyim (toplum yararina programlar) typden sosyal hizmetler bakanliginda 4 bucuk ay olarak iskur üzerinden işe basladim mart 15 programin bitis tarihiydi ama 6 subatta deprem oldu kamu binasi kullanilamaz hale geldi hic bir muhattap bulamadim iskuru ariyorum iskur calistiginiz kurumla gorusmeniz lazim diyor ortada kurum kalmadi yani diyecegim deprem oldugu icin benden kaynakli olmayan sebepten calisamiyorum subat ayi maasim tam yatarmi
Aleyküm selam, çok geçmiş olsun. Ancak bu konuda benim bir bilgim yok Hamit bey.
Bizde hukuk bürosu yuz. İcra takibi durduruldu denilerek 6 şubat itibari ile bizi ücretsiz izne çıkardılar. Ve evrak imzalattilar.
İse dönüş tarihi boş bıraktılar. Şu an hala işsiziz.
Dönüş ne zaman belli değil. İstanbulda olmamıza rağmen mağdur olduk.
Tek taraflı fesih hakkımızı ne zaman kullanabiliriz.
Tazminat ve işsizlik maaşı açısından. Ofis açık 5 elemanı çalışıyor.
Merhaba. İşçi zorla ücretsiz izne çıkarılamaz: Zorla ücretsiz izne çıkarılma
Vatandaslar hayir sahipleri olmasaydi biz mahvlurduk devlet ten yardim gormedim ben esim beni birakti giti ailesini kurtarmaya ben antlyada bir surup alamdim cocugma para istediler ecznede cebdme beskurs yok vatandas erzak yaridmi yapmis devlete onlarda milete dagtyor sonra devlet yanimzda diyoz ama hep hayirsahplernin getrdikelri cebimz bos cebimiz nerde devlet
yarım ucret nedir ya boyle saçmalık olamaz napıcaz bız aılelerımıze nasıl bakıcaz. devletın bu durumda destek maaslarla takvıye yapması gerekır. bız ım sucumuz ne iş yerımız yıkılmıl ve işsiz kaldıysak
Merhaba, öncelikle çok geçmiş olsun. Bu bilgi an itibariyle İş Kanunu gereğince uygulanması gereken sisteme aittir. Şahsen inanıyorum ki devletimiz elinden geldiğince, kimseyi mağdur etmeyecektir. Bu konuyla ilgili yasa ve KHK’lar çıkacağını düşünüyorum.
Biz İstanbulda olmamıza rağmen ücretsiz izne çıkarıldık 5 kuruşta yok. İcra takibi işi yapıyoruz. Bizde mağdur olduk. Dönüş belli değil. Açıklama yapan yok. Mağduriyetimizi giderecek kurum yok.