Birinci, ikinci ve üçüncü basamak sağlık kuruluşları hangileridir?

Birinci, ikinci, üçüncü basamak sağlık kuruluşu tabirini daha önce duymuş olmalısınız. SGK tarafından yapılan bu sınıflandırma; katılım payı ödemelerinden sevk yolluklarına kadar birçok konuda karşımıza çıkmaktadır. Peki 1. 2. ve 3. basamak sağlık kuruluşları hangileridir?

SGK mevzuatında basamak sağlık kuruluşları

Bu ayrımın nerede yapıldığını merak eden ziyaretçilerimiz, mevzuatta meydana gelen değişiklikleri takip etmek istiyorsa, SGK tarafından çıkarılan Sağlık Uygulama Tebliğine bakmalıdır. Birinci, ikinci ve üçüncü basamak sağlık kuruluşları bu tebliğin 1.4 ve devamı maddelerinde görülebilir.

Sağlık hizmeti sunucuları ne demektir?

Sağlık hizmeti sunucuları; vatandaşlara sağlık hizmeti veren poliklinik ve hastane benzer yerleri ifade eder ve SGK tarafından 3 basamak şeklinde sınıflandırılmıştır.

Birinci basamak sağlık kuruluşları

Birinci basamak sağlık kuruluşlarını kamu ve özel olarak ikiye ayırabiliriz. Buna göre şunlar kamuya ait birinci basamak sağlık kuruluşlarıdır:

• Sağlık ocağı
• Aile sağlığı merkezi
• Toplum sağlığı merkezi
• Halk sağlığı laboratuvarı
• Acil sağlık hizmetleri istasyonu
• Acil sağlık hizmetleri komuta kontrol merkezi
• Kamu idareleri bünyesindeki kurum tabiplikleri
• 112 acil sağlık hizmeti birimi
• Üniversitelerin medikososyal birimleri
• Türk Silahlı Kuvvetlerinin birinci basamak sağlık üniteleri
• Belediyelere ait poliklinikler

Şunlar da özel birinci basamak sağlık kuruluşlarıdır:

• İşyeri hekimlikleri
• Ayakta Teşhis ve Tedavi Yapılan Özel Sağlık Kuruluşları Hakkında Yönetmelik kapsamında açılan özel poliklinikler
• Evde Bakım Hizmetleri Sunumu Hakkında Yönetmelik kapsamında hizmet veren merkez veya birimler
• Ağız ve Diş Sağlığı Hizmeti Sunulan Özel Sağlık Kuruluşları Hakkında Yönetmelik kapsamında açılan ağız ve diş sağlığı hizmeti veren özel sağlık kuruluşları

İkinci basamak sağlık kurumları

Dikkat ettiyseniz; birinci basamaktakiler sağlık “kuruluşu” olarak nitelendirilirken, ikinci basamaktakiler artık sağlık “kurumu” olarak nitelendirilmektedir.

Bunlar da kamu ve özel olarak ikiye ayrılır. İkinci basamak resmi sağlık kurumları şunlardır:

• Eğitim ve araştırma hastanesi olmayan devlet hastaneleri ve dal hastaneleri ile bu hastanelere bağlı semt poliklinikleri,
• Entegre ilçe devlet hastaneleri
• Sağlık Bakanlığına bağlı ağız ve diş sağlığı merkezleri
• Belediyelere ait hastaneler ile kamu kurumlarına ait tıp merkezleri ve dal merkezleri
• İstanbul Valiliği Darülaceze Müessesesi Müdürlüğü Hastanesi

Şunlar da özel ikinci basamak sağlık kurumlarıdır:

• “Özel Hastaneler Yönetmeliği” ne göre ruhsat almış hastaneler
• “Ayakta Teşhis ve Tedavi Yapılan Özel Sağlık Kuruluşları Hakkında Yönetmelik” kapsamında açılan tıp merkezleri
• “Ayakta Teşhis ve Tedavi Yapılan Özel Sağlık Kuruluşları Hakkında Yönetmelik” in geçici ikinci maddesine göre faaliyetlerine devam eden tıp merkezleri ve dal merkezleri

Üçüncü basamak sağlık kurumları

Bunlarda özel/resmi ayrımı yoktur; çünkü tüm üçüncü basamak sağlık kurumları resmidir ve şu şekilde sıralanır:

• Sağlık Bakanlığına bağlı eğitim ve araştırma hastaneleri ve özel dal eğitim ve araştırma hastaneleri ile bu hastanelere bağlı semt poliklinikleri
• Üniversite hastaneleri ile bu hastanelere bağlı sağlık uygulama ve araştırma merkezleri, enstitüler
• Üniversitelerin diş hekimliği fakülteleri

SONUÇ

SGK sağlık hizmeti sunucularını sınıflandırırken sağlık kuruluşları ve sağlık kurumları olarak ikiye ayırmaktadır.

Sağlık kuruluşları birinci basamak sağlık kuruluşlarını ifade ederken, sağlık kurumları ise ikinci ve üçüncü basamak sağlık kurumları anlamına gelmektedir.

Buna göre; birinci basamak, ikinci basamak ve üçüncü basamak sağlık kuruluşları olmak üzere toplam 3 basamak sağlık kurum ve kuruluşu vardır. Bunların neler olduğunu tek tek yukarıda açıklamıştık.

Ancak gündelik hayattan ve sık gittiğimiz kuruluşları esas alarak bir örnek verirsek; sağlık ocağı birinci basamak, devlet hastanesi ikinci basamak ve üniversite hastanesi üçüncü basamak sağlık kuruluşuna iyi birer örnek olacaktır.