Sürekli girdi çıktı yapılan işçinin hakları neler?

İşverenin sürekli giriş çıkış yapması

Yıllar boyunca aynı işyerinde çalışan bir işçinin, SGK hizmet dökümünü incelendiğinde birçok firmaya giriş çıkışının yapıldığını gördüğü olabilmektedir. Halbuki işçi belki yıllar boyunca tek bir işverenlik bünyesinde çalışmıştır. Bunun nedeni bazen işverenin unvan değiştirmesi, bazen aile şirketlerinin el değiştirmesi ve bazen de işverenle alakalı farklı şirketler arasında kaydırmalar yapılmasıdır. O halde; SGK kayıtlarında sürekli giriş çıkış yapılan bir işçinin kıdem tazminatı ve diğer hakları nasıl hesaplanacaktır?

İşçiler için kıdemin önemi

İşçinin kıdemi birçok açından önem arz eder. Örneğin kıdem tazminatı işçiye, çalışmış olduğu her yıl karşılığında bir brüt ücreti kadar ödenirken, yıllık ücretli izin süreleri de kıdeme göre belirlenir. İşe iade davası açılabilmesi için işçinin en az 6 aylık kıdemi aranırken, ihbar süreleri de işçinin çalıştığı süre göz önünde bulundurularak hesap edilir.

Sürekli giriş çıkış ne demek?

Burada her ne kadar sürekli giriş çıkış ifadesini kullansam da; aslında anlaşılması gereken, en az iki giriş çıkış işlemidir. Önemli olan, işçinin fiilen çalıştığı yer hiç değişmemesine rağmen, kağıt üstünde birden fazla yerde/işverenlikte çalışmış görünmesidir. Böyle bir durumda, işçinin her işyerinde kıdemi yeniden sıfırlanacağından, birçok haktan mahrum kalma durumu gündeme gelecektir.

Organik bağ kavramı

İşte tam da bunun için Yargıtay’ın ortaya koyduğu organik bağ içtihadı mevcuttur. Organik bağ; işyerleri arasında yazılı ve belgeli bir bağlantı olmasa da, bunların birbiriyle bağlantılı olduğuna çeşitli vasıtalarla kanaat getirilmesidir. Gelin, Yargıtay kararına birlikte göz atalım:

“Kural olarak aynı guruba ya da holdinge bağlı farklı tüzel kişiliği haiz şirketlerde geçen hizmetlerin birleştirilmesi mümkün olmaz. Ancak çalışma hayatında işçinin sigorta kayıtlarında yer alan işverenin dışında başka işverenlere hizmet verdiği, yine işçinin bilgisi dışında birbiriyle bağlantısı olan işverenler tarafından sürekli giriş çıkışlarının yapıldığı sıklıkla karşımıza çıkmaktadır. Bu gibi durumlar için Dairemizin önceki içtihatlarında “şirketler arasında organik bağ”dan söz edilerek kıdem tazminatına hak kazanma, hesap tarzı yönlerinden aralarında bağlantı bulunan bu işverenlerin birlikte sorumluluğuna gitmekteydi (Yargıtay 9 Hukuk, 1999/18733 E.). Ancak daha sonraki kararlarda organik bağdan söz edilerek sonuca gidilemeyeceği kabul edilmiştir (Yargıtay 9 Hukuk 2005/34442 E). Dairemizin bu yöndeki kararlan son yıllarda istikrar kazanmış ve farklı işverenler nezdinde geçen sürelerin kıdem tazminatı hesabı noktasında birleştirilebilmesi için işyeri devri, hizmet akdi devri, asıl işveren alt işveren ilişkisi ve birlikte istihdam olgularının bulunup bulunmadığının araştırılması gerektiği çok sayıda kararda vurgulanmıştır (Yargıtay 9 Hukuk, 2007/5762 E.). Ancak, bu yöndeki yaklaşım işçilerin yasal haklarını karşılamada özellikle davaların uzaması göz önünde bulundurulduğunda yetersiz kalmıştır. Bu nedenle Dairemiz önceki içtihatlarına dönerek birlikte sorumluluğu benimsemiştir.

Somut uyuşmazlıkta; mahkemenin de kabulünde olduğu üzere, davalı her iki şirketin ortaklarının esasen A. ailesinden aynı şahıslar olup her iki şirketin de aynı işverenlere ait tekstil firmaları olduğu, davalı şirketler arasında organik bağ bulunduğu, davacının çalışmasının bütünlük arz ettiği, çalıştığı yer, yaptığı iş ve pozisyonunda herhangi bir değişiklik olmadan ve hiç ara vermeden çalışmasını sürdürdüğü ve bu süre boyunca kağıt üzerinde farklı şirketler tarafından sigortaya girdi çıktılarının yaptırıldığı anlaşılmaktadır. Buna göre davalıların birlikte sorumluluğuna karar vermek gerekirken davalı … a.ş. hakkında açılan davanın reddine karar verilmesi hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.” (9 Hukuk, 2009/9436 E.)

Yukarıdaki karardan da görüleceği üzere; işçinin çeşitli işverenler bünyesinde giriş ve çıkışlarının yapılmış olması tek başına işçinin haklarının kaybolmasına sebep olmamaktadır. Mahkeme; işyeri kayıtlarının, SGK tescil bilgilerinin, iş yerinin ortaklarını belirlemeye yönelik kayıtların ilgili yerlerden getirtilmesini sağlayarak firmalar arasında organik bağ bulunup bulunmadığını değerlendirmektedir.

SONUÇ

İşten ayrılan ve SGK hizmet dökümüne baktığında, birden fazla şirket bünyesinde giriş ve çıkışlarının olduğunu gören bir işçi hemen ümitsizliğe kapılmamalıdır. İşçi, alacakları için dava açtığında ve aslında tek bir işyerinde çalıştığını, diğer görünen işyerlerinin asıl işyeriyle arasında bağlantı olduğunu iddia ettiğinde mahkeme bu durumu değerlendirecektir.

İşçinin sigortasının yatırıldığı farklı işyerleri arasındaki ilişkiyi inceleyen mahkeme, bu firmalar arasında organik bağ olduğuna kanaat getirirse işçi lehine karar verecek ve tüm sürelerin aynı işyerinde çalışıldığı sonucuna varacaktır. İşçi böylece haklarını eksiksiz olarak alabilecektir.