İhbar süresinde işçi hakları

İş Kanunu’na tabi olarak çalışan bir işçinin hem hakları hem de sorumlulukları vardır. İhbar süresi de bu hak ve sorumlulukların iç içe girdiği bir dönemdir. Gelin, birlikte bakalım: İhbar süresinde işçi hakları neler?

İhbar süresinde işçi hakları

Aslında işçinin hakları ihbar süresinde olsun ya da olmasın, normal zamana göre farklılık göstermez. Benzer şekilde, işçinin deneme süresinde olması da farklı haklara sahip olduğu inanışına bizi sevk edebilir.

Halbuki ihbar süresinde işçi hakları normal zamanla aynı olmakla birlikte, işçiye sağlanan TEK ve bir farklı hak söz konusudur.

İhbar süresi ne zaman olur?

İhbar süresinde işçi hakları konusunu konuşmadan önce, ihbar süresi kavramını bilmek gerekir. İhbar süresi, İş Kanunu’nun öngördüğü fesih türlerinden olan bildirimli fesih söz konusu olduğunda gündeme gelen özel bir durumdur.

Bildirimli fesih yapmak isteyen taraf, iş akdini sona erdirmeden önce belirli bir süre çalışmak ya da çalıştırmak zorundadır ve işte bu süreye ihbar süresi ya da bildirim süresi denir.

İhbar süresi kaç gün?

İhbar süreleri gün değil hafta olarak ifade edilir ve işçinin kıdemine göre belirlenir:

• Kıdemi 3 yıldan çok olan işçi için 8 hafta
• Kıdemi 1,5 yıl ile 3 yıl arasında olan işçi için 6 hafta
• Kıdemi 6 ay ile 1,5 yıl arasında olan işçi için 4 hafta
• Kıdemi 6 aydan az olan işçi için 2 hafta

İhbar süresi hem işçi hem de işveren için geçerli olup hangi taraf iş sözleşmesini sona erdirecekse, yukarıdaki süreler kadar önceden bunu karşı tarafa bildirmekle ve bu süreler kadar iş sözleşmesi devam ettikten sonra sözleşmeyi sona erdirmelidir.

İhbar süresi olmazsa ne olur?

Eğer işçi ya da işveren iş akdini derhal sona erdirmek isterse ne olur? Diyelim ki işçi işi hemen bırakmak istiyor ya da işveren işçiyi derhal çıkarmak istiyor.

Eğer, iki taraf için de geçerli olmak üzere, bir haklı fesih nedeni yoksa; taraflar iş sözleşmesini derhal sona erdiremez. İş Kanunu’nun 24 ve 25’inci maddelerinde yazılı haklı fesih gerekçeleri mevcutsa, elbette ilgili taraf iş akdini derhal sona erdirebilir.

Ama bu maddelerdeki gerekçeler mevcut değilse ve iş sözleşmesini sona erdirmek isteyen taraf ihbar süresini beklemek istemiyorsa, ihbar tazminatı ödemek zorunda kalır.

İhbar tazminatı; ihbar süresine uymak zorunda olduğu halde uymayan tarafın karşı tarafa ödeyeceği ve ihbar süresi kadar işçinin giydirilmiş brüt ücreti tutarında olan tazminatı ifade eder.

Böylece örneğin 7 aylık işçisini derhal işten çıkaran ve ona ihbar süresi kullandırmayan işveren, işçisine 4 haftalık ücreti mukabilince ihbar tazminatı ödemek zorunda kalır.

İhbar süresinde işçilerin hakları

İşçilerin ücret hakkından yıllık izin hakkına onlarca kalem hakkı vardır. Bu hakların tamamı, normal zamanlarda olduğu gibi, ihbar süresi boyunca da geçerlidir.

Zaten ihbar süresi, iş akdinin aynen devam ettiği ve tarafların ayni hak ve yükümlülüklere sahip olduğu bir dönemdir. Yani ihbar süresi, normal süreden asla farklı değildir.

Bu nedenle; ihbar süresini çalışan bir işçi yine ücretini alacak, varsa fazla mesai ücretini hak edecek, hafta tatilini kullanacak ya da ara dinlenmesini yapacaktır. Özel bir durum olması nedeniyle, ihbar süresinde yıllık izin kullanımını daha önce yazmıştım: https://mustafabaysal.com/ihbar-suresi-icinde-isciye-yillik-izin-kullandirilabilir-mi/

İhbar süresinde iş arama izni hakkı

O halde işçinin ihbar süresini normal çalışma süresinde farklı kılan TEK HAK, yeni iş arama izni hakkı olacaktır. Şu yazımda yeni iş arama iznini anlatmıştım: https://mustafabaysal.com/yeni-is-arama-izni-nasil-hesaplanir/

İş arama izni, yalnızca ama yalnızca ihbar süresinde gündeme gelebilen bir haktır. İş akdini ister işçi isterse de işveren sonlandıracak olsun, işçiye iş arama izni kullandırılması gerekir.

İş arama izni günde en az 2 saat verilen ve işçinin böylece ihbar süresi boyunca her iş gününde 2 saat daha az çalışmasını sağlayan bir imkândır. Bu hakkı işçi ister her gün kullanır ya da öyle uygun görürse, toplu olarak kullanıp ihbar süresini kısaltabilir.

SONUÇ

İhbar süresinde işçi hakları neler? Aslında bu sorunun cevabı basittir: İşçinin normal zamanlarda hakları ne ise, ihbar süresinde de onlardır.

Buna ek olarak, ihbar süresine özel tek bir hak bulunmaktadır ki; bu hakkın adı yeni iş arama iznidir. İşçinin ihbar süresinde yeni bir iş araması için getirilen bu hakkı işçi her gün en az 2 saat kullanabileceği gibi toplu olarak kullanıp iş akdini erken de sona erdirebilir.

Bunun haricinde gerek haklar ve gerekse mükellefiyetler bakımından olsun; ihbar süresinde olmak ile olmamak arasında bir fark bulunmaz.

İhbar süresinde işçi hakları ile ilgili sık sorulan sorular: