Emekli maaşı nasıl artar?

Emekli maaşının nasıl artacağı herkes için önem arz eder; çünkü düşük emekli maaşı, ömür boyu daha düşük gelirle yaşamak zorunda olmak demektir. Bu yazımda işçiler yani eski deyimle SSK’lı 4a’lılar için, örneklerle emekli maaşını artırmanın yollarını izah etti. Gelin, birlikte bakalım: İşçiler için emekli maaşı nasıl artar?

Emekli maaşı nasıl artırılır?

Emekli maaşının nasıl artacağını bilmek için, öncelikle nasıl hesaplandığını bilmek gerekir. Bu, sınavda çıkan bir matematik sorusunu çözmeye benzer. Nasıl ki matematik sorusunun formülünü bilmeden soruyu çözmeniz mümkün değilse, emekli maaşı hesaplama formülünü bilmeden de emekli maaşını artırmanız mümkün olmaz.

Şu yazımda, hem de örnek bir kişinin emekli maaşını hesaplayarak, emekli maaşı hesaplama formülünü tüm detaylarıyla izah etmiştim: https://mustafabaysal.com/ne-kadar-emekli-maasi-alirim-4a-icin-emeklilik-maasi-hesaplama-ornegi/

Emekli maaşı hesaplama formülü

Yukarıdaki bağlantıda uzun uzun açıkladığım formülü buraya tekrar koymama gerek yok. Fakat konunun anlaşılabilmesi için, bu formülün temel özelliklerini açıklayacağım. Buna göre;

• Emekli maaşı hesaplama formülü 3 parçaya ayrılır.
• Bu parçalar 31/12/1999 öncesi, 01/01/2000-30/09/2008 arası ve 01/10/2008 sonrasıdır.
• Her parçanın formüle etkisi birbirinden farklıdır.
• Bu parçalar arasında maaşa etkisi en yüksek olan 31/12/1999 öncesi primlerdir.
• Maaşa etkisi en az olan ise 01/10/2008 sonrası primlerdir.

Emekli maaşı aylık bağlanma oranları

Şimdi gelin, öncelikle üç dönemin aylık bağlanma oranlarını (ABO) kıyaslayalım. Bunu da daha önce detaylıca yapmıştım; isterseniz detaylı bilgiyi şu yazımdan alabilirsiniz: https://mustafabaysal.com/emeklilikte-abo-nedir/

• 1999 öncesi ABO, ortalama 5.000 gün primi olan birisi için en az %50’dir (Rakam yaklaşıktır, değişebilir).
• 2000-2008 arası ABO, ortalama 5.000 gün primi olan birisi için en az %40’tır (Oran yaklaşıktır, değişebilir).
• 2008 sonrası ABO, ortalama 5.000 gün primi olan birisi için en az %27’dir. (Oran yaklaşıktır, değişebilir).

ABO’lar arasındaki farklı vurgulamama gerek olmasa gerekir.

Prim miktarının emekli maaşına etkisi

Ödenen sigorta prim miktarının da emekli maaşına önemli bir etkisi vardır. Bunun nedenini ise kısaca şöyle özetleyebiliriz:

• 1999 öncesi kısmi aylığın hesabında; ABO dışındaki diğer değişken “gösterge”dir ve gösterge, kişinin adına 1999 öncesinde bildirilen sigorta prim toplamının, yine 1999 öncesi prim yatırılan yıl sayısına bölünmesi ile bulunur. O halde, 1999 öncesi yatırılan prim miktarının büyüklüğü maaşı değiştirir.
• 2000-2008 arası dönemde de ortalama aylık kazanç (OAK) önem arz eder ve formülün ABO ile birlikte diğer ana bileşeni budur. Dolayısıyla ödenen prim miktarı ne kadar çok olursa, OAK da o kadar çok olacaktır.
• 2008 sonrası dönemde de ortalama aylık kazanç (OAK) önemlidir ve yine ödenen prim miktarı ne kadar yüksek olursa ortalama aylık kazanç da o kadar yüksek olur.

Emekli maaşının artırmanın yollarını iki alt bölümde incelemek daha faydalı olacaktır. Bunlar sırasıyla şöyle belirlenebilir:

• Çalışırken emekli maaşını artırmak
• Borçlanma yoluyla emekli maaşını artırmak

Çalışırken emekli maaşını artırmanın yolu

Çalışırken ödenen sigorta primleri ve bildirilen günler, emekli maaşı hesabındaki 3 bölümün sonuncusunu yani 2008 sonrası bölümü etkiler.

Bu bölümün hesaplama formülü ise OAK*ABO olarak belirlenmiştir. Buradaki OAK, ortalama aylık kazanç anlamına gelir ve OAK’ı bulmak için önce OGK yani ortalama günlük kazanç bulunur ve sonra bu rakam 30 ile çarpılır.

Dolayısıyla burada emekli maaşının yüksek olması için iki ana kural geçerli olur:

• Kişi adına ödenen prim miktarı yüksek olmalı
• Kişi adında ödenen prim miktarına oranla prim gün sayısı az olmalı

Bunu hemen iki farklı örnekle açıklayayım: İlk örneğimizde işçinin toplam prim miktarı 100.000 ve gün sayısı 400 olsun. İkinci örneğimizde toplam prim gün sayısı 250 olsun. Bu iki kişi de 100.000 lira ile aynı miktarda prim ödemiş olsa bile, ortalama günlük kazançlar (OGK) farklı olacaktır:

• İlk kişinin OGK’si 100.000/400=250 TL
• İkinci kişinin OGK’sı 100.000/250=400 TL

Haliyle ilk kişinin emekli maaşına esas formüldeki ortalama aylık kazancı 250*30=7.500 lira olacakken ikinci kişinin formüldeki ortalama aylık kazancı 400*30=12.000 lira olacaktır (Rakamlar farazi olup sadece konunun anlaşılması için verilmiştir).

Bütün bunlardan anlaşılması gereken nedir? Kısaca ve net şekilde şöyle ifade edebiliriz:

Sigortalının adında ödenen prim miktarı TAM bildirilirken, eğer mümkünse ve yasalsa, gün sayısı EKSİK bildirilirse, kişinin emekli maaşı artar. Örneğin kişinin sigortası 15.000 TL olarak bildirilirken gün sayısı 30 değil de daha az, örneğin 15 gün bildirilse, bu durum uzun vadede emekli maaşını artıracaktır.

Borçlanma ile emekli maaşını artırmak

Tabiri caizse “dananın kuyruğunun koptuğu” yer burasıdır. Çünkü birçok kimse, geriye dönük borçlanma yaptığında, maaşının aynı oranda artacağını zanneder. Halbuki; bazen onbinlerce liralık borçlanmanın karşılığı aylık olarak birkaç on lira bile olabilir. Bu durumda yakından bakalım.

Hizmet borçlanması yapmak isteyen kimselerin önünde üç seçenek bulunur:

• Askerlik borçlanması
• Doğum borçlanması
• Yurtdışı hizmet borçlanması

Evet, borçlanma ile ödenen toplam prim miktarı ve bildirilen gün sayısı artırılabilir; fakat bunun etkisi her zaman aynı olmaz. Önemli olan, hangi döneme ait bir borçlanmanın yapıldığıdır.

Şimdi, aynı miktar borçlanmanın her 3 döneme etkisini somut bir örnekle ortaya koyacağım. Örneğimizdeki kişi doğum borçlanması yapacaktır. 720 günlük bu doğum borçlanmasını asgariden yapacak olup etkisini üç dönemde incelemeden önce kişinin genel durumunu yazalım:

• Bu kimsenin emekli maaşı normalde 9.063,38 TL olacaktır.
• Kişinin yaşı 50’dir.
• Toplam prim ödeme gün sayısı 10.596’dır.

Aşağıdaki tablodan, kişinin AYNI miktar ve AYNI gün sayısınca asgariden yapacağı doğum borçlanmasının sonuçlarını görebilirsiniz.

Bu kimse 720 gün için 76.860,00 TL doğum borçlanması ödemiştir.

1999 Öncesi Borçlanılırsa	Yeni Emekli Maaşı 10.576,52 TL
2000-2008 Arası Borçlanılırsa	Yeni Emekli Maaşı 9.258,24 TL
2008 Sonrası Borçlanılırsa	Yeni Emekli Maaşı 9.184,61 TL

Eski ABO’lar şöyleydi: ABO1 %83, ABO2 %71 ve ABO3 %59. Yeni aylık bağlanma oranları aşağıdaki tabloda gösterilmiştir:

BORÇLANMA SONRASI	Yeni ABO1	Yeni ABO2	Yeni ABO3
1999 öncesi	81	74	63
2000-2008 arası	85	74	63
2008 sonrası	85	74	63

Bilinçsiz borçlanma yapmayın!

Yukarıdaki üç örneği incelediğimizde karşımıza şu sonuçlar çıkar:

• Bu kişi 1999 öncesi doğumunu borçlandığında maaşını 9.063,36 TL’den 10.576,52 TL’ye çıkarmıştır.
• 2000-2008 arasını doğumunu borçlanınca maaşı 9.063,36 TL’den 9.258,24 TL’ye yükselmiştir.
• 2008 sonrası doğumunu borçlanınca maaşı 9.063,36 TL’den 9.184,61 TL’ye çıkmıştır.

Yukarıdaki üç farklı senaryoda da kişinin toplam 76.824,00 TL borçlanma parası ödediğini hatırlatmak isterim. O halde bu kimse için 1999 öncesini borçlanmak son derece mantıklıyken, 2000 sonrası doğumu borçlanmak maaşında önemli bir etki yapmamıştır.

SONUÇ

Emekli maaşını artırmanın en basit ve mantıklı yolu elbette yüksek miktarda prim yatırılıyor olmasıdır. Fakat bu doğal durum mümkün olmadığında da emekli maaşını artırmanın yolu aranabilir.

İşte bunun nasıl mümkün olabileceğini iki farklı seçenek altında izah ettim. Özellikle hizmet borçlanması yaparak emekli maaşını artıracağını zannedenlere, yazımın ilgili bölümlerini tekrar okumalarını tavsiye ediyorum.

Bilinçsiz borçlanma yaptığınızda ödediğiniz yüksek primlere karşılık aylık artışınız yalnızca birkaç yüz lira ile sınırlı kalabilir. Daha da kötüsü; bazı durumlarda borçlanma sonrası maaş düşüşü bile görülebilmektedir.

Bu nedenle, özellikle borçlanma yapmadan önce ya da son yıllar prim planlaması yapmak için bir bilene danışmanız çok önemlidir.

Emekli maaşı artırma ile ilgili sık sorulan sorular: