ABO nedir ve ne işe yarar?

ABO yani aylık bağlama oranı, emekli maaşı hesaplamasında kullanılan bir unsur olup emekli maaşının miktarını belirleyen esas kriterlerden birisidir. Gelin, ABO’yu ayrıntılı olarak inceleyelim ve şu sorunun cevabını bulalım? Emeklilikte ABO nedir?

ABO nedir?

ABO, aylık bağlama oranı kavramının kısaltmasıdır. Adından da anlaşılacağı üzere, bu oran esas olarak emekli aylığının miktarını belirlemekte kullanılacaktır.

Emekli maaşı nasıl hesaplanır?

Emekli maaşı hesabı açıkçası son derece karmaşık, zor ve anlaması güç bir iştir. Bunun nedeni, emeklilik sistemimizin yıllar içinde sık sık değişmiş olması ve her değişiklikle beraber yeni kuralların getirilmiş olmasıdır.

Bunun en bariz örneğini son zamanlarda EYT konusuna gördük. Kuralların sık değiştirilmesinin acı bir sonucu olarak, 1999’da büyük bir mağduriyet yaşandı ve EYT mağdurları ortaya çıktı: https://mustafabaysal.com/eyt-nedir-kapsami-cozumu/

Emekli maaşı hesaplaması da benzer nedenlerle çok zordur. Yine de hesaplamanın esasen nasıl yapıldığını şu yazımda izah etmiştim: https://mustafabaysal.com/ne-kadar-emekli-maasi-alirim-4a-icin-emeklilik-maasi-hesaplama-ornegi/

Emekli maaşı hesabında 3 dönem kuralı

Yukarıdaki yazıda izah etmiş olsam da bu üç dönem kuralını burada da açıklamamam gerekir ki, ABO’nun ne olduğu ve hangi sonuçlara yol açtığı daha net anlaşılsın.

Mevcut emekli maaşı hesaplama sistemimizde, emeklinin prim günleri ve ödemeleri önce 3 döneme ayrılır ve sonra hesaplama yapılarak bunlar birleştirilir. Birleştirme sırasında da eski prim miktarları çeşitli yöntemlerle güncellenerek günümüze getirilir.

İşte bu üç dönem şunlardır:

• 31/12/1999 ve öncesi
• 01/01/2000 – 30/09/2008 arası
• 01/10/2008 ve sonrası

ABO ne işe yarar?

Bu üç farklı dönemdeki ABO’ları belirtmeden önce gelin, ABO’nun tam olarak ne işe yaradığını açıklayalım.

ABO öyle bir orandır ki; emeklinin aylık hesabı yapılırken belirlenen diğer rakamlar (Gösterge, katsayı, ortalama yıllık kazanç ve güncellenmiş kazançlar gibi) hesaplama esnasında ABO ile çarpılır. Böyle olunca, ABO ne kadar yüksek olursa, emekli maaşı da o kadar yüksek olacaktır.

1999 öncesi ABO

31/12/1999 öncesinde ABO; kişinin gösterge hesabının yapıldığı tablolara göre değişmekle birlikte bazıları için %60 olurken, bazıları için %50’ye kadar iner ve ayrıca bu kimselere çeşitli eklemeler ve çıkarmalar yapılır.

• Eğer kadın emeklinin yaşı 50’nin üzerindeyse, 50’nin üzerindeki her tam yaş için ABO’ya 1 puan eklenir.
• Eğer erkek emeklinin yaşı 55’nin üzerindeyse, 55’nin üzerindeki her tam yaş için ABO’ya 1 puan eklenir.
• Eğer kişini toplam prim gün sayısı 5001 ve üzerindeyse, 5000’in üzerindeki her 240 gün için 1 puan eklenir (240 günden eksik günler dikkate alınmaz).
• Eğer kişini prim gün sayısı 4999 ve altındaysa, 5000’in altındaki her 240 gün için 1 puan azaltılılır (240 günden eksik günler dikkate alınmaz).
• ABO değeri için üst sınır %85’tir.

2000-2008 arası ABO

Bu dönemin ABO hesabında ise kişini toplam prim gün sayısı dikkate alınır. Kural şöyledir:

• Eğer kişinin prim gün sayısı 3600 ve daha düşük bir değer ise ABO her 360 gün için 3,5 puan (360 günden eksik günler küsuratlı olarak hesaba KATILMAZ).
• Eğer kişinin prim gün sayısı 3601 ve 9001 gün arasında bir değer ise ABO %35 + (3601 ve 9000) gün arasındaki her 360 gün için 2 puan (360 günden eksik günler küsuratlı olarak hesaba KATILMAZ).
• Eğer kişinin prim gün sayısı 9002 ve üstünde bir değer ise ABO %65 + 9002 ve üstündeki günlerde her 360 gün için 1,5 puan (360 günden eksik günler küsuratlı olarak hesaba KATILMAZ).

2008 sonrası ABO

2008 sonrası ABO ise şöyle hesaplanır:

• Sigortalının her 360 gün primi için %2 (360 günün altındaki günler de kısmen hesaba alınır).
• Kişinin ilk sigortalılığı 30/04/2008 tarihi ve öncesi ise; ayrıca bu kişinin 30/09/2008 tarihi ve öncesindeki sigorta prim gün sayısı toplamı 3600’den az ise, bu rakamdan 3600 güne kadar olan rakamlarda her 360 güne %3 ve diğerlerine %2 uygulanır.
• Aylık bağlama oranında üst sınır %90’dır.

Yukarıdaki ikinci kısmı, anlaşılması için örneklendireyim. Kişinin toplam primi 7.000 ve bunun içinde 30/04/2008 öncesi primi de 2.000 olsun. Bu kimse; (3600-2000=1600)’lük kısımda her 360 gün için 1.600/360*%3 ve kalan kısım için de her 360 gün için 5.400/360*%2 olmak üzere toplam %13,3+%30=43,3 ABO alacaktır.

ABO hesaplama örnekleri

Şimdi durumu somut bir örnekle ortaya koyalım. Burada ayrıntısına giremeyeceğim ve fakat dönemler itibariyle prim gün sayıları aşağıdaki gibi olan bir kimse için ABO oranlarını hesapladım.

Siz de bu tabloya bakarak, ödenen prim gün sayılarına göre ABO’ların ne kadar değiştiğini görebilirsiniz. Bu rakamlar, gerçek bir örnek üzerinden hesaplanmıştır:

SONUÇ

ABO yani aylık bağlama oranı; o kadar önemli bir orandır ki, emekli maaşı hesabını büyük ölçüde etkiler. Düşük ABO düşük maaş ve yüksek ABO yüksek maaş demektir.

ABO ile ilgili sormak istediğiniz soruları yorum bölümünden bana iletebilirsiniz. Konu ile ilgili sık sorulan sorular: