Yurtdışı hizmet borçlanması hakkında her şey

Çalışma hayatında, geriye dönük sigorta borçlanması yapılması bazı hallerde mümkündür. Bu hallerden birisi de yurtdışı hizmet borçlanmasıdır. Yurtdışında çalışan ya da ev hanımı olarak bulunan kişilere, yurtdışında geçirdikleri bu süreyi borçlanma ve böyle SGK prim gün sayılarını artırma imkanı verilmiştir. O halde yurtdışı hizmet borçlanması nedir ve nasıl yapılır?

Yurtdışı hizmet borçlanması nedir?

Daha önce yazdığımız yazılarda askerlik borçlanmasını ve doğum borçlanmasını açıklamıştık. İşte yurtdışı borçlanması da bu diğer borçlanma türleri gibi, geriye dönük borçlanılmasını ve ödeme yapılarak sigorta prim gününün artırılmasını sağlar.

Hangi yurtdışı çalışmalar borçlanabilir?

Sanılanın aksine, sadece yurtdışındaki çalışmalar değiş; yurtdışında ev kadını olarak geçirilen zamanlar da borçlanabilmektedir. Yurtdışı borçlanması yapılabilecek haller şunlardır:

• Yabancı ülkede (ikamet süreleri hariç) çalışılmış sürelerin tamamı
• Yabancı ülkede ikamet ve işsiz olarak geçirilen sürelerin 1 yıla kadar olan kısmı
• Yurtdışında ev kadını olarak geçirilen sürelerin tamamı

Hangi yurtdışı çalışmalar borçlanamaz?

Aşağıdaki yurtdışı çalışmalar ise borçlanmada kabul edilmemektedir:

• 18 yaşını doldurmadan önceki yurtdışı sigortalılık, işsizlik ve ev kadınlığı süreleri
• TC vatandaşı olmadan önce ya da kaybedildikten sonraki yurtdışı süreleri
• Libya’da iş üstlenen Türk işverenlerce çalıştırılan işçilerin 1/01/09/1985 tarihinden sonraki çalışma süreleri
• İstisna akdi kapsamında Almanya’da iş üstlenen Türk işverenlerce çalıştırılan işçilerin çalışma süreleri

Yurtdışı çalışma nasıl belgelendirilir?

Yurtdışı borçlanmanın yapılabilmesi için öncelikle buralardaki çalışmanın belgelendirilmesi gerekir. Aranan belgeler ise, üçlü bir ayrıma tabi tutulmuştur. Buna göre;

Türkiye ile sosyal güvenlik sözleşmesi imzalayan ülkeler için, aşağıdaki belgelerden birisinin ibraz edilmesi gerekir:

• Çalışılan ülkedeki sosyal güvenlik kurumundan alınacak hizmet belgesi
• İşçinin çalıştığı yer resmi bir kuruma aitse; belediyelerce düzenlenmiş hizmet belgesi, vergi dairesi kayıtları, meslek kuruluşlarınca ya da diğer resmi kurumlarca verilen evraklar
• Yabancı ülkede kendi işini yapanlar için, vergi dairesi ya da ilgili meslek kuruluşu tarafından verilen belgeler
• Yabancı ülkedeki Türk Konsolosluğundan ya da ÇSGB çalışma ataşeliği veya müşavirliğinden alınacak olan hizmet belgeleri

Türkiye ile sosyal güvenlik sözleşmesi imzalamamış ülkeler için, aşağıdaki belgelerden birisinin ibraz edilmesi gerekir:

• Yabancı ülkedeki Türk Konsolosluğundan ya da ÇSGB çalışma ataşeliği veya müşavirliğinden alınacak olan hizmet belgeleri
• Çalıştıkları işyerinden alacakları bonservis belgeleri ile pasaportlarındaki çalışma izin kayıtlarının tercümeleri

Ev kadını olarak geçen süreleri borçlanmak için ise aşağıdaki belgelerden birisinin ibraz edilmesi yeterlidir:

• İkamet belgesinin Türkiye’de yeminli tercüme bürosunca onaylanmış tercümesi. Yurtdışında bulunuluyor ise, ikamet belgesinin, Türk temsilciliklerince akredite edilmiş tercümanlarca tercüme edilmiş ve temsilcilikçe onaylanmış tercümesi.
• ÇSGB müşavirliği ya da ataşeliği tarafından ikamet belgesine istinaden düzenlenmiş belge
• Yukarıdaki belgeler yoksa; yurtdışına giriş çıkış tarihlerinin olduğu pasaport sayfalarının fotokopisi, bu da yoksa emniyet makamlarından alınacak olan yurda giriş-çıkış çizelgesi

Yurtdışı borçlanma talep dilekçesi

Yurtdışı hizmet borçlanması yapmak isteyenlerin, yukarıda belirtilen evraklarla birlikte SGK’ya yazılı olarak başvurması gerekmektedir. Bu başvuru ise, yurtdışı hizmet borçlanma talep dilekçesi ile yapılacaktır.

Yurtdışı borçlanma miktarı

Yurtdışı hizmet borçlanması yapmak isteyen bir kişi, borçlanacağı miktarı kendisi belirleyebilmektedir. Ancak burada bir alt ve üst limit vardır. Buna göre; her gün için borçlanılabilecek en az tutar, günlük brüt asgari ücretin %45’idir (Yurt Dışında Bulunan Türk Vatandaşlarının Yurt Dışında Geçen Sürelerinin Sosyal Güvenlikleri Bakımından Değerlendirilmesi Hakkında Kanun’un 4’üncü maddesi).

O halde 2023 yılı günlük asgari ücret tutarı 333,60 TL olduğuna göre, borçlanılabilecek en az tutar da bunun %45’i yani 150,12 TL’dir.

2023 yılı için SGK prim tavanı ise 75.060,00 TL’dir. O halde, borçlanılabilecek azami günlük tutar ise 1.125,90 TL olacaktır.

Yurtdışı borçlanma ödeme süresi

SGK’ya başvuru yapan ve ödeyeceği günlük miktarı da belirten sigortalıya, PTT kanalıyla bir borç bildirimi yapılır. İşte bu bildirimin tebliğinden itibaren 3 ay içinde borcun tamamının ödenmesi gerekmektedir.

Ödeme yapılmazsa, tüm başvuru süreci tekrar baştan başlamaktadır. Borcun tamamı değil de bir kısmı ödenirse, ödenen kısım kadar borçlanma SGK tarafından gerçekleştirilecektir.

Yurtdışı borçlanma iptali

Sebebi ne olursa olsun; başvuru yapıldıktan, borç tahakkuk ettirildikten ve hatta ödendikten sonra bile sigortalı vazgeçmek isteyebilir. Bu mümkün müdür?

Henüz kendisine borç tebliğ edilmeden ya da tebliğ edilse bile 3 ay içinde vazgeçme dilekçesi verilirse, borçlanma başvurusu geçersiz kabul edilmektedir.

Sigortalı, borç tebliğini almış ve borcunun tamamını ya da bir kısmını ödemiş; ancak henüz kendisine bağlanan aylıkları almaya başlamamışsa, yazılı başvuruda bulunarak vazgeçtiğini bildiren sigortalıya, ödediği para faiz uygulanmadan aynen iade edilir.

Kişi borçlanmayı yapmış ve borcunu ödemiş; ama emekli maaşı almaya yine de hak kazanamadığını görmüşse; yine yazılı bir dilekçeyle başvurabilir ve ödediği paraları faiz uygulanmaksızın aynen geri alabilir.

Ama kişi borçlanmış, borcunu ödemiş ve aylık almaya da başlamışsa; artık vazgeçme mümkün değildir ve bu kişilere hiçbir şekilde iade yapılmamaktadır.

Yurtdışı borçlanma sigorta başlangıcını geri çeker mi?

Belki de en çok merak edilen sorulardan birisi de budur. Çünkü sigorta başlangıcının geri çekilebilmesi, daha az prim gün sayısı ile daha erken yaşta emekli olma imkanı verebilmektedir. Yurtdışı çalışma, kişinin Türkiye’deki ilk sigortalılık tarihinden sonra ise, bu tarihi geriye götürmez. Ama aşağıdaki hallerde, ilk sigortalılık süresini geri çeker:

• Kişinin borçlandığı süreler; Türkiye’deki ilk sigortalılık süresinden öncesine aitse; kaç gün borçlanmışsa, sigorta girişi o kadar geri gider. Örneğin Türkiye’de ilk sigortalılık tarihi 05/05/1997 olan bir sigortalı, yurtdışında 1980-1985 yılları arasındaki 1.500 gününü borçlanmışsa; sigorta başlangıcı 1980’a gitmez. Ama 05/05/1997 tarihinden itibaren 1.500 gün geriye gider.
• Kişinin Türkiye’de hiç sigorta girişi yoksa; borçlanma için ödeme yapılan tarih ne ise, o günden geriye doğru gidilir. Örneğin kişinin ülkemizde hiç sigorta girişi yoksa ve 10 yıl borçlanıp, borcunu da 02/02/2018 tarihinde ödemişse, bu kişinin ilk sigortalılık tarihi 02/02/2008 olarak kabul edilecektir.

SONUÇ

Yurtdışı hizmet borçlanmasının nasıl yapılacağını, şartlarını ve sonuçlarını detaylı olarak yukarıda açıkladık. Burada son olarak, önemli birkaç hususu tekrar vurgulamak istiyorum. Tüm ayrıntıları ise yazı içerisinde bulabilirsiniz.

Yurtdışına çalışılan süreler dışında, 1 yıla kadar işsiz geçen süreler de borçlanılabilmektedir. Ayrıca yurtdışında çalışmayan ev kadınları da tüm sürelerini borçlanma hakkına sahiptir.

Yurtdışı çalışması, Türkiye’deki ilk sigortalılık tarihinden önce olan bir kişi için yurtdışı borçlanması, bu kişinin sigorta başlangıcını geriye çekecektir.

Şu da hatırlanmalıdır ki; emekli olabilmek için yurtdışı borçlanması yapacak olanlar, taleplerinin kabulünden ve borçlanmayı ödedikten sonra yine de emekli olamadıklarını görürlerse, SGK’ya başvurarak ödedikleri paranın aynen iadesini talep edebilir. Kafasında “Ya borçlanıp da emekli olamazsam?” kaygısı olanlar varsa, bunların rahatlıkla başvuru yapabileceklerini ve olmazsa paralarını geri alabileceklerini bilmesi gerekir.

Yurtdışı hizmet borçlanması hakkında sık sorulan sorular: