Malulen emeklilik ve vergi indirimi ile erken emeklilik şartları

Malulen emeklilik ve vergi indirimi ile emeklilik birbirinden farklı ve fakat aynı amaca hizmet eden iki müessesedir. Bunların ikisi de kişinin erken emekli olmasını sağlar. Gelin, malulen emeklilik şartlarına ve vergi indirimi ile emeklilik şartlarına birlikte bakalım.

Engellilik indirimi ve malulen emeklilik

Çalışma gücünün bir kısmını kaybeden işçiler için getirilmiş ve onları koruma amacı güden birçok husus mevzuatımızda yer almaktadır. Bunlardan birisi de, bu işçilerin daha az süre çalışarak ve daha az prim ödeyerek emekli olabilmesidir.

Ancak sağlık raporu alarak emekli olma konusunda, işçilerin karşısına iki seçenek çıktığını görüyoruz: Vergi indirimi alarak emekli olmak ve malullük raporu alarak emekli olmak. Hangisi daha kolay ve mantıklı? Sonuçları neler? Sizin için araştırdık.

Sağlık raporu alarak emekli olmak

Fiziksel ya da ruhsal bir rahatsızlık yaşamış olan işçi, doğal olarak çalışma gücünün bir kısmını yitirmiş olabilir. Bu durumlarda alınacak bir heyet raporu ile, işçinin çalışma gücünün yüzde kaçını yitirdiği tespit edilebilir.

İşte bu durumda işçi için öngörülen emeklilik şartlar değişebilmektedir. İşçi daha az yıl çalışarak ve daha az prim ödeyerek emekli olma hakkına sahip olmaktadır. Bu durumda, çalışanın karşısına iki seçenek çıkar:

• Malulen emeklilik
• Vergi indirimi ile erken emeklilik

Malulen emekli olmak ya da vergi indirimi alarak erken emekli olmak

Bu iki kavram arasında ne fark olduğunu merak ediyor olabilirsiniz. İkisinin sonucu da aynı yere, emekliliğe çıkar. Ama hem doğurdukları sonuçlar hem de şartları farklıdır.

Malulen emeklilik için SGK’ya başvurmanız ve SGK’nın yönlendirmesi üzerine heyet sağlık raporu almanız gerekirken, vergi indirimi için vergi dairesine başvurmanız ve onların yönlendirmesiyle heyet sağlık raporu almanız gerekir.

Ama aralarındaki tek fark da bu değildir. Şimdi bu iki yöntemi ayrıntısıyla inceleyelim.

Vergi indirimi raporu nasıl alınır?

Gelir vergisi kanununa göre; çalışma gücünün en az %40’ını kaybetmiş olanlar engelli kabul edilmektedir. Çalışma gücünün en az %80’ini kaybedenler birinci derece, %60 ila %79’unu kaybedenler ikinci derece ve %40 ila %59’unu kaybedenler de üçüncü derece engelli kabul edilmektedir.

Vergi indiriminden faydalanmak için sağlık raporu süreci şöyle işlemektedir:

• İşçi, çalışmakta olduğu işyerinden, o işyerinde çalıştığını gösterir bir evrak almalıdır. (SGK hizmet dökümü de olabilir.)
• Nüfus cüzdanı fotokopisi hazırlamalıdır.
• Yukarıdaki evraklarla birlikte vergi dairesine başvurmalıdır.
• Bu belgeler verildikten sonra vergi dairesi, işçiyi en yakındaki yetkili hastaneye sevk etmektedir.
• Bundan sonra işçinin yapması gereken, sevk evrakıyla beraber hastaneye gitmek ve sağlık raporu için girişini yaptırmaktır.
• İşçiye verilen rapor, hastane tarafından vergi dairesi müdürlüğüne gönderilir.
• Eğer rapor sonucu %40’ın üzerindeyse, vergi dairesi raporu Maliye Bakanlığı Merkez Sağlık Kuruluna gönderir.
• Merkez sağlık kurulu raporu inceler ve ya onaylar ya da oranı düşürür.
• Bu durumda, Merkez Sağlık Kurulunun onayladığı engellilik oranı halen %40’ın üzerindeyse, vergi dairesine tekrar gönderilen rapor üzerine kişiye vergi indirimi uygulanır.

Malulen emekli raporu nasıl alınır?

5510 sayılı Kanuna göre; işçinin çalışma gücünün en az %60’ını kaybetmesi durumunda, bu işçi malul sayılmaktadır. Ancak burada çok önemli bir ayrıntıyı vurgulamak gerekiyor.

Eğer işe başlamadan yani ilk defa sigortalı olmadan önce bir maluliyetiniz varsa, malulen emeklilikten faydalanamazsınız. Bir başka deyişle, engeliniz ya da maluliyetiniz, sigortalı olduktan sonra gerçekleşmiş olmalıdır.

Malulen emeklilik şartları

Malulen emeklilik için üç temel şart vardır. Bunlar;

• İşçinin çalışma gücünün en az %60’ını yitirmesi
• İşçinin ilk sigortalılık tarihinden bu yana en az 10 yıl geçmesi (Başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malul olanlarda bu 10 yıl şartı aranmaz.)
• İşçinin en az 1800 gün sigorta priminin bulunması

Görüleceği üzere; bu üç şartın bir arada sağlanması durumunda işçi malulen emekli olabilmekte ve emekli maaşı alabilmektedir. Şimdi, malulen emeklilik için rapor alma sürecinin nasıl ilerlediğine bakalım:

• İşçi, bağlı olduğu SGK il müdürlüğüne ya da sosyal güvenlik merkezine başvurur.
• SGK işçiyi yetkili bir sağlık sunucusunun yani bir hastanenin sağlık kuruluna sevk eder.
• Burada işçiye en az %60 oranında engelli raporu verilirse, işçi raporu SGK’ya teslime eder.
• SGK il müdürlüğü kendisine verilen raporu onaylayamaz. Bu yetki SGK Kurum Sağlık Kuruluna aittir.
• Dolayısıyla raporu alan SGK il müdürlüğü ya da merkez müdürlüğü raporu Kurum Sağlık Kuruluna gönderir.
• Kurum Sağlık Kurulu red kararı verirse, yani işçinin raporunu %60’ın altına düşürürse, işçi bu defa SGK Yüksek Sağlık Kuruluna itirazda bulunabilir.
• Kurum Sağlık Kurulu raporunuzu aynen onaylarsa ya da oranı düşürse bile bu oran yine de %60 ve üstü olursa, SGK il müdürlüğü tarafından malulen emeklilik işlemleriniz yapılır.

Malulen emeklilik ve engellilik indirimi alarak emeklilik karşılaştırması

Gelelim asıl konumuza. Diyelim ki engeliniz nedeniyle emekli olmaya karar verdiniz. Önünüzde iki seçenek var. İlki vergi indirimi için vergi dairesine başvurarak rapor almak ve ikincisi ise SGK’ya başvurarak doğrundan malulen emekli olmak. Hangisi mantıklı?

Öncelikle şu soruyu sorabilirsiniz: Vergi indirimi için rapor alınca nasıl emekli olabilirim? O halde malulen emeklilik ile vergi indirimi alarak emeklilik arasındaki temel farkı açıklayalım.

Malulen emeklilikte, adından da anlaşılacağı gibi, bir daha çalışamayacağınız ön kabulü ile SGK sizi malulen emekli etmekte ve bir malullük maaşı bağlamaktadır.

Vergi indirimi için rapor aldığınızda, çalışmaya devam edebilmekte ve vergisel açıdan bazı indirimlerden faydalanabilmektesiniz. Ama daha da önemlisi; bu raporunuzla SGK’ya başvurarak ERKEN EMEKLİLİK talep edebilirsiniz. Bu, bir tür malulen emeklilik değil, vergi indirimi aldığınız için daha erken emekli olma fırsatıdır. Peki bu nasıl olur?

Engelli vergi indirimi ile SGK’dan erken emeklilik

Yukarıda belirttiğimiz vergi indirimi için alınan sağlık raporu ile erken emekli olmanın ön şartı, işçinin ilk sigortalılık tarihinin 01/10/2008’den önce olmasıdır. Raporunuz varsa yapmanız gereken, SGK’ya bir dilekçeyle başvurmak ve vergi indirim belgenizi de ekleyerek erken emeklilik talep etmekten ibarettir. Uygulamada ayrıca bir daha rapor istenmemekte ve vergi indirim belgesi tek başına yeterli olmaktadır.

Malulen emekli olmak mı engelli indirimi alarak erken emeklilik mi?

Son olarak, maddeler halinde bir kıyaslama yapalım ve bu iki seçeneğin avantajlarını ve dezavantajlarını sıralayalım:

KARŞILAŞTIRMA	Malulen emeklilik	Vergi indirimi ile erken emeklilik
Rapor oranı	Malulen emeklilik için en az %60 engelli raporu gerekir.	Vergi indirimi almak için en az %40 engelli raporu yeterlidir
Rapor onayı	Malulen emeklilik için hastaneden alınan sağlık raporunun bir de SGK kurum sağlık kurulu tarafından onaylanması gerekmektedir.	Benzer şekilde vergi indiriminden faydalanmak için alınan hastane heyet raporunun da Maliye Bakanlığı Merkez Sağlık Kurulu tarafından onaylanması şarttır.
Maaş farkı	Maaş farkı neredeyse yoktur.	Maaş farkı neredeyse yokturç
Emeklilik sonrası çalışma hakkı	Malulen emekli olan işçi bir daha çalışamaz; çalışırsa malullük aylığı kesilir.	Ancak vergi indirimi ile erken emeklilikten faydalan kişi hem emekli maaşı alıp hem de çalışmaya devam edebilir.
Emeklilik için sigortalılık süresi ve prim şartları	Malulen emeklilikte aranan sigorta ve prim sayısı şartları daha hafiftir. En az 10 yıldır sigortalıysanız ve en az 1800 gün priminiz varsa malulen emekli olabilirsiniz.	Vergi indirimi ile emeklilik için ise süreler ve prim miktarları daha çoktur. Aşağıdaki tabloyu inceleyerek görebilirsiniz
Ekstra avantajları	Malulen emekli olduğunuzda sadece malullük maaşı alırsınız.	Vergi indirimi ile emekli olduğunuzda ayrıca birçok vergi indiriminden de faydalanabilirsiniz. Daha az gelir vergisi ödeyebilir ve örneğin sıfır araba alırken de vergi indirimlerinden faydalanabilirsiniz.

Vergi indirimi ile emeklilik şartları

Vergi indirimi ile emeklilik için gereken sigortalılık süresi ve prim gün sayısı aşağıdaki tabloda gösterilmiştir:

İlk sigortalılık tarihi	1. Derece Engelli (%80 ve üzeri)	2. Derece Engelli (%69 – %70 arası)	3. Derece Engelli (%40 – %59 arası)
06/08/1991 ve öncesi	15 yıl / 3600 gün	15 yıl / 3600 gün	15 yıl / 3600 gün
07/08/1991 – 06/08/1994	15 yıl / 3600 gün	15 yıl 8 ay / 3680 gün	16 yıl / 3760 gün
07/08/1994 – 06/08/1997	15 yıl / 3600 gün	16 yıl 4 ay / 3760 gün	17 yıl / 3920 gün
07/08/1997 – 06/08/2000	15 yıl / 3600 gün	17 yıl / 3840 gün	18 yıl / 4080 gün
07/08/2000 – 06/08/2003	15 yıl / 3600 gün	17 yıl 8 ay / 3920 gün	19 yıl / 4240 gün
07/08/2003 – 01/10/2008	15 yıl / 3600 gün	18 yıl / 4000 gün	20 yıl / 4400 gün

• Malulen emekli olduğunuzda sadece malullük maaşı alırken, vergi indirimi ile emekli olduğunuzda ayrıca birçok vergi indiriminden de faydalanabilirsiniz. Daha az gelir vergisi ödeyebilir ve örneğin sıfır araba alırken de vergi indirimlerinden faydalanabilirsiniz.

SONUÇ

Yukarıda yazılanları dikkatlice okumanızı öneririm. Yine de sizin için, kısa bir özet yaparak yazımı sonlandıracağım. Malulen emeklilik mi yoksa vergi indirimi alarak erken emeklilik mi daha mantıklı?

Malulen emekliliğin görünürdeki tek avantajı, daha az sigorta yılı ve primi şartına sahip olmasıdır. Bunun dışında gerek hem emekli maaşı alıp hem çalışabilme ve gerekse diğer vergi indirimleri göz önüne alındığında, vergi indiriminden faydalanarak emekli olmak kesinlikle daha mantıklıdır.

Ayrıca malulen emeklilik için rapor almak çok daha zordur. Çünkü hastaneden alınan ve en az %60 engellilik oranı olması gereken raporu SGK doğrudan kabul etmemekte ve önce SGK Kurum Sağlık Kuruluna göndermektedir.

Burada ise engelli oranları genelde düşürülerek onaylanmaktadır. Halbuki vergi indirimine esas olan sağlık raporu da Maliye Merkez Sağlık Kurulunun onayına tabi olsa da, buradaki alt limit %40 olduğundan, Kurul engellilik oranını düşürse de, işçinin ihtiyacı olan oranın yakalanması daha kolaydır.

Eğer yukarıda belirttiğim ve en az 15 yıl ile 3600 günden başlayan ve sigorta başlangıcınıza göre değişen erken emeklilik şartlarına sahipseniz, kesinlikle ilk tercihiniz engelli vergi indirimi almak olmalıdır. Ama bu kadar sigorta kıdeminiz ya da priminiz yoksa ve daha fazla beklemeden emekli olmak istiyorsanız, tercihiniz mecburen malulen emeklilik olacaktır.

Malulen emeklilik ve vergi indirimi ile emeklilik hakkında sık sorulan sorular: