İşçi emekli olunca ikramiye alır mı?

İşçi emekli olduğunda toplu bir ödeme bekler. Bunun nedeni, hem böyle bir hakkının olduğunu düşünmesi hem de emeklilik ikramiyesini değerlendirmek istemesidir. Peki, ama işçi emekli olunca ikramiye alır mı? Başka bir deyişle, işçi emekli ikramiyesi var mıdır?

İşçinin emekli ikramiyesi

İşçinin emekli olması demek, çalışma hayatına son vermesi ve dinleneceği bir zaman dilimine girmesi demektir. Böyle olunca işçi toplu para almak ve bunu çeşitli şekillerde değerlendirmek ister.

Özellikle ülkemizde emekli ikramiyesi çoğu zaman ev, araba ya da çocukların evlendirilmesi için kullanılan bir peşinat ya da tutar olarak görülür.

İşçilerde emekli ikramiyesi var mı?

Bu soruya cevap vermeden önce başka bir soruya cevap vermek gerekir: İkramiye nedir? Kelime anlamı olarak ikramiye, çalışana belirli bir nedene dayanarak ödenen toplu paradır.

Örneğin devlet memurları emekli olduklarında, kıdemlerine ve yapmış oldukları göreve göre değişen tutarlarda emekli ikramiyesi alır. Üstelik bu ikramiye ödemesini kurumlarından aldıkları için, alıp alamayacaklarına dair bir tereddüt yaşamaları da gerekmez. Ancak işçilerde durum biraz farklıdır.

İşçilerde ikramiye yok, kıdem tazminatı var!

Eğer işçinin beklentisi, işten ayrıldığında çalışmış olduğu yıllar karşılığında SGK’dan toplu bir ödeme almaksa, ne yazık ki bunun mümkün olmadığını söylemeliyim.

İş Kanunu’na tabi çalışan işçilerde emekli ikramiyesi uygulaması yoktur. Bunun yerine, işçilerin yine toplu ödeme alabileceği kıdem tazminatı uygulaması vardır.

Bilindiği üzere kıdem tazminatı almak için iki sebebin bir arada bulunması gerekir:

• İşçinin işveren bünyesindeki kıdeminin en az 1 yıl olması
• İşçinin iş akdinin kıdem tazminatını hak edecek şekilde sona ermesi

Kıdem tazminatı alma şartlarını şu yazımda tek tek izah etmiştim: https://mustafabaysal.com/kidem-tazminati-alma-sartlari/

O yazımda da göreceğiniz üzere, emeklilik de bir kıdem tazminatı hak etme gerekçesidir. Yani işçi SGK’dan emekli olduğunda, işverenin ona kıdem tazminatını ödemesi gerekir.

İkramiye ve kıdem tazminatı farkı

Memurlardaki emekli ikramiyesi ile işçilerdeki kıdem tazminatı arasında önemli farklar bulunur. Bunları şöyle sıralamak mümkündür:

• Emekli ikramiyesi, kişinin tüm memuriyet hayatı dikkate alınarak hesaplanırken; kıdem tazminatı işçinin yalnızca son işvereni bünyesindeki çalışması dikkate alınarak hesaplanır.
• Emekli ikramiyesi memurun kurumunun garantisindedir ve mutlaka ödenir. Kıdem tazminatını ise işveren öder ve bazen ne yazık ki ödemeyebilir.

Göreceğiniz üzere emekli ikramiyesi şüphesiz daha garanti ve arzu edilen bir yöntemken, kıdem tazminatı hem yalnızca son işveren bünyesinde olması ve hem de işçinin her zaman bu ödemeyi alamaması nedeniyle daha az arzu edilen ödeme türüdür.

Emekli işçiye kıdem tazminatı ödenmezse ne olur?

Diyelim ki; işçi son çalıştığı işyerinden emeklilik nedeniyle ayrıldı ve örneğin 8 yıllık kıdemi karşılığında kıdem tazminatı hak etti. Ancak işveren çeşitli nedenlerle, bu tazminatı ödemedi.

Bu durumda işçinin başvurabileceği bir kamu kurumu ya da şikayet merci bulunmaz. Bu işçi arabulucu başvurusu yapmalı ve uzlaşma olmazsa da dava açarak hakkını aramalıdır.

Böyle olunca bazen işçi, zaten hak ettiği bu kıdem tazminatı için, yıllarca dava sonucu beklemekte ve bazen de daha kötüsü, davayı kazansa bile işverenin üzerine kayıtlı mal/para kalmadığı için, kıdem tazminatı için başlattığı icra takibi boşa çıkabilmektedir.

SONUÇ

İşçi emekli olduğunda emekli ikramiyesi almaz ve fakat kıdem tazminatını hak eder. Ancak bunun için de, işçinin işverenlik bünyesinde EN AZ bir yıllık kıdeminin olması gerektiğini unutmamak gerekir. Ayrıca kıdem tazminatı yalnızca son işverenden ve bu işverenlikte geçen süreler için talep edilir.

Örneğin bir işçi A işyerinde 4 yıl, B işyerinde 8 yıl, C işyerinde 3 yıl ve D işyerinde 11 yıl çalışsa ve emekli olsa; kıdem tazminatını D işyeri ve 11 yıl için ödemek zorundadır.

Oysa bu işçi, memurlarda olduğu gibi, SGK’dan emekli ikramiyesi alabilseydi, elbette çalışmış olduğu tüm yıllar için alması mümkün olacaktı.

Emekli olunca ihbar tazminatı hak edilip edilmediğini merak ediyorsanız, şu yazıma göz atmak isteyebilirsiniz: Emeklilik nedeniyle fesihte ihbar tazminatı olur mu?

İşçi emekli ikramiyesi hakkı ile ilgili sık sorulan sorular: