Ücretsiz izin alan işçi sağlık yardımından faydalanır mı?
İş Kanunu bazı hallerde ücretsiz izin uygulamasına izin vermiştir. Bu hallerin temel özelliği, işçiye ücret ödenmemesi ve dolayısıyla sigorta priminin de yatırılmamasıdır. Peki ama böyle bir durumda ücretsiz izne ayrılan işçinin sağlık ve tedavi masrafları ne olacaktır? Ücretsiz izinde olan işçi GSS’li sayılır mı?
İş Kanununda ücretsiz izin halleri
İş Kanununa göre ücretsiz izin halleri temelde 3 tanedir. Bunlar; yıllık izne ayrılan işçiye 4 güne kadar verilebilen ücretsiz yol izni, doğum sonrası analık iznini takiben kadın işçiye verilecek 6 aylık ücretsiz izin ve doktor raporuyla uygun görülmesi halinde gebe işçiye hamileliği boyunca verilebilecek ücretsiz izindir.
Bunun dışında bir de uygulamada rastlanan ama İş Kanununda yer almayan bir ücretsiz izin türü daha vardır. Bu da işçinin ortada bir neden yokken ücretsiz izne gönderilmesi ya da ayrılmasıdır.
İşte işçinin ücretsiz izindeyken sağlık giderlerinin SGK tarafından karşılanıp karşılanmayacağı, ücretsiz iznin türüne göre değişecektir.
Doğum sonrası ücretsiz izin ve 4 güne kadar ücretsiz yol izni
İşçi ücretsiz izne ayrıldığında, o günlere ait sigorta primi bildirilmediğinden; aylık prim ve hizmet belgesine eksik gün için kod girilmesi gerekir. Örneğin doğum sonrası izinde olan işçi için 19- doğum izni ya da yol izninde olan işçi için 20- yıl izni kodları sisteme girilir.
Yukarıdaki nedenlerle ücretsiz izinde olan bir işçi, hastaneye başvurduğunda; bu başvuru tarihinden önceki son 1 yıl içinde 30 gün primi varsa; ücretsiz izni boyunca sağlık yardımlarından faydalanacaktır.
Diğer ücretsiz izinler
Uygulamada sıkıntı yaşanan konu aslında burasıdır. Çünkü doğum ya da yol izinleri İş Kanununda yer alırken, bunların dışındaki genel amaçlı ücretsiz izinler yer almamaktadır. Sosyal Güvenlik Kurumu da, İş Kanununda yer almayan bu ücretsiz izin türüne farklı yaklaşmaktadır.
Bu ücretsiz izin SGK’ya 21- diğer ücretsiz koduyla bildirilmektedir. Bu durumda; işçi ücretsiz izne ayrıldığı tarihten itibaren 30 gün boyunca genel sağlık sigortalı (GSS) sayılacak ve sağlık yardımlarından faydalanmaya devam edecektir. Ancak 30 günün sonunda 10 gün daha yararlanmaya devam edecektir. Eğer, son bir yıl içinde 90 gün primi varsa bu 10 günün üzerine 90 gün daha sağlıktan faydalanabilecektir.
SONUÇ
Yukarıda biraz daha teknik olarak anlattığım hususları basitçe tekrarlamak isterim. Bunun için, ücretsiz iznin türüne göre bir ayrım yapacağım.
Eğer işçi analık izni sonrasındaki 6 aylık ücretsiz doğum iznine ayrılmışsa (Eksik günü 19 koduyla bildirilmiştir.):
- Sağlık sunucusuna (Hastane, sağlık ocağı vb.) başvurduğu tarihten geriye doğru son 1 yılda en az 30 gün primi varsa
- 6 aylık doğum izninin tamamında GSS’li sayılacak ve sağlık yardımından faydalanabilecektir.
Eğer işçi 4 güne kadar ücretsiz yol iznine ayrılmışsa (Eksik günü 20 koduyla bildirilmiştir.):
- Sağlık sunucusunda başvurduğu tarihten geriye doğru son bir yılda en az 30 gün primi varsa
- Ücretsiz yol izninin tamamında GSS’li sayılacak ve sağlık hizmetlerinden yararlanabilecektir.
Eğer işçi yukarıdakilerin dışında bir nedenle ücretsiz izne ayrılmışsa:
- Ücretsiz izne ayrıldığı tarihten itibaren 30 gün boyunca GSS’li sayılacak
- Otuzuncu günden sonra 10 gün daha GSS’li kabul edilecek
- Eğer son bir yılda en az 90 gün primi varsa, 10 günün üstüne 90 gün daha GSS’liği devam edecektir.
NOT: İşçilerin sigortalılığı sona erdikten sonra sağlık yardımından yararlanma koşullarıyla ilgili şu yazıma göz atabilirsiniz.
Merhaba 32 haftada doğum iznine çıkıp 16 haftalık rapor sürem dolduktan hemen sonra işten evlilik sebebi ile tazminatımı alıp ayrılmayı düşünüyorum hesabıma göre 1 senelik sürecin bitmesine 1 hafta kala raporum bitiyor ama doğum iznine çıkarken her hangi bir rapor bitiş tarihi belirtilmiyormuş bu benim için sorun teşkil eder mi iş yeri tazminat ödememek için bunu lehine kullanabilir mi
Merhaba, bu konuda bir sorun olacağınız zannetmiyorum. Siz 1 senelik süreyi kaçırmamaya bakın, gerisi önemli değil Sibel hanım.
Merhaba ben özel bir şirkette çalışmaktayım bizleri ücretsiz izine ayırdılar sigortamızı 19 gün olarakyatırdılar acaba bu yasalmı 2 yıldan bu yana kesintisiz çalışmaktayım teşekkürler
Merhaba. Sorunuzun cevabını daha önce anlatmıştık: mustafabaysal.com/zorla-ucretsiz-izne-cikarilma
Merhaba özel bir kurumda Öğretmenim. Doğum iznim bitikten sonra 6ay ücretsiz izne ayrılacağım. Sonra başlamak istiyorum ancak 15 gün çalıştıktan sonra tekrar yaz tatili başlıyor. Bu yüzden kurumum bana maaş vermek istemediği için 6aylık ücretsiz izinden sonra yazı kapatacak şekilde tekrar ücretsiz izin almak zorunda bırakıyor. Bu durumda maaş alamayacağım. 2sorum var.
1) 6 ayın üzerine aldığım ücretsiz izin sonraki seneler kıdemimi, işsizliğimi etkiler mi?
2) 6aydan sonra ücretsiz izin yerine rapor veya heyet alsam (2,5ay) maaşımı devletten alma şansım var mı?
Merhaba. İter 6 ayın altında olsun ister üstünde, tüm ücretsiz izinler kıdeminizden düşülür. İşsizlik maaşını ise, doğru kod ile SGK’ya bildirilmişse etkilemez. Rapor almanız halinde ise, şu yazımızda belirttiğimiz diğer şartları taşıyorsanız, maaşınızın 2/3’ü oranında devletten rapor parası alabilirsiniz: mustafabaysal.com/rapor-parasi-ya-da-gecici-is-goremezlik-odenegi-nedir