Yürürlükteki İş Kanunumuz hem dinamik hem de kaotik bir yapıya sahiptir. Bunun sonucu ise; sürekli değişime uğraması ve ilk bakışta anlamanın biraz zor olmasıdır.
Örneğin çalışma sürelerine ilişkin, kanunda birçok hüküm bulunur ve bunların birlikte değerlendirilmesi gerekir. Ama çalışma süresine dair temel madde 63üncü maddedir. 4857 sayılı İş Kanununun 63üncü maddesi ne anlama gelir? Bu maddeye birlikte bakalım ve onu yorumlayalım.
İş Kanunu 63. madde metni
Madde metni şu şekildedir:
“Genel bakımdan çalışma süresi haftada en çok kırkbeş saattir. Aksi kararlaştırılmamışsa bu süre, işyerlerinde haftanın çalışılan günlerine eşit ölçüde bölünerek uygulanır. (Değişik cümle: 04.04.2015 – 6645 S.K/Madde 36) Yer altı maden işlerinde çalışan işçilerin çalışma süresi; günde en çok yedi buçuk, haftada en çok otuz yedi buçuk saattir.
Tarafların anlaşması ile haftalık normal çalışma süresi, işyerlerinde haftanın çalışılan günlerine, günde onbir saati aşmamak koşulu ile farklı şekilde dağıtılabilir. Bu halde, iki aylık süre içinde işçinin haftalık ortalama çalışma süresi, normal haftalık çalışma süresini aşamaz. Denkleştirme süresi toplu iş sözleşmeleri ile dört aya kadar artırılabilir. (Ek cümle: 06.05.2016 – 6715 S.K/Madde 1) Turizm sektöründe dört aylık süre içinde işçinin haftalık ortalama çalışma süresi, normal haftalık çalışma süresini aşamaz; denkleştirme süresi toplu iş sözleşmeleri ile altı aya kadar artırılabilir.
Çalışma sürelerinin yukarıdaki esaslar çerçevesinde uygulama şekilleri, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından hazırlanacak bir yönetmelikle düzenlenir.
(Mülga 4. fıkra: 20.06.2012 – 6331 S.K/Madde 37)”
Yukarıdaki metinden de görebileceğiniz üzere, madde üzerinde birçok değişiklik yapılmıştır. Dönemin gerekleri ya da yaşanmış büyük olaylar sonucunda, maddede değişiklikler yapılmıştır. Örneğin Soma’da meydana gelen büyük maden kazası faciasından sonra, maddeye maden işçilerinin çalışma sürelerine ilişkin özel hüküm eklenmiştir.
Ya da turizm sektöründe meydana gelen daralma ve esnek çalışma ihtiyacı nedeniyle, denkleştirme süresinin bu sektöre özel 6 aya kadar çıkarılması mümkün kılınmıştır.
İş Kanunu 63. madde ne anlama gelir?
Bu kanun maddesinden ne anlaşılması gerektiğini ise şöyle sıralayabiliriz:
- İş Kanununa tabi çalışanlar için, haftalık çalışma süresi en çok 45 saattir.
- İşçi ve işveren aksini kararlaştırmamışsa, bu süre iş günlerine eşit olarak dağıtılır. Örneğin haftanın altı günü çalışılan bir işyerinde, günlük çalışma süresi 7,5 saat olarak uygulanır.
- İşçi ve işveren, bu 45 saati farklı şekilde de dağıtabilir. Burada temek kural, günlük çalışma süresinin hiçbir şekilde 11 saati aşmamadır. O halde örneğin haftanın 5 günü 9’ar saat, 4 günü 11’er saat çalışılması da mümkündür. Ama işçi asla 7 gün üst üste çalıştırılamaz.
- Yer altı maden işçileri için haftalık çalışma süresi en çok 37,5 saattir. Bu işçiler, diğer işçilerden farklı olarak günde en çok 7,5 saat çalıştırılabilirler.
- Denkleştirme uygulaması mümkündür. Bu uygulamanın esaslarını daha önce açıklamıştık. https://mustafabaysal.com/denklestirme-nedir-hesabi-nasil-yapilir/
SONUÇ
İş Kanununda çalışma sürelerine ilişkin birçok hüküm vardır. Öyle ki, bunları tek tek bulmak ve öyle bir sonuca varmak gerekir. Ama çalışma sürelerine ilişkin temel kuralları merak ediyorsanız, aradığınız cevabı İş Kanununun 63. maddesinde bulabilirsiniz.
Çalışma sürelerine ilişkin diğer kuralları öğrenmek için, ilgili kategorideki diğer yazılarımıza göz atabilirsiniz.
https://mustafabaysal.com/category/calisma-suresi/
Ayrıca 4857 sayılı İş Kanununun güncel metnine şu adresten ulaşmanız da mümkündür.
4857 sayılı İş Kanunu güncel metni
Mustafa bey merhaba
Hafta içi çarşamba günü farkederse cuma günü de olabilir. örneğin 1 işçi mazeret (çocuğum hasta gibi) 1 işçi hastalık sebebi ile (raporsuz) 1işçi hastalık raporlu olsun. Her 3ü de 45 saati tamamlamayacağı için madde 63 gerçekleşmemiş oluyor. İşveren 45 saati tamamlamadığı için 3 günlük kesinti yapıyor. Bu doğru mu? Yanlış ise 4857 sayılı iş kanununa göre hangi maddeye göre yanlış?
Çünkü mali müşavire sorduğumda aç kanuna bak uygulama doğru dedi. Kimsenin kul hakkına girmek istemiyorum.
Cevaplarsanız çok sevinirim
Merhaba. Elmalarla armutları birbirinden ayırmak gerekir. İşçi mazeretsiz işe gelmemişse, bir gün karşılığında iki günlük ücreti kesilir: İşe bir gün gelmeyen işçinin 2 yevmiyesi kesilebilir mi?
Ancak işçinin devamsızlığı rapor vb. geçerli bir mazeretten kaynaklanmışsa, kesinti yapılmaz. Çünkü İş Kanunu’nun 46’ncı maddesi açıktır. Bu maddede, işçi fiilen çalışmasa bile hangi hallerde hafta tatili ücretine hak kazanacağı açıkça yazılmış. Size bunu söyleyen mali müşavir, bu maddeyi okursa, artık rapor alan işçilerden hafta tatili ücreti kesintisi yapmaması gerektiğini öğrenecektir.
Mustafa bey ben 20 yil aksam 19…00 da is basi sabah 7.00 da isden cukiyordum.bu mesayilerim ve hep gecede kalmam bana getirisi ne olur. Gecede 12 hergun kaliyordum .bana verecekkeri bedrl nedir.
Merhaba, göreviniz nedir Kadir bey?
Merhabalar OGM personeliyim 112 Acil Çağrı Merkezinde görev yapıyorum.
12 şer saatlik nöbetler halinde (gündüz 09-21ve gece 21-09 olmak üzere)ayda 14 nöbetim var. Nöbet günlerim ayın haftalarına düzensiz bir şekilde dağıtılıyor (bazen hafta 2, bazen 3, bazen 4 nöbet ). Bu tür çalışma düzeninde haftalık 45 saat çalışma süremi doldurmuş oluyor muyum? Günlük 11 saat ve gece 7.5 saat çalışma esasının üzerinde çalışma yaptığım için fazla mesai ücretine hak kazanıyor muyum? Kimi zaman da izinli ya da istirahatli arkadaşlarımın nöbetlerini tutmam fazla mesai ya da tatil çalışması gibi ücretler alma hakkını kazandırıyor mu?
Merhaba. İş Kanununa tabi olduğunuzu varsayıyorum. Öyleyse, haftalık 45 saat hesabını siz kendiniz yapmalısınız. 7 günlük zaman dilimindeki çalışma sürelerinizi toplarsanız, 45 saati aşıp aşmadığını görebilirsiniz. Günlük 11 saati aşan çalışma varsa, bu tabi ki fazla mesaidir. Gece 7,5 saat üzeri ise yaptığınız fiili işe göre değişir: mustafabaysal.com/hangi-iscilere-gece-75-saatin-uzerinde-calistirilabilir/
Başkasının yerine ya da normal zamanda çalışmanız bir şeyi değiştirmez. Genel kurallar her zaman geçerli olur. Konu o kadar detaylı ki size buradan tam bir cevap veremem. Lütfen sitemdeki fazla mesai kategorisindeki yazıları okuyunuz, yararlı olacaktır.