Gazeteciye askerlik görevini yaparken maaş ödenmesi
Ülkemizde işçi ile işveren arasındaki ilişkinin niteliği İş Kanunuyla belirlenmiştir. Bu temel kuralın bir istisnası, basın faaliyeti yürütenlerdir. Bunların işverenleriyle olan ilişkileri İş Kanunuyla değil, 5953 sayılı Basın İş Kanunuyla düzenlenmiştir. Bu kanunda gazetecilere tanınan önemli bir hak da, bunların askerlik yaptıkları süre zarfında, maaşlarının bir kısmını almaya devam edebilmeleridir.
Kimler Basın İş Kanunu kapsamında?
Bu konuda daha önce bir yazı yazmıştım. Bu nedenle tekrar ayrıntısına girmek istemiyorum. Ancak burada şu kadarını söyleyebilirim ki; Türkiye’de yayımlanan gazetelerde, süreli yayınlarda, haber ve fotoğraf ajanslarında, televizyonlarda ve radyolarda çalışanlardan fikir ve sanat işi yürütenler bu kanun kapsamına girmektedir. Yazı içerisinde gazeteci ifadesi kullanırken de, bu genel ifadenin muhabirden kameramana kadar tüm fikir ve sanat işçilerini kapsayacağının bilinmesi gerekir.
Gazeteci askere giderse
İş Kanununa tabi olan bir işçi askere gittiğinde ona tanınan iki temel hak vardır. İlki işçiye kıdem tazminatının ödenmesi ve ikincisi de askerden dönen işçinin tekrar işe alınması, alınmıyorsa ona tazminat ödenmesidir.
Basın İş Kanunu ise çok özel bir düzenlemeye gitmiş ve gazetecinin askerlik görevini yerine getirirken, işyerinin ona maaşının bir kısmını ödemesini zorunlu kılmıştır. Ödenecek tutar ise gazetecinin askerlik görevini nasıl yerine getirdiğine göre değişecektir.
Kısmi ve genel seferberlik nedeniyle askerlik
Gazetecinin askere alınma sebebi ülkede kısmi ya da genel bir seferberlik ilan edilmiş olması ise, bu durumda işvereni gazeteciye 3 ay boyunca tam maaş ödemeye devam edecektir. Bu türden askerlik görevinin 3 ay aşması halinde, gazeteci artık işvereninden maaş almaya devam edemeyecektir.
Talim ve manevra dolayısıyla askerlik
Bu da istisnai bir durum olmakla beraber; gazeteci bu nedenle askere alınırsa, askerlik görevi bitinceye kadar ücretini almaya devam eder. Ama gazeteci askerdeyken aylık alıyorsa, yedek subay maaşı gibi, bu durumda eğer askerlikten aldığı maaş normal ücretinden az ise sadece aradaki fark gazeteciye ödenecektir. Askerlikten aldığı maaş, normal maaşına eşit ya da ondan çok ise, hiç ücret ödenmeyecektir.
Muvazzaf askerlik hizmeti
Yukarıdaki askerlik halleri elbette istisnai durumlardır. Esas olan; gazetecinin, zorunlu askerlik görevini yerine getirmek üzere işten ayrılmasıdır. Bu durumda kanun, gazeteciye askerlik süresi boyunca, son aldığı ücretin yarısının ödenmesini istemektedir. Kanunda başkaca bir hüküm olmasa da doktrinde, eğer gazeteci yedek subay olarak görev yapıyor ve maaş alıyorsa, sadece aradaki ücret farkının ödenmesinin yeterli olacağına dair bir kanaat mevcuttur.
SONUÇ
Gazetecilere getirilen bu önemli hakkın sonucu olarak; zorunlu askerlik hizmeti için işten ayrılan bir gazeteci, askerlik süresi boyunca, son aldığı aylık ücretin yarısını almaya devam edecektir. Gazeteci yedek subay olarak askere alınmış ve maaş alıyorsa, bu durumda normal maaşı ile yedek subay maaşı arasında fark varsa, bu maaş farkının ödenmesi yeterli olacaktır.
Son olarak şunu da belirtmek gerekir ki; belirli süreli iş sözleşmesiyle çalışan bir gazetecinin sözleşme süresi askerlik görevini ifa ederken sona eriyorsa; artık işverenin bu tarihten sonra gazeteciye yarım maaş ödemesi gerekmeyecektir.
