Devlet memurunun çeşitli durumlarda aylıksız izin alma hakkı bulunur. Bu hakkın bir sonucu olarak memur, bu sürelerde çalışmaz ve maaş da almaz. Peki, ama aylıksız izne ayrıldığında bu dönemde memur başka bir işte çalışmak isterse ne olur? Memur aylıksız izinde çalışabilir mi?
Memurun aylıksız izinde çalışması
Buradaki çalışmaktan kasıt, memurun görevi haricinde başka bir iş yapmasıdır. Öyle ki; bu iş bir başkasının yanında ve ona bağlı olarak yapılabileceği gibi, memur bağımsız çalışmayı da tercih edebilir.
İlk duruma örnek olarak memur, bir işyerinde çalışmayı düşünürken; ikincisinde kendi işini açarak örneğin esnaflık yapmak isteyebilir.
Memurlar için aylıksız izin türleri
Devlet memurlarının aylıksız izin türlerini şu yazımda izah etmiştim: https://mustafabaysal.com/memurlarin-ucretsiz-izin-hakki/
O yazıdan da görüleceği üzere; memurun ücretsiz izin hakları şöyle sıralanabilir:
- Refakat izni sonrası ücretsiz izin
- Doğum sonrası ücretsiz izin
- Evlatlık edinen memura verilen ücretsiz izin
- Yurtdışına gönderilen memurların eşlerine verilen ücretsiz izin
- Beş yılını tamamlamış memurlara verilen ücretsiz izin
- Muvazzaf askerlik görevi boyunca memura verilen ücretsiz izin
- Hac izni
Yukarıdaki izinlerin bir kısmı sadece bir ay kadar olabilirken, bazıları eşini görev süresi kadar yani ucu açık biçimde olabilir. Ancak öyle ya da böyle, ortada memurun işinden ve maaşından ayrı olduğu ve bu nedenle çalışmak isteyebileceği bir dönem vardır.
Memura yasak ticari faaliyetler
Yine şu yazımda da memurun ticaret yapmasının yasak olup olmadığını izah etmiştim: https://mustafabaysal.com/memur-ticaret-yapabilir-mi/
657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 28’inci maddesinde memura yasak faaliyetler sıralanmış olup bunlar özetle şunlardan ibarettir:
- Türk Ticaret Kanununa göre (Tacir) veya (Esnaf) sayılmalarını gerektirecek bir faaliyette bulunamaz
- Kollektif şirketlerde ortak olamaz
- Gerçek kişilere, özel hukuk tüzel kişilerine veya kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarına ait herhangi bir iş yerinde veya vakıf yükseköğretim kurumlarında çalışamaz.
- Ticaret ve sanayi müesseselerinde görev alamaz, ticari mümessil veya ticari vekil olamaz.
- Mesleki faaliyette veya serbest meslek icrasında bulunmak üzere ofis, büro, muayenehane ve benzeri yerler açamaz
- Komandit şirkette komandite ortak olamaz. (Görevli oldukları kurumların iştiraklerinde kurumlarını temsilen alacakları görevler hariç).
Yukarıdaki listeden de görüleceği üzere memura her halde ve şartta para kazanması değil; 28’inci maddedeki yasaklar kapsamında iş yapması yasaklanmıştır.

Aylıksız izinde memuriyet sıfatı devam eder mi?
Memurun yapması yasak birtakım faaliyetler vardır ve bunların neler olduğunu yukarıda özetle belirttim. Olayı daha da somutlaştıracak ve konumuza mahsus hale getirirsek, aşağıdaki 2 tür faaliyetin de yasak işler kapsamında olduğunu söyleyebiliriz:
- Memurun bağımlı olarak bir işveren yanında çalışması
- Memurun esnaf ya da tacir sıfatını haiz birtakım işler yapması
Bu durumda asıl sorulması gereken soru şu olmalıdır: Aylıksız izindeyken memuriyet sıfatı devam eder mi? Çünkü eğer devam ederse, normal zamanda memur nasıl ki başka bir işyerinde çalışamıyor ya da esnaflık yapamıyorsa, ücretsiz izindeyken de yapamayacaktır.
Bu sorunun cevabını bir mülga Devlet Personel Başkanlığı görüşü ile verebiliriz.
“… 657 sayılı Kanun kapsamında alınan aylıksız izinde memuriyet sıfatı sona erdirmediği gibi aylık dışındaki hak ve yükümlülükler de devam ettiğinden…” (DPB, 24/01/2014 tarih ve 10585 sayılı görüş).
Görüşten de net bir şekilde anlaşılacağı üzere, memurun aylıksız izne ayrılması, onun memuriyet sıfatını sona erdirmez ve memurun hak ve yükümlülükleri aynen devam eder.

SONUÇ
Memur aylıksız izne ayrıldığında, memuriyet sıfatını yitirmez. Bunun anlamı; memurun hak ve yükümlülüklerinin –mali haklar dışında- devam ediyor olmasıdır.
Böyle olunca memur normal zamanda hangi faaliyetleri yapamıyorsa, aylıksız izinde de aynılarını yapamayacaktır.
Tam da bu nedenle memur aylıksız izinde çalışamaz, işyeri açamaz ve 28’nci madde kapsamındaki yasak faaliyetlerin hiçbirini gerçekleştiremez.