İşyeri kuralları nelerdir ve nasıl belirlenir?

Her işyerinde farklı kuralların geçerli olabileceğini biliyorum. Bu kuralları tek tek saymaya çalışmak ve her işyeri için geçerli olacağını söylemek elbette güç olacaktır.

Ama bu yazımda sizin için, İş Kanunu bakımından işyerinde uyulması gereken kuralları sıralamaya çalışacağım. Böylece hangi kurallara uymazsanız, işveren tarafından tazminatsız işten çıkarılabileceğinizi öğreneceksiniz.

Ayrıca bu kurallar, her şeyden önce, işçinin sadakat borcunun bir gereğidir ve birçoğu eminim sizlerce de zaten biliniyordur. İşyerinde uyulması gereken kurallar nelerdir?

İşyerindeki kurallar nasıl belirlenir?

Bunun üç temel yolunun olduğunu söylemem gerekir. Bunları şu şekilde sınıflandırabiliriz:

• Geleneksel kurallar
• İşyeri yazılı kuralları
• Yasal kurallar

Şimdi bunlar tek tek açıklayalım.

İşyerinde uyulması gereken geleneksel kurallar

Bunlar, ne işyeri tarafından ne de yasal mevzuat tarafından özellikle belirtilmemiş olsa bile, halin gereği olarak uyulması gereken kurallardır. Bu kurallar yazılı olarak belirtilmemiştir, geleneksel olarak doğru kabul edilir ve etik ve görgü kuralları olarak da nitelendirilebilir. Sayısı çok daha fazla artırılabilse de, bazıları şu şekilde sıralanabilir:

• İş arkadaşlarına saygılı olma
• Kurum içi ve kurumsal iletişimde kibar olma
• Ast-üst ilişkilerinde sınırlara uyma
• Mesaiye zamanında gelme ve mesaiden zamanında ayrılma
• İşverenin maddi çıkar ve hedeflerinin işçi tarafından da benimsenmesi
• Dürüst olma
• Başkalarına zarar verecek derecede hırslı olmama
• Düzenli ve açık olma
• Sorumluluklarını zamanında yerine getirme
• Kendini geliştirme
• İşyerindeki suiistimalleri işverene bildirme

İşyerinde uyulması gereken yazılı kurallar

Bu kurallar ise, işyeri iç yönetmelikleri ya da yazılarıyla belirlenen ve her işyerinde farklılık gösterebilecek kurallardır. Bir maden işyeri ile markette farklı kuralların geçerli olması doğaldır. Bu kurallar işçilere yazılı olarak tek tek tebliğ edilebileceği gibi; iş sözleşmesiyle ya da ilan edilen kurum içi yönetmeliklerle de belirlenebilir.

İş mevzuatı bakımından işyerinde uyulması gereken kurallar

Bu kurallar iş mevzuatında tek tek yazmasa da, İş Kanunu ve alt mevzuatı irdelenerek ortaya çıkarılabilir. Bunlara uymamanın yaptırımı bazen doğrudan tazminatsız olarak işten çıkarılma olabileceği gibi, bazen de uyarı ve tutanak da olabilir. (mustafabaysal.com/14-maddede-isverenin-hakli-nedenle-fesih-sebepleri)

Ama bu kuralların temel özelliği, bunlara riayet edilmesinin işçi açısından yasal birer ödev olmasıdır. İşçinin bu konuda bir takdir hakkı kesinlikle bulunmamaktadır. Şimdi bu kuralları elimizden geldiğinde sıralayalım:

• İşverenin aile üyelerinden birine ya da işverenin kendisine karşı şeref ve namusa dokunacak, hakaret içeren sözler sarf edilmemesi
• Diğer işçilere karşı cinsel tacizde bulunulmaması (mustafabaysal.com/iscinin isyerinde cinsel tacize ugramasi
• Diğer işçilerle kavga edilmemesi ve onlara sataşılmaması (mustafabaysal.com/kavga eden iscinin isten cikarilmasi mumkun mudur
• İşyerinde sarhoş ya da uyuşturucu madde alarak gelinmemesi
• İşverenin güveninin kötüye kullanılmaması
• Mazeretsiz devamsızlık yapılmaması (mustafabaysal.com/devamsizlik yapan iscinin isten cikarilmasi
• İşveren tarafından verilen görevlerin eksiksiz olarak ve zamanında yerine getirilmesi
• İş güvenliği tedbirlerine uyulması
• Mesai saatlerine riayet edilmesi
• İşverenin malına bilerek zarar verilmemesi, işyerindeki eşyaların korunması
• Yapılan işle ilgili işverene aldatıcı bilgi verilmemesi
• Sır niteliğindeki ticari ve diğer özel bilgilerin kimseyle paylaşılmaması
• İşverenin rekabet halinde olduğu işyerleriyle bilgi alışverişi yapılmaması

SONUÇ

İşyerinde uyulması gereken kuralların tamamının bir çırpıda sayılması mümkün değildir. Bu kuralların çoğ zaten işçiler tarafından benimsenmiş ve uygulanmakta olan kurallardır.

Ama temel olarak bilinmesi gereken kural şudur ki; işçinin temel görevi iş görme borcunu sadakatle yürütmektir. Böyle olunca, uyulması gereken tüm kurallar da bu çerçevede belirlenecektir.

Bu genel kurallar ve yasalarla özel olarak belirlenmiş olanlar dışında; diğer her türlü kural yazılı olarak belirlenmeli ve işçiye tebliğ edilmelidir ki; işçi tarafından uyulmak zorunda olsun.