Hafta tatili ücreti nedir ve nasıl hesaplanır?

Hafta tatili ücreti işçinin en temel haklarından biri olmakla beraber çoğu zaman tam anlaşılamamaktadır. Bunun nedeni hafta tatili çalışmasının arızi bir çalışma olması ve işinin her zaman hafta tatili ücretine muhatap olmamasıdır. Bu yazımda şu sorunun cevabını birlikte bulalım: Hafta tatili ücreti nedir?

Hafta tatili ücreti

Hafta tatili, işçinin haftanın yorgunluğunu attığı, ailesiyle ve sosyal çevresiyle vakit geçirdiği, aynı zamanda verimini de artıran bir haktır. Bu hak, yasal dayanağını İş Kanunundan almaktadır.

İşçinin dinlenmesi gereken bu günde çalışması aslında yasaklanmıştır. Buna rağmen çalışılması halinde ise gündeme hafta tatili ücreti gelecektir.

Hafta tatili nedir?

İş Kanununa göre hafta tatili; altı iş günü çalışan ya da çalışmış gibi kabul edilen işçinin yedinci gün 24 saat boyunca sahip olduğu dinlenme hakkıdır.

Tanımdan da anlaşılacağı üzere, işçinin her şart altında kullanabileceği bir hak değildir: İşçi hafta tatilini nasıl hak eder?

Hafta tatilinden bahsedebilmemiz için aşağıdaki şartların gerçekleşmesi gerekmektedir:

• İşçinin hafta tatili gününden önceki 6 ş gününde çalışmış olması
• Bu altı günün her hangi birinde çalışmamışsa bile, çalışmadığı bu gün hukuken çalışmış gibi kabul edilmesi

Kimler hafta tatiline hak kazanamaz?

Yukarıda yazılı şartları taşımayan bir işçi için hafta tatilinden bahsetmemiz mümkün olmayacaktır. Dolayısıyla, işe izinsiz veya mazeretsiz gelmeyen bir işçi hafta tatili hakkına sahip olamayacaktır.

Hatta bu durumda hafta tatili gününde işe gelmeyen bir işçinin hem işe gelmediği gün için hem de hak etmediği hafta tatili günü için olmak üzere iki günlük ücreti kesilecektir: İşe 1 gün gelmeyen işçinin 2 yevmiyesi kesilebilir mi?

Hafta tatili ücreti ne kadar?

İş Kanununu bakımından hafta tatili ücreti, çalışılmayan hafta tatili günü karşılığında işverenin işçiye ödediği bir günlük ücrettir. Uygulamada ise hafta tatili ücretinden kastedilen, hafta tatilinde çalışan işçinin alacağı ücret olmaktadır.

Bu farklılığın temel nedeni ise, İş Kanununda işçinin hafta tatili kullanmaması gibi bir durumun öngörülmemiş olmasıdır. Kanuna göre hafta tatili hakkı mutlak haklardan olup işçinin hangi nedenle olursa olsun hafta tatilinin kullanmaması mümkün görülmemiştir.

Hafta tatilinde çalışan işçi

Buna rağmen işçilerin hafta tatilinde çalışmak durumunda kaldığını hepimiz biliyoruz. Sebebi ne olursa olsun, hafta tatili çalışması yapılmışsa elbette bunun ekstra bir ücreti olmalıdır.

Hafta tatili gününde zaten çalışmadan ücret almaya hak kazanan işçinin bir de çalışması durumunda ayrıca bir yevmiye daha alacağı tartışmasız olmalıdır.

Birinci yevmiyesi çalışmadan hak ettiği hafta tatili için, ikinci yevmiyesi ise fiilen çalıştığı gün için olacaktır. Ancak bu da yeterli olmayacaktır. Neden mi?

Hafta tatilinde çalışan işçinin fazla mesaisi

Eğer işçi, hafta tatilinden önceki 6 iş günü boyunca fiilen çalışıp bir de hafta tatilinde çalışmışsa, bu işçi için bir de fazla çalışma gündeme gelecektir. Normal şartlar altında önceki 6 iş gününde 45 saatlik haftalık çalışma süresini dolduran işçi, hafta tatilinde fazla çalışma yapmış olacaktır.

Burada dikkat edilmesi gereken nokta, işçinin hafta tatilinden önceki 6 iş günü boyunca fiilen çalışmamış olmasına rağmen çalışmış gibi kabul edildiği hallerde, henüz 45 saatini doldurmadığı için fazla çalışma yapmış olmayacağıdır.

O nedenle genel kural olarak hafta tatilinde çalışan işçinin 2,5 yevmiye alacağı söylenebilecekken, istisnai durumlarda işçi 2 yevmiyeye hak kazanacaktır.

Hafta tatilinde 1 saat çalışma

Burada ala şöyle bir soru gelebilir: İşçi hafta tatilinde sadece 1 saat ve hatta 1 dakika çalışsa ne olur? Uç bir örnekle durum somutlaştıralım. İşçinin hafta tatili Pazar günü olsun ve bu işçi, fabrikada meydana gelen bir elektrik arızasını tamir etmesi için fabrikaya çağrılsın.

İşçi fabrikaya gelsin ve bir saatte arızayı gidererek fabrikadan ayrılsın. Bu işçi hafta tatilinde işyerinde çalışmıştır ve haliyle ister bir dakika ve isterse bir saat olsun, hafta tatilinde çalışan işçi bir tam günlük ücret kadar hafta tatili ücretini hak edecektir.

Pazar günü çalışma

Hemen yukarıdaki örnekte işçinin hafta tatilini Pazar günü olarak varsaydım. Bu örnek göz önünde bulundurularak işçinin hafta tatilinin mutlaka Pazar günü olacağı zannedilmemelidir.

Daha önce de yazdığım gibi, işçinin hafta tatili herhangi bir gün olabilir: İşçinin hafta tatili pazar günü olmak zorunda mı?

Önemli olan, işçiye 7 günlük zaman diliminde mutlaka ama mutlaka en az bir defa 24 saat kesintisiz dinlenme imkânı sağlamaktır.

Hafta tatili ücretinin dava konusu olması

Burada çok önemli bir detayı ifade etmek isterim ki; işçinin hafta tatili ücreti dava konusu olursa ve işçinin hafta tatili ücretini almadığı ortaya çıkarsa, geriye dönük hafta tatili ücreti işçinin son ücreti üzerinden değil, ait olduğu döneme ait ücret üzerinden hesaplanmalıdır.

Sonrasında bu hesaplamaya, talep edilmişse yasal faiz eklenebilir; fakat bunun tabi olduğu şartları şurada yazıştım: İşçi alacaklarında faiz başlangıcı ve oranları

Hafta tatili ücreti ile ilgili Yargıtay kararlar

Hafta tatili ücreti kavramının daha iyi anlaşılması için aşağıdaki Yargıtay kararları son derece yararlı olacaktır:

“… Hafta tatili ücretleri çalışılan dönem ücreti üzerinden hesaplanır. Son ücrete göre hesaplama yapılması doğru olmaz. Bu durumda hafta tatili ücretlerinin hesabı için işçinin son ücretinin bilinmesi yeterli değildir. İstek konusu dönem içinde işçi ücretlerinin miktarı da belirlenmelidir. İşçinin geçmiş dönemlere ait ücretinin belirlenememesi halinde bilinen ücretin asgari ücrete oranı yapılarak bilinmeyen ücretin buna göre tespiti de Dairemiz tarafından kabul görmektedir…” (9 Hukuk, 2019/18054 K.).

“… 4857 sayılı İş Kanununun 46’ncı maddesinin ikinci fıkrası gereğince, çalışılmayan hafta tatili günü için bir iş karşılığı olmaksızın işçinin ücreti tam olarak ödenir. Hafta tatilinde çalışan işçinin ücretinin nasıl hesaplanacağı yasalarda düzenlenmemiş ise de, Dairemizce hafta tatilinde yapılan çalışmanın fazla çalışma sayılacağı, buna göre ücretin yüzde elli zamlı ödenmesi gerektiği görüşü benimsenmiştir. Buna göre hafta tatilinde çalışılmışsa, çalışma karşılığı olmaksızın ödenmesi gereken bir yevmiye yanında, çalışmanın karşılığı da bir buçuk yevmiye olarak ödenmelidir. Şu hale göre çalışılan hafta tatilinin ücreti iki buçuk yevmiye olmalıdır…” (7 Hukuk, 2016/8346 K.).

“… Dava dilekçesinde davacı, hafta içi 1 gün dinlendiğini belirtmiştir. Hafta tatili ücreti 7. gün çalışma karşılığıdır. Davacı hafta içi 1 gün izin yaptığından, haftada 6 gün çalışmakla hafta tatili ücretine hükmedilmesi hatalıdır…” (9 Hukuk, 2013/4784 K.).

SONUÇ

Hafta tatilinde çalışmadan dinlenen işçinin, bu güne ait 1 günlük ücretini alacağı tartışmasızdır. İşçinin hafta tatilinde çalışması halinde ise alması gereken ücret ikiye ayrılmalıdır:

• Hafta tatilinden önceki 6 iş gününde 45 saatini dolduran işçi, hafta tatili çalışması için ayrıca 1,5 yevmiye daha alacak ve toplamda 2,5 günlük ücrete hak kazanacaktır.
• Hafta tatilinden önceki 6 iş gününde yaptığı çalışmanın süresi 45 saatin altında olan ve hafta tatili çalışmasıyla birlikte toplam haftalık çalışma süresi hâlen 45 saati aşmayan işçi ise hafta tatili çalışması için 1 yevmiye daha alacak ve toplamda 2 günlük ücrete hak kazanacaktır.

Hafta tatili ücreti ile ilgili sık sorulan sorular: