Kısmi süreli çalışanların hafta tatili

Kısmi süreli ya da part time çalışma, İş Kanununun öngördüğü çalışma türlerinden birisidir. Bir tür esnek çalışma modeli olan kısmi çalışmada, işçi sırf kısmi süreli çalıştığı için bazı haklardan mahrum bırakılamaz. O halde hafta tatili açısından durum nedir? Part time çalışan işçinin hafta tatili hakkı var mıdır?

Kısmi süreli çalışma nedir?

Kısmi süreli ya da part time çalışma, dayanağını 4857 sayılı İş Kanunundan alan bir çalışma şeklidir. Adından da anlaşılacağı üzere, tam süreli çalışmanın zıddı olarak kabul edilebilecek bu çalışma şeklinde, haftalık 45 saatlik çalışma süresinin altında çalışılmaktadır.

İş Kanununa göre kısmi süreli çalışma

İş Kanununa göre kısmi süreli çalışma; işçinin normal haftalık çalışma süresinin, tam süreli iş sözleşmesiyle çalışan emsali işçiye göre önemli ölçüde daha az belirlenmesi durumudur. Görüldüğü üzere Kanunun buradaki kriteri “önemli ölçüde az” olmasıdır. Peki bu kavramı nasıl somutlaştırabiliriz?

“Önemli ölçüde az” ne demek?

Kanunun öngördüğü bu durumun tanımı İş Kanununa İlişkin Çalışma Süreleri Yönetmeliğinde yapılmıştır. Buna göre “İşyerinde tam süreli iş sözleşmesi ile yapılan emsal çalışmanın üçte ikisi oranına kadar yapılan çalışma kısmi süreli çalışmadır”.

Önemli ölçüde az kavramından anlaşılması gereken, işyerindeki çalışma süresinin 2/3 üne kadar (2/3 dahil) yapılan çalışmalardır. Burada şunu belirtmekte fayda vardır ki; örneğin haftalık çalışma süresi 45 yerine 33 olarak belirlenen bir işyerinde kısmi süreli çalışma için üst sınır 30 değil 22 olacaktır.

Hafta tatili hakkı

Hafta tatili; işyerinde tatil gününden önceki iş günlerinde kesintisiz olarak çalışan ya da kanunen çalışmış sayılan işçilere tanınan bir hak olup bu konuyu ayrıntılı olarak daha önce incelemiştik: mustafabaysal.com/isci-hafta-tatilini-nasil-hak-eder

Hafta tatilinin düzenlendiği İş Kanununun 46’ncı maddesinde tam süreli ya da kısmi süreli çalışanlar açısından bir ayrım yapılmamıştır. Kaldı ki, İş Kanununa göre “Kısmi süreli iş sözleşmesi ile çalıştırılan işçi, ayırımı haklı kılan bir neden olmadıkça, salt iş sözleşmesinin kısmi süreli olmasından dolayı tam süreli emsal işçiye göre farklı işleme tabi tutulamaz. Kısmi süreli çalışan işçinin ücret ve paraya ilişkin bölünebilir menfaatleri, tam süreli emsal işçiye göre çalıştığı süreye orantılı olarak ödenir.”.

Part time çalışanın hafta tatili

Yukarıda da söylediğimiz gibi hafta tatiline hak kazanmak için ön şart, tatilden önceki günlerde çalışmış olmak ya da çalışmış sayılmaktır. Bu haller mevcut olduktan sonra işçinin sözleşmesinin kısmi süreli ya da tam süreli olması arasında bir fark yoktur. Part-time çalışanların da hafta tatili hakkı vardır.

SONUÇ

İşçi; kısmi süreli de çalışsa, şartları taşıması halinde hafta tatilini hak eder. Hafta tatili; işçinin haftada ne kadar çok çalıştığına değil her gün çalışıp çalışmadığına bağlıdır. İşçinin dinlenmesinin; mutlak haklarından biri olduğu da düşünüldüğünde, aynı gün içerisinde daha az çalıştı diye bir işçiye hafta tatili kullandırılmaması zaten düşünülemez. Kısmi süreli çalışan işçilerin hafta tatili tıpkı tam süreli çalışan işçilerin hafta tatili gibidir.

DÜZENLEME: Yukarıda yazılanların arkasında olduğumuzu bilmenizi isteriz. İşçinin, sadece kısmi süreli çalıştığı için hafta tatili hakkından ve ücretinden mahrum edilmesi, kanaatimce Anayasa’da da açıkça belirtilen dinlenme hakkının bir ihlalidir.

Ancak ne yazık ki Yargıtay böyle düşünmüyor ve bu yazıyı o görüş çerçevesinden güncellememiz gerekiyor. Aşağıda, Yargıtay’ın neredeyse 10 yıldır esas aldığı görüşü bulabilirsiniz:

“”1475 sayılı Yasanın 41 inci maddesinde, hafta tatiline hak kazanabilmek için önceki 6 günde günlük iş sürelerine göre çalışmış olmak şartı bulunmaktaydı. 4857 s. Kanunda ise, haftalık iş süreleri çalışılan günlere farklı şekilde dağıtılabileceğinden, hafta tatili tanımı değişmiş, işçinin 63 üncü maddeye göre belirlenen iş günlerinde çalışılmış olması kaydıyla, 7 günlük zaman dilimi içinde kesintisiz 24 saat dinlenme hakkı öngörülmüştür. 63 üncü maddede, genel bakımdan iş süresinin haftalık en çok 45 saat olduğu belirtilmiştir. Bu nedenle 4857 sayılı Yasanın uygulandığı dönemde, haftalık çalışma süresi 45 saati bulamayacağından, kısmi süreli iş ilişkisinde işçinin hafta tatiline hak kazanması mümkün olmaz” (Yargıtay 9 Hukuk, 2009/44744 E.)

Bu karara özellikle bir açıdan katılmak mümkün değil. Kısmi süreli çalışanın hafta tatili hakkı olmadığını söyleyen Yargıtay’ın temel dayanağı; 63üncü maddedeki “genel bakımdan iş süresinin haftalık en çok 45 saat olduğu” ifadesi olarak görünüyor.

Halbuki bu ifade azami bir süreyi ifade etmekte ve en çok 45 saat demektedir. Kaldı ki, hafta tatilini açıklayan 46ncı maddede net bir şekilde “tatil gününden önce 63 üncü maddeye göre belirlenen iş günlerinde çalışmış olunması” şartı aranmaktadır.”

Bu yoruma katılmasam ve örneğin haftanın 6 günü 30 saat çalışan bir işçinin 7nci gün mutlaka hafta tatili ücretine hak kazanacağını düşünsem de, uygulamada sorun yaşayan işçilerin bu içtihadı dikkate almalarını öneririm.