Bir işçinin fazla mesai yapması her şeyden önce onun rızasına bağlıdır. Ancak bazı durumlarda işveren çeşitli nedenlerle işçisini fazla mesai yapmaya zorlayabilir. Peki, ama işçiye zorla mesai yaptırmanın cezası var mıdır?
Fazla mesai
Bir işçinin haftalık çalışması normal şartlar altında en çok 45 saat olabilir ve haftalık çalışma süresi 45 saati aştığı anda artık işçiye fazla mesai ücreti ödenmesi gerekir.
Fazla mesai hakkında çok ayrıntılı bir yazıya şuradan ulaşabilirsiniz: https://mustafabaysal.com/fazla-calisma-nedir-fazla-calisma-ucreti-nasil-hesaplanir/
Fazla mesai ile ilgili bilinmesi gereken temel hususlardan birisi de yıllık fazla mesai sınırı ile ilgilidir.
Yılda 270 saat fazla mesai
İş Kanunu işçinin haftalık çalışma süresini en çok 45 saat olarak belirlemiş; ancak işçinin de onay vermesi halinde bundan daha çok çalışılmasının önünü açmıştır.
Yine de bu istisnai çalışma biçiminin sınırsız olmasını istememiş ve fazla mesaiye ilişkin bir yıllık sınır getirmiştir. İşçinin fazla çalışma süresi, hangi gerekçeyle olursa olsun, 270 saati aşamaz: https://mustafabaysal.com/yilda-270-saatin-uzerindeki-fazla-calisma-ucretleri-odenir-mi/
Fazla mesai için işçinin onayı şart
Evet, fazla mesai kararı işverenin tek başına verebileceği bir karar değildir ve işçinin de fazla mesia yapmaya rıza göstermesi icap eder.
Şu yazımda izah ettiğim üzere, bu onayın her sene alınması gerekmez ve işçiden fazla mesaisi için bir defa onay alınması yeterlidir: https://mustafabaysal.com/fazla-calisma-muvafakatnamesi-imzalamak-zorunlu-mu/
Zorla fazla mesai
Zorla fazla mesaiden anlaşılması gereken, işçinin rızası olmadığı halde, ona fazla mesai yaptırılmasıdır. Bunun mümkün olmadığını hemen yukarıda ifade etmiştim.
Ancak burada önemli bir ayrıntı vardır ki; işçi bir kere fazla mesai yapmak için onay vermişse, artık işverene “fazla mesai yapmak istemiyorum” diyemez ve fazla mesai seçemez.
Elbette fazla mesai onayı geri alınabilir; ancak bu geri alma iradesi en erken bir ay sonra geçerli olacaktır: https://mustafabaysal.com/fazla-mesai-onayi-iptal-dilekcesi/
Zorla mesai yaptırma cezası
İş Kanunu, hangi fiil gerçekleştiğinde ne kadar idari para cezası uygulanacağını belirlemiştir. Bu idari para cezaları İş Kanunu’nun 98 ila 107’nci maddeleri arasında sayılmıştır.
İş Kanunu’nun 102’nci maddesine göre; fazla saatlerde yapılacak çalışmalar için işçinin onayını almayan işveren hakkında her işçi için 2024 yılında 2.666,00 TL idari para cezası uygulanır.
SONUÇ
Zorla mesai yaptırmanın cezası, İş Kanunu bakımından 2.666,00 TL olarak belirlenmiştir. Açıkçası bu cezanın son derece yetersiz olduğunu ve caydırıcılıktan uzak olduğunu söylemek yanlış olmaz.
Ancak zorla mesai yaptırmanın cezası az da olsa, işçinin bu durumdaki tek hakkı bu değildir. Fazla mesai yapmaya onay vermediği halde zorla fazla mesai yaptırılan işçi ayrıca haklı nedenle derhal fesih yapma hakkına sahip olacaktır.
Bir başka deyişle, bu durumdaki bir işçi, en az bir yıllık kıdemi de varsa, işyerinden kıdem tazminatını alarak ayrılabilecektir.
Son olarak, yukarıda da belirttiğim üzere, fazla mesai yapmak için işverene onay veren bir işçi artık “fazla mesai yapmak istemiyorum” diyerek, kendisine zorla mesai yaptırıldığını iddia edemez. Bunun için öncelikle işverene dilekçe vererek, fazla mesai onayını geri alması gerekecektir. Bu dilekçeyi şu yazımdan indirebilirsiniz: https://mustafabaysal.com/fazla-mesai-onayi-iptal-dilekcesi/
Konu ile ilgili sık sorulan sorular:
İşçi fazla mesai yapmak istemezse ne olur?
İşveren öncesinde işçinin fazla mesai için onayını almışsa, işçi fazla mesai yapmak zorundadır. Ancak fazla mesai yapmak istemeyen işçi bu hususu yazılı olarak işverene bildirirse, 1 ayı takip eden günden itibaren artık işveren bu işçiye fazla mesai yaptıramaz.
İşçi mesai yapmaya zorlanabilir mi?
Hayır, elbette zorlanamaz; ancak bu durumdaki bir işçinin iş sözleşmesiyle ya da özel bir muvafakatname ile fazla mesai yapmaya peşinen onay verip vermediğini araştırması gerekir.
Merhaba engelli olarak çalışıyorum ise başlarken işverene mesaisiz calisacagimi belirttim ve ise başlarken mesaisiz calisacagimi raporla belgeledim mesaiye kalmayacagimi ama işveren sürekli olmamak kaydıyla çok zor durumlarda beni sürekli full.birakiyor bana herhangi bir mesai ücreti ödemiyor sadece izi yaparsın diyor ama şuan 3 günlük fazla çalışmam var bu durumda haklı olarak iş feshi yapıp tazminat alabilir miyim ve haklı fesih işlemlerini nasıl başlatıyorum
Ben bu devlet için savaşmam çekirdeğimi alır seyrederim (hakaret etmiyorum sevmiyorum sevip sevmemek bir temennidir )işciyi resmen köle gibi sömürüyorlar devlet arkalarında çünkü gün gelir devran döner elbet
Mustafa bey işe girerken mesaiye kalmayacagimi yazılı ve sözlü sağlık sorunlarım nedeniyle belgeledim sağlık raporunda yazıyor ama işveren beni zorla mesaiye bırakıyor bu durumda haklı olarak fesih hakkına sahip miyim
Mustafa bey merhaba Fazla mesai muvafakatnamesini iptal eden işçi ulusal bayramlarda çalışmak zorunda mı
Merhaba, şu yazımda da ifade ettiğim üzere, fazla mesai muvafakatnamesinin iptal edilmesi yasal dayanağını İş Kanununa İlişkin Fazla Çalışma ve Fazla Sürelerle Çalışma Yönetmeliğinden alır: Fazla çalışma muvafakatnamesi imzalamak zorunlu mu?
Böyle olunca, yönetmeliğin kapsamında genel tatil çalışmalarının olmadığı da düşünüldüğünde, fazla mesai muvafakatinin iptali bayramda çalışmama hakkını işçiye vermeyecektir Berkay bey.
Hangi ülke için geçerli bu olay.
Merhaba Mustafa Bey,
Kardeşim özel bir hastanede hemşire olarak çalışıyor, haftalık çalışma sürelerini doldurdukları halde hafta tatiline denk gelen günde de icapçı olarak hemşireleri (hafta tatilinde) çalıştırmaya zorluyorlar ve bundan kaçınan kardeşime tutanak tutuyorlar icapçı olarak gelmedi hastaneye diye. Bu şekilde tutulacak 3 tutanakla işten çıkarılacaklarını söylüyorlar. Bu olayda kardeşimin haklı sebeple fesih hakkı doğar mı ? Teşekkür ederim