İş sözleşmesine koyulan cezai şart maddeleri
İş Kanununun temel hükümlerine aykırı olmamak kaydıyla, taraflar iş sözleşmesini diledikleri gibi düzenleyebilmektedir. Böyle olunca, bazı iş sözleşmelerinde cezai şarta yer verildiğini görmekteyiz. Bu cezai şart hükümleri karşılıklı olabildiği gibi sadece işçiye yönelik de olabilmektedir. Genel olarak cezai şart nedir ve hangi konularda geçerlidir?
Cezai şart nedir?
Cezai şart tanım olarak; bir borcun yerine getirilmemesi ya da eksik yerine getirilmesi karşılığında, karşı tarafa ödenmesi gereken ceza miktarını ifade etmektedir. Bu kavram İş Kanununda düzenlenmemiştir. Yasal dayanağını Türk Borçlar Kanununun 179 ila 182inci maddeleri arasında düzenlenmiştir.
Buna göre; bir sözleşmenin hiç ifa edilmemesi ya da gereği gibi ifa edilmemesi durumunda bir ceza kararlaştırılmışsa, aksi sözleşmeden anlaşılmadıkça alacaklı, ya borcun ya da cezanın ifasını isteyebilmektedir.
İş sözleşmesinde cezai şart
İş sözleşmesinde cezai şart, genelde bir tarafın iş sözleşmesini, ortada haklı bir nedeni yokken sonlandırması ya da zamanından önce sona erdirmesi üzerine gündeme gelmektedir. Bunun için, işçinin genelde işçinin belirli bir süre karşılığı maaşı esas alınmakta ve cezai şart miktarı da böyle belirlenmektedir. Örneğin işçinin 10 aylık brüt maaşı tutarında ya da asgari ücretin 5 katı tutarında şeklinde cezai şartlara yer verilmektedir.
Sözleşmeye koyulan cezai şartlar geçerli midir?
Oldukça kafa karıştırıcı bu hususu anlatmak yerine Yargıtay kararlarına bakalım. Böylece, hangi cezai şartların geçerli olduğunu ve hangilerinin geçersiz kabul edildiğini birlikte görelim.
- Sözleşmenin süresinden önce sona ermesi halinde öngörülen bir cezai şart varsa, bu iş sözleşmesinin süreli ya da asgari süreli olması gerekir. Belirsiz süreli iş sözleşmesi varsa, süresinden önce işten ayrıldığı için işçiye cezai şart öngörülemez.
- Sadece işçi aleyhine koyulan cezai şartlar geçersiz kabul edilmektedir. Yani iş sözleşmesinde bir cezai şart varsa, hem işçi hem de işveren için belirlenmiş olmalıdır.
- Eğer işçi için öngörülen cezai şart, işveren için öngörülenden daha az ise; bu durum cezai şartı geçersiz hale getirmez. Ancak, işçinin sorumluluğu işvereninki kadar kabul edilir.
- İşçiye verilen eğitim karşılığı cezai şartın bulunması normaldir.
SONUÇ
Öncelikle şunu söylemek gerekir ki; iş sözleşmesine cezai şart hükümleri koyulması mümkündür. Ancak her şeyden önce, bu cezai şartın KARŞILIKLI olması gerekir. Sadece işçi için öngörülen cezai şart, Yargıtay tarafından geçersiz kabul edilmektedir.
Örneğin, sözleşmenin süresinden önce sona erdirilmesi halinde işçi için 5 aylık ücreti tutarında cezai şart belirlenmiş; ancak işveren için belirlenmemişse, bu cezai şart geçersizdir. Aynı durumda işveren için belirlenen cezai şart miktarı 2 aylık ücret tutarında olsaydı, bu defa da işçinin sorumlu olduğu miktar 2 ayı aşamayacaktı.
Belirlenen cezai şart ne kadar yüksek olursa olsun, mahkemelerce bu tutarlarda indirim yapılabilmektedir. Bunun için hakimin ceza miktarını aşırı görmesi yeterli olmaktadır. İndirim, işçinin çalıştığı ve çalışması gereken süreler göz önüne alınarak yapılmalıdır.
Ayrıca cezai şartın dışında, belirli süreli iş sözleşmelerinde, kalan süreler ait ücretlerin de karşı tarafça talep edilebileceğini hatırlatmak isterim. Sözleşmeyi haksız şekilde fesheden taraf böylece hem cezai şart ödemiş olacak hem de bakiye sürelerin ücretini de ödemek zorunda kalacaktır.
46 koddan çıkışı yapılan çalışan Eyt den emekli olamaz mı
Merhaba, emekli olmakla çıkış kodunun bir ilgisi olmaz. Ancak doğrusu elbette emeklilik nedeniyle çıkış kodunun SGK’ya bildirilmesidir.
Eyt başvurumu yapmıştım ancak hala beklemede. Bu normal mi
Evet, EYT nedeniyle çok yoğun başvuru olduğu için SGK’da işlemlerin biraz gecikmesi normal.
Eğer iş veren maddeler arasına “sözleşme süresi bitmeden işçisini kovması durumunda tazminat ödememe ancak işçi istifa ederse tazminat ödeme gibi tek taraflı bir madde koyarsa bu sözleşme işçi bunu kabul edip imzaladığı için geçerli midir yoksa sadece işçi aleyhine bir durum oluşturduğu için geçersiz mi sayılır? Cevaplayabilirseniz çok memnun olurum. İyi günler.
Merhaba. Sözleşmeyi görmeden ezbere hüküm veremeyiz; ancak yazımızdaki açıklama çok net olsa gerek: “Sadece işçi aleyhine koyulan cezai şartlar geçersiz kabul edilmektedir. Yani iş sözleşmesinde bir cezai şart varsa, hem işçi hem de işveren için belirlenmiş olmalıdır.”
Merhabalar zeynel bey, sadece doğru anlamış olmak için soruyorum. Şu an yaptığım belirli iş sözleşmesinde eğer ben süre dolmadan işten çıkarsam 6 aylık maaş ödeyeceğim yazıyor ancak onların beni kovması halinde herhangi bir bilgi belirtilmemiş. Bu durumda sözleşme tamamen geçersiz mi sayılacaktır? Yani istediğim zaman herhangi bir ceza ödemeden işten çıkabilir miyim?
Isveren ben hastanede yatarken istifa olarak cukisimi yapmis .iskur issizlik maas basvurumu iptal etti.hastaliktan dolayi ozurlu ve engelli raporu veruldi.ne yapmam lazum
Merhaba. İşverenden alacaklarınız için iş mahkemesinde dava açmanız ve kazanmanız lazım. Kesinleşen kararı İşkur’a götürerek geriye dönük işsizlik maaşı almanız mümkün olabilir. Detayları şu yazımızda anlatmıştık: mustafabaysal.com/mahkeme-karariyla-issizlik-maasi-alinmasi
Hastane rapor ucretlerini isveren onaylamiyor.suresi ne kadar.ne yapmam lazim rapor ucretlerini almak icin
Merhaba, iş verenin onaylamama gibi bir lüksü yok, hemen ALO 170’i arayıp konuyla ilgili şikayet kaydı açın. İncelemeye alsınlar
28/05/2019 bir otelde isbasi yaptim 09/06/2019 gece saat 22de acil hastaneye is yerinden gotturuldum.600 seker 22tansyonla gittim.15gun hastane de yattim.kismi duzelme ile taburcu oldum diyabet hibertansyon.kalb hastasi oldugum soylendi.09/09/2019 tekrar ayni hastaliktan yattim.19/09/2019 isbasi vwrdi.hastane isveren cikisimi 11/09/2019 hastanede yatarken cikisimi vermis.sgk rapor ucretlerini almaya gittim alamadim.isveren onaylamamis.iskura gittim cikisim istifa olrak verilmis.94 gun gunum var.okeylemedi.ne yapmam gerekiyor.
Merhaba. Kıdeminiz 6 ayın altında olduğu için sadece 2 haftalık ihbar tazminatı talep edebilirsiniz. Bunun haricinde varsa ödenmemiş ücret alacaklarınızı da elbette isteyebilirsiniz. Başka bir hakkınız bulunmamaktadır. Yapmanız gereken ise arabulucu başvurusu yapmak olacaktır: mustafabaysal.com/isciler-icin-arabulucu-basvurusu-nasil-yapilir