Ölüm tazminatı nedir ve nasıl hesaplanır?

İşçinin vefat etmesi halinde kıdem tazminatı alacağı birçoğunuzun malumudur. Peki, ölen işçinin geride bıraktıklarından bazılarının kıdem tazminatı dışında bir de 2 aylık ücretine kadar ölüm tazminatı alabileceğini biliyor muydunuz? İşçinin ailesine ödenen bu ölüm tazminatı nedir?

Ölen işçinin kıdem tazminatı

İşçi için kıdem tazminatı çok önemlidir. İşyerine verdiği yıllarının karşılığı olarak âdeta bir ikramiye olan kıdem tazminatı, belli şartların oluşması halinde alınabilir. Bu şartların neler olduğunu şu yazımızda anlatmıştık: mustafabaysal.com/kidem-tazminati-alma-sartlari

İşçi vefat ettiğinde de, eğer o işyerinde bir yıldır çalışıyorsa kıdem tazminatı alma hakkı olacaktır. Çünkü kıdem tazminatı alma şartlarından birisi de budur ve bu kıdem tazminatı işçinin yasal mirasçılarına ödenecektir.

Ölüm tazminatı nedir?

Ölüm tazminatında haberdar olmayan işçi aileleri olduğunu biliyorum. Bu yazıyı yazma nedenim de mümkün olduğunca çok insanı bu durumdan haberdar etmektir. Ölüm tazminatının bu kadar az bilinmesinin nedeni, İş Kanununda değil de Borçlar Kanununda düzenlenmiş olmasıdır.

Ölüm tazminatı; işçinin ölümü halinde belli kişilere ödenen bir tazminatı ifade eder. İşçinin işyerindeki kıdemi bir yıldan az bile olsa ödenmesi gereken bu tazminat, en azından geride kalanlara bir nefes olacaktır.

Borçlar Kanununda ölüm tazminatı

Türk Borçlar Kanununun 440’ıncı maddesine göre; sözleşme, işçinin ölümüyle birlikte kendiliğinden sona ermektedir. İşveren, işçinin hayatta olan eşine ve ergin olmayan çocuklarına, bunlar yoksa bakmakla yükümlü olduğu diğer kişilere ölüm tazminatı ödemekle yükümlüdür.

Ölüm tazminatı ne kadar?

İşverenin ödemesi gereken ölüm tazminatı; normalde 1 aylık ücret kadar; fakat hizmet ilişkisi 5 yıldan daha uzun devam etmişse, 2 aylık ücreti tutarında olacaktır.

Ölüm tazminatı için hangi şartlar gerekir?

Gereken tek şart, işçinin hayatını kaybetmesidir. Bunun dışında bir şart aranmaz. Hatta işçi tek bir gündür işverenin yanında çalışıyor olsaydı bile yine de işveren bu tazminatı ödemekle yükümlüdür.

Ayrıca işçinin ölümünün işyerinde gerçekleşmesi ya da işverenin bu ölümde kusurunun olması gibi hiçbir şart da aranmayacaktır.

Ölüm tazminatı için nereye başvurulur?

Ölüm tazminatını almak için işverene bir dilekçeyle yazılı olarak başvurmaları gerekmektedir. İşveren tazminatı kendiliğinden ödemek isterse, illa ki işçinin mirasçılarının başvurusunun alınması gerekmez. Yine de yazılı bir başvuru, en azından başvurunun yapıldığını kayıt altına alacaktır.

Ölüm tazminatı ödenmezse ne olur?

Bu durumda İş Mahkemelerinde ölüm tazminatının ödenmesi için dava açılması gerekecektir. İşçi alacakları için dava açılmadan önce zorunlu arabuluculuk başvurusu getirildiğinde; öncelikle arabulucu başvurusu yapılması ve sonuç alınamazsa dava açılması gerekir: mustafabaysal.com/isciler-icin-arabulucu-basvurusu-nasil-yapilir

Ölüm tazminatı kime ödenir?

Burada önemli bir ayrıntı vardır. Buna göre, ölüm tazminatı almaya “mirasçılar”ın tamamı hak kazanamaz. Evet, kanunun açık hükmü gereği ancak aşağıda yazılı olanlar bu tazminatı talep edebilirler.

• İşçinin sağ kalan eşi ve ergin olmayan çocukları
• Bunlar yoksa bakmakla yükümlü olduğu kişiler
• Bunlar da yoksa, ölüm tazminatı kimseye ödenmez. (Yani işçi bekarsa ve bakmakla yükümlü olduğu kimse yoksa, diğer mirasçılarına ya da bir başkasına bu tazminat ödenmez)
• Ayrıca işçinin eşi hayatta değilse, bakmakla yükümlü olduğu kimse yoksa ama 18 yaşını doldurmuş ya da evlenmiş çocukları varsa, bunlar için de ödenmez. Çocukların 18 yaşını doldurmamış ve evlenmemiş olması gerekir.

Ölüm tazminatı, bu tazminatı almaya hak kazanan kişiler arasında eşit olarak bölüştürülür. Örneğin işyerindeki kıdemi 5 yıldan çok iken vefat eden işçinin sağ kalan eşi ve bir de ergin olmayan çocuğu varsa; işveren herkese tek tek 2 aylık ücret tutarında ölüm tazminatı ödemez. İşveren 2 aylık ücret tutarında ölüm tazminatı öder ve bu üç kişi ödemeyi aralarında eşit olarak paylaşır.

Ölüm tazminatına esas ücret

Ölüm tazminatına esas ücret, işçinin en son aldığı net ücret tutarıdır. Kanun koyucu brüt ücret ifadesini kullanmadığı için ödemenin net ücreti üzerinden yapılması gerekir. Yani örneğin işçi vefat ettiğinde asgari ücret almaktaysa, ölüm tazminatının hesaplanmasına esas bir aylık ücreti net asgari ücret tutarı kadar olacaktır.

Net ücret ve brüt ücret kavramları hakkında daha geniş bilgi almak için şu yazımıza göz atabilirsiniz: mustafabaysal.com/brut-ucret-ve-net-ucret-ne-anlama-gelir

SONUÇ

İşçinin hayatını kaybetmesi durumunda kıdem tazminatı başta olmak üzere diğer bütün ödemelerden ayrı olarak bir de ölüm tazminatının işçinin sağ kalan eşi ve ergin olmayan çocuklarına ya da bakmakla yükümlü olduğu kişilere ödenmesi gerekir.

İşçinin kıdemi 5 yıl ve daha az ise 1 aylık ücreti tutarında, 5 yıldan uzun ise 2 aylık ücreti tutarında tazminat işçinin mirasçılarına ödenir.

Ancak mirasçılardan kastedilenin ne olduğunu ve hangi şartlarda ödeneceğini yazının ilgili kısmına açıkladığımızı ve her mirasçının ölüm tazminatı talep edemeyeceğini hatırlatırız.