Son çare ilkesi nedir?
İş hukukunda sıkça rastlanan kavramlardan birisi de budur. Özellikle Yargıtay kararlarında bu ilkeyle karşılaşmaktayız. İş davalarının sonucuna da etki eden son çare ilkesi nedir? Sözleşmenin fesih bakımından önemi nedir?
Son çare ilkesi
İş güvencesi kapsamında yer alan iş ilişkilerinde; feshi engelleyebilecek daha hafif yöntemlere başvurulması ve bu önlemlere rağmen iş ilişkisini devam ettirmenin mümkün olmaması halinde ancak fesih yoluna gidilmesidir. Bir başka deyişle, önce sözleşmenin devam ettirilmesini sağlamak ve mümkün olmaması halinde sona erdirilmesi yoluna gitmektir.
İş Kanununda son çare ilkesi
Bu ilke İş Kanununda açıkça düzenlenmemiştir. Hukukun genel ilkelerinden olan bu ilkenin iş hukuku uygulamasına girmesini sağlayan ise Yargıtay olmuştur. İşçinin geçersiz fesih talebiyle açtığı davalarda Yargıtay, feshe son çare olarak başvurulup başvurulmadığını araştırmaktadır.
Son çare ilkesi örnekleri
Yargıtay kararlarına baktığımızda son çare ilkesine yönelik birçok karara rastlamaktayız. Aşağıdaki örnekler konunun daha iyi anlaşılmasını sağlayacaktır:
- Maddi zorluk çeken işyerinde öncelikle fazla çalışmalar kaldırılabilir
- Esnek çalışma biçimine geçilebilir
- İşçi başka bir işte çalıştırılabilir
- İşçi meslek içi eğitime tabi tutularak niteliğinin iyileştirilmesi sağlanabilir
Her zaman son çare ilkesi aranmaz
Bu hususta öncelikle şunu iyi anlamak gerekir; son çare ilkesinden bahsedebilmemiz için işçinin her şeyden önce iş güvencesine sahip olması gerekir. Çünkü feshin geçersizliğinin ilk sonucu işçinin işe iade edilmesidir. İşe iade davası açmak için ise bazı özel şartların taşınması gerekir. Bu şartları taşımayan bir işçi için son çare ilkesine uyulup uyulmadığının bir önemi yoktur; çünkü bu işçinin işten çıkarılması için işverenin zaten bir gerekçeye bile ihtiyacı yoktur.
SONUÇ
İş güvencesine sahip bir işçi işten çıkarılacaksa, işverenin geçerli bir nedeninin olması gerekir. Ancak bu geçerli neden mahkemeler tarafından sorgulanmaktadır. Bu aşamada ise son çare ilkesi devreye girmektedir.
Buna göre; iş güvencesine sahip işçiyi işten çıkaran işveren, önce daha hafif önlemlere başvurmuş olmalıdır. Örneğin fazla çalışmayı azaltmış, esnek çalışma biçimi getirmiş, işçiyi başka bir işte denemiş ya da ona mesleki eğitim vermiş olmalıdır. Buna benzer diğer önlemlerle sonuç alamamışsa ve işçinin işten çıkarılması tek çare olarak görünüyorsa işçiyi artık işten çıkarmalıdır.
İşte son çare ilkesi olarak alınan bu kurala uymayan bir işverenin yaptığı fesih geçersiz sayılacak ve işçi işe iade edilecektir.
