Vardiyalı çalışma, günümüz çalışma hayatının vazgeçilmez bir parçası oldu. Üretimin 24 saat aralıksız devam ettiği fabrikalarda ya da gün boyu çalışan hizmet sektörü işyerlerinde bir tercih olmaktan çıktı ve adeta zorunluluk haline geldi.
Peki ama vardiyalı çalışmak istemeyen bir işçi ne yapabilir? İşçinin böyle bir tercih hakkı var mıdır? İşçi vardiyalı çalışmak istemezse ne olur?
Vardiya sistemi nedir?
Önce bir konuyu açıklığa kavuşturalım. Vardiya sistemi, iş mevzuatında “postalar halinde çalışma” olarak geçer.
Vardiyalı çalışma; niteliği nedeniyle sürekli çalışıldığı için, işçilerin birbiri ardına ve durmaksızın çalıştırılması olarak tanımlanabilir. Buna göre; vardiyalı çalışmadan bahsedebilmek için, bir biri ardına gelen çalışma postalarının varlığı şarttır.
Vardiyalı çalışmayı açıkladığımız şu yazımıza da göz atabilirsiniz: mustafabaysal.com/vardiyali-calisma-sistemi-nedir
Vardiya sayısı kaç olmalı?
Eğer işyerinde kesintisiz 24 saat çalışma varsa, 8’er saatlik dönemlerle en az 3 vardiya belirlenmesi yasal bir zorunluluktur. (İstisnası için bakınız: mustafabaysal.com/hangi-sektorlerde-gece-mesaisi-degisti)
Ama işyerindeki çalışma örneğin sabah 06:00 – gece 22:00 arasındaysa, burada haliyle iki vardiya yapılması da mümkündür.
İşçi vardiyalı çalışmak zorunda mı?
Bu soruya başka bir soruyla yanıt vermek en doğrusu olacaktır: İşveren, vardiyalı çalıştırmak istediği işçiden onay almak zorunda mıdır? Bu sorunun cevabı hayır’dır.
O halde, eğer işyeri koşulları gerektiriyorsa, işçinin vardiyalı çalışmak zorunda olduğunu söylememiz gerekir. Aksini söyleyebilmek için, iş mevzuatında bir hüküm olması gerekirdi ki; böyle bir hüküm yoktur.
Ama bu, işverenin işçi vardiyalarını dilediği gibi belirleyebileceği ya da değiştireceği anlamına gelmez.
İşçi vardiya sistemi ile ilgili kurallar
Bunlardan ilkini bir başka yazımızda anlatmıştık: mustafabaysal.com/iki-vardiya-arasinda-ne-kadar-zaman-olmalidir
Buna göre, ilk temel kuralımız, iki vardiya arasında en az 11 saat olması gerektiğidir. Bir başka deyişle işçi, bir vardiyada çalıştıktan sonra, 11 saat dinlenmeden sonraki vardiyasına çağrılamaz.
İkinci kural ise; işçinin sürekli gece vardiyasında çalıştırılamaması ile ilgilidir:
Postalar Halinde İşçi Çalıştırılarak Yürütülen İşlerde Çalışmalara İlişkin Özel Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin 8inci maddesine göre;
- Bir hafta gece vardiyasında çalıştırılan işçi, bir sonraki hafta gündüz vardiyasında çalıştırılmalıdır.
- İşin niteliği öyle gerektiriyorsa, bu durumda en çok iki haftalık nöbet sistemi uygulanır. Yani iki hafta gece çalışan işçi, sonraki iki hafta gündüz çalıştırılmak zorundadırç
İşçi vardiyalı çalışmak istemezse ne olur?
Açıkçası bu durumda, işçinin her hangi bir hakkı olduğunu söyleyemeyiz. İşin niteliği gereği vardiyalar halinde çalışılan bir işyerinde, işçinin vardiyalı çalışmak istememesi ne yazık ki kabul edilebilir bir durum değildir.
Hatta engelli işçilerin bile vardiyalar halinde, gerektiğinde gece vardiyasında bile çalıştırılması mümkündür:
SONUÇ
İşçinin vardiyalı çalışmak istememesi, açıkçası bir şeyi değiştirmeyecektir. İş mevzuatı bu konuda işçiye bir takdir hakkı tanımamıştır.
Yani işveren çalışma koşullarıyla ilgili diğer kurallara uyduğu müddetçe, işçiden ayrıca bir onay alması gerekmez. Aynı şekilde işçinin de, bir dilekçe vererek vardiyalı çalışmadan vazgeçmesi mümkün değildir.
Vardiyalı çalışmak istemeyen işçinin önündeki tek yol, varsa haklı bir gerekçe bularak işten ayrılmak olacaktır. (mustafabaysal.com/isyerinden-tazminat-alarak-nasil-cikilir) Aksi bir durumda çalışmaya devam edilmesi gerekir.
Hocam merhaba 12 yıldır özel bir şirketin ürün kabulünde çalışmaktayım sabit 7.30 – 17.00 arası çalışıyorum çalıştığım yerde vardiyalı olarak çalışan arkadaşlarım da. Var ama ben gündüz ve sabit çalışmaktayım şirketin aldığı karar ile ürün kabul de vardiya getirmek ve vardiyalı sistemde çalıştırmak istiyor ben ise vardiyalı çalışmak istemiyorum ne yapabilirim bana yardımcı olursanız sevinirim teşekkürler
Hocam merhaba
Bir iş yerinde 3 vardiya düzeninde çalışıyoruz.
Yeni bir kural getirmeye çalışıyorlar 1 kişi izin aldığı takdirde örnek verecek olursak izin alacak kişi 24:00-08:00 onun yerini tamamlamak için diğer verdiyadaki arkadaşlardan birini 24:00-08:00 kaydırmak istiyorlar 1 günlüğüne veya 1 haftalığına böyle birsey yapabilirler mi işçinin onayı olmadan
Merhaba, işçinin iki vardiya arasındaki dinlenme süresi yasal şekilde sağlanırsa, elbette işveren böyle bir şey yapabilir. Burada önemli olan, işçinin İş Kanunu’nda yer alan genel haklarını ihlal etmemektir. Bu tür değişiklikler için işverenin işçinin onayına ihtiyacı olmaz: İki vardiya arasında ne kadar zaman olmalıdır?
Peki ayni işi yapan 3 kisiyiz ama bu kurali iki kişi icinde yapiyor bende bundan rahatsizim nasil olacak kafasina gore bizi bu sekilde calistirabilecek mi
İlyas bey burada önemli olan işverenin hangi gerekçeyle bunu yaptığıdır. Şu yazı size yol gösterebilir: İşçiler arasında eşit davranma zorunluluğu
Merhaba Mustafa bey,
Bizim şirkette ben işe girer iken 3 vardiya olarak anlaştık ama 2 vardiya dönüyoruz ara ve gece (08.00-17.30 16.00-00.00 00.00-08.00 ) Şekilde Biz 16.00 -00.00 & 00.00-08.00 olarak varidya çalışmaktayız 1 seneyi gecik bir şekilde çalıyoruz gündüz vardiyasi gecirmiyorlar bu durumda ne yapabilirim sözleşmede ne yazıyor bilmiyorum ama tahmini esnek çalışma olabilir diye tahmin ediyorum bu durumda nasil bir yol izlemeliyim kidem hakkim var mi desteğinizi rica ederim . Teşekküler
Merhaba, vardiya dönüşümünü yapmaları gerekir. Bu tür sorunlarda fiili çalışma sistemini düzeltmenin tek yolu Alo 170’i aramak oluyor. İş müfettişleri işyerine teftişe gelirse, belki onlar bu sistemin düzelmesini sağlayabilir.
Hocam mesela sabah 7 de gelip aksam 5 de paydos ediyorum.
Sonraki gece tekrar saat gece 2 de geliyorum doğal.hali ile uyumadan işe gelip 2 saat calişip eve gidiyorum.yani sabaha karşı saat 4 oluyor evde uyumam 4;30 takdir ederiz ki 20 saat uykusuzluktan sonra en az 8 saat uyuyup işe gidecek olursak işe başlama saatim oğlen 1 oluyor bu durumda şirket diyor ki 2 saat calistin ama 5 saat gec geldin işe senden alacagimiz oluyo diye bu durumda ben ne yapacagim mesai felan alamiyorum böylece
Merhaba, bu sistemi anlayamadım. Sabah 7’de işe başlayıp 17:00’de bırakıp gece 2’de tekrar başlayıp 4:00’te çıkıp sabah 7’de geri gelmeniz mi isteniyor? Şu yazıma muhakkak göz atmalısınız: İki vardiya arasında ne kadar zaman olmalıdır?
Hocam ben ön muhasebe personeli olarak calisiyorum şimdide sabah 5 de iş başi yapip 15:00 da paydos etmem soyleniyor ben zorundamiyim bu sekilde calismaya birgun sabah 7 aksam 5 ertesi sabah 5 öglen 3
Bu konuda işveren şu yazıda izah ettiğim kurala uyduğu müddetçe sorun olmaz İlyas bey: İki vardiya arasında ne kadar zaman olmalıdır?
Özel bi firmada depo elemanı olarak çalışmaktayım vardiyalarımız 8-4/4-12 şeklinde gündüze dönmem gerekirken bize bildirim yapıldı 1 gün kala geceye devam edip 8-8 olacak şekilde vardiyalarımız bi süreliğine 8-8 çalışma düzeni olacakmış toplamda 12 saate çıkarılmış bayan olarak gece vardiyasında 7,5 saatten sonrası çalıştırması yasak diye biliyorum bazı sektörler dışında bununla alakalı bilgi verirmisiniz
Zehra hanım, kadınlara özel böyle bir yasaklama yok. Ancak genel olarak işçilerin gece 7,5 saatten çok çalıştırılması yasak. Yine de bunun bazı istisnaları var, şu yazımdan görebilirsiniz: mustafabaysal.com/hangi-sektorlerde-gece-mesaisi-degisti/
Merhaba,
Ben bir firmada ön muhasebe personeli olarak çalışıyorum gündüz sabah 07:00 da geliyorum akşam 17:30 da paydos edip aynı akşam 10:30 da bir daha gelip gece 01: 00 yada 02:00 kadar çalışıyorum sabah ise 09:15 der işe geliyorum ben gece çalışmak zorundamıyım ve vardiya da çalışmak zorundamıyım,
şimdiden teşekkürler
İlyas bey, bir işçinin günlük çalışma süresi 11 saati aşamaz. Ortada böyle net bir kural varken, buna göre durumunuzu değerlendirmek size kalmıştır. Ayrıca işçinin iki vardiyası arasında en az 12 saat dinlenme olması da gerekir. Şu yazım size fikir verecektir: mustafabaysal.com/iki-vardiya-arasinda-ne-kadar-zaman-olmalidir
Hocam merhabalar . 6 yıldır 12 saatlik sistemde geceli gündüzlü çalışıyorum. Bu durum ilk başlarda bana pek bir sorun yaratmiyordu ancak son 1 yıldır gündüz hiç uyuyamaz gece de gözlerimi acamaz oldum . Bu durum sağlığımı çok etkiledi takatsiz kaldım ve kovid oldum . Ayrıca gece sürekli ayakta olmak zorunda olduğumuz için gücüm tükeniyor dayanamıyorum. Mecburen isimde de vukuat olmasını istemiyorum. En ufak bir hatamizda işveren kapı dışarı atacaktır biliyorum . Bana yardım edin ne yapmalıyım ?
Ben bir iş yerinde 9 yıldır çalışıyorum işe girerken bana vardiya belirtmediler vardiyalari olmadığını söylediler fakat 9 sene sonra vardiya yaptılar bu konuyla ilgili ne yapmalıyım işten çıkartmalarini istiyorum kendin çık diyorlar bizi vardiyadâ zorla calistiyorlar
Valla hocam bende aynen girdigimde vardiya yoktu şimdi karman çorman bi sistem oldu bende calismak istemiyorum mesela
Merhabalar…yaklasik 3 yildir calistigim firmaya ise girerken vardiyasiz basladik.ilerleyen donemde islerin yogunlugunu one surerek isveren iki varyiyaya gecis yaptirdi.yaklasik 2 senedir.iki vardiya calisyorken.bu hafta 3 vardiyaya gecmeye karar verildi.bu uygulama bize kati suretle yazili olarak bildirilmedi.ise girerken gerektiginde fazla mesai ve vardiyali calismayi kabul teklifini fazla mesai icin kabul etmis bulunduk.simdi bolum olarak 3. Vardiyayi istemedigimizi yazili olarak bildirmemize ragmen.isveren istemeyen yazili olarak insan kaynaklarina bildirsin diyor.netice itibari ile.hakli fesih hakkimiz olurmu.tazminatimizi alabilirmiyiz.tesekkurler
Ben 12 yıldır aynı fabrikada çalışıyorum son 7 yıldır 8..4 gündüz sabit çalışıyorum beni vardiya yazdılar eşim psikolojik i tedavi görüyor ben işe vardiyaya gitmek istemiyorum hanım rahatsiz bunu hepsi biliyor ona rağmen fardiya yazdılar
Tuncay bey merhaba, geçmiş olsun. Açıkçası işverenin böyle bir yetkisinin olduğunu söylemem gerekir. Bu sorunu ancak diyalogla ve işvereni ikna ederek çözebilirsiniz.
Merhaba peki bir işyerinde altı vardiya varsa altı vardiya ya gelen altı kişi var bu vardiya kurallar dahilinde doğru bir şekilde dönüyor ama size yaşadığım sıkıntı yı anlatmak isterim. Yonetici diyorki gece vardiyasına dönecek erkek personeller bir önceki hafta 7-3 vardiyasında olmak zorundalar benim sistemim böyle ve seni 10-6 12-8 11-7 3-11 bu vardiyalar dondurebilirim ama 7-3 e yazamam kalıcı sadece erkek personeller izinli gününde bir gün denk gelirse yazabilirim diyor önceden ve diğer depolarda böyle olmuyordu yazılıyordu her vardiya ya ama sırf benim sistemim böyle diye istediğim bir vardiya ya gelemiyorum. Bu konudaki haklarım nelerdir
merhaba ben yaklasik 2.5 senedir bi isyerinde calisiyorum isyerinde vardiya yok sabah 08/ aksam 18 olarak calisiyoruz cumartesi pazar tatil bu sekilde 2.5 senedir devam ediyor ve ben bu is yerine calisma saatleri bu sekilde oldugu icin girdim sadece gündüz işi ve hafta sonu tatil diye . şimdi isyerini vardiyalı sisteme cevireceklermis 3 vardiye yapacaklarmis ben bu sekilde calismak istemiyorum zaten bu isyeri 3 vardiya olsaydi hiç baslamazdim ben surekli gunduz işi ve hafta sonu tatil diye girdim bu durumda benim hakli fesih hakkim varmi simdiden tesekkur ederim
Buna benzer bir durumla bende karşı karşıyayım 08.00-18.00 çalışıyorduk. Şimdi yeni ek olarak 22.00-08.00 gece vardiyası eklendi. Cumartesi pazar tatil. Bende gece çalışmak istemiyorum. Aynı şekilde böyle bir vardiya sistemi en başta olsaydı bende işe hiç başlamazdım. Firmada 5 yıldır çalışmaktayım. Bu durumu işverenle konuştuk istemeyen istifa verebilir diyor. Adam kendinden çok emin ki böyle konuşabiliyor.. bizim yapabileceğimiz bir şey varmıdır acaba.
Ali kanuninen böyle hakkı varmiymış işverenin öğrene bildinmi
Merhaba ben kamu da işçi personel olarak çalışıyorum. İşyerindeki görevim birim teknisyenliği. Yani işin takibi 48 personelin srvk ve idaresi normalde işletmede 15 birim var ve hepsinde bi görevi 5 kisi vardiyalı yapıyor. Ben tek olduğum için 7 senedir 08.16 vardiyasında çalışıyordum. Son zamanlarda oluşan cephelerden dolayı işletme 3 lü sistem vardiya yazdi ve tek olmama rağmen vardiyalı çalışacaksın diyor. Tek giren ve sürekli gündüz örnekleri var ne yapmalıyım.
İslerimizin yoğunlaştığı zamanlarda iş yerimizde gece vardiyası düzenleniyor yanlız gece vardiyasında sürekli ben çalıştırılıyorum yani başka bir posta gece vardiyasına geçmiyor şöyle örnek veriyim daha açıklayıcı olur gece vardiyasına geçtim diyelim 2 hafta çalıştım vardiya sırası diğer postaya geçince gece vardiyası kaldırılıyor ilerleyen zamanlarda gece vardiyası olduğunda yine ben gecede çalışıyorum bu yasalmıdır eğer değilse tazminatımı alıp işten ayrılabilirmiyim nasıl bir yol izlemem gerekir şimdiden teşekkürler…
Merhaba, siz iki haftadan fazla arka arkaya gece vardiyasında çalıştırılmıyorsanız, açıkçası yapılacak çok şey yok demektir. İşçiler arasında özel nedenlerle ayrımcılık yapmadıktan sonra, işveren kimin gece çalışacağına karar verme hakkına sahiptir.
Her zaman isçi eziyor herzaman isveren hakyı kanunda isverenden tarafa ben 3vardiye çayısı
Bazı haklı sebeplerden dolayı sabah vardiye sında çalışamıyoruz devamlı gece çalışmamızde bir sakınca varmı
Merhaba, bu hem yasal olarak hem de iş sağlığı ve güvenliği açısından doğru değildir: mustafabaysal.com/iscinin-surekli-gece-vardiyasinda-calistirilmasi-mumkun-mu
Evet fesih edebilir piskolojik yada geçerli bir nedenle vardiyada çalışamaz raporunuz var ve işveren bunu göz önüne alarak size uygun koşullarda gündüz vardiyasında çalıştırmak zorunda aksi durumda yani işveren o raporlara rağmen ısrarcı olursa tek taraflı iş aktinizi fesih edip tazminatınızı alabilirsiniz internetden araştırın ve sağlam olması için bir dokdor yada sgk dan çalışma bakanlığından kesin bilgi almanızda fayda var
Gece çalışması yapmak istemeyen işçi iş akdini haklı sebebe dayandırarak fesih edebilir mi?