Yıllık izin biriktirilebilir mi? (İşçi)

İşçinin sahip olduğu bir hakkını kullanmayı biriktirmesi ilk bakışta anlamsız gibi görünse de çeşitli nedenlerle işçiler bazı haklarını biriktirmeyi tercih edebilir. Yıllık izin de bu kabilden değerlendirilebilir. İşçi yıllık iznini biriktirebilir mi?

Yıllık ücretli izin

İşçinin yıllık izin hakkı ya da kanuni ifadesiyle yıllık ücretli izin, işçinin işverenlik bünyesindeki kıdemine göre belirlenir. İlk yılını dolduruncaya kadar yıllık izin hakkına sahip olmayan işçi ilk yıllık iznini, bir yılını doldurduktan sonra kullanabilir.

4857 sayılı İş Kanunu’nun 53’üncü maddesine göre, işçinin yıllık izin süreleri şöyledir:

• Kıdemi 1 yıl ila 5 yıl arasında olanlarda 14 iş günü
• 5 yıldan çok ama 15 yıldan az olanlarda 20 iş günü
• 15 yıl ve üstü olanlarda 26 iş günü

Bu ana kural dışında bazı özel izin süreleri de vardır. Örneğin işçi yer altı işlerinde çalışıyorsa, yukarıdaki süreler 4’er gün artırılarak uygulanır ve 20, 26 ve 30 gün olur. Ayrıca işçinin yaşı 18 ve altındaysa ya da 50 ve üstündeyse, bu işçiye verilecek izin de an az 20 gün olabilir.

Yıllık izin devreder mi?

Yıllık iznin biriktirilip biriktirilemeyeceği hususu konuşulacaksa, öncelikle devredilip devredilemeyeceği konusunun netleştirilmesi gerekir.

Malum olduğu üzere, devlet memurlarının izinleri ancak sonraki seneye devreder ve yine kullanılmazsa ortadan kalkar: https://mustafabaysal.com/memurun-yillik-izni-ne-zaman-yanar/

İşçiler bakımından ise böyle bir sınırlama 4857 sayılı İş Kanunu’nda öngörülmemiştir. Bunun anlamı, işçinin izin hakkının sınırsız şekilde sonraki senelere devredebilmesinin mümkün olduğudur.

İşçi yıllık izin kullanmak zorunda mı?

4857 sayılı İş Kanunu bu sorunun cevabını 56’ncı maddesinde açık şekilde vermiştir. Maddeye göre; yıllık iznin 53’üncü maddede gösterilen süreler içinde işveren tarafından sürekli bir şekilde verilmesi zorunludur.

Cevap çok açık olup işçiye yıllık iznin sürekli şekilde verilmesi gerekir. Bu konuda işverene ya da işçiye bir takdir hakkı tanınmamıştır.

İzin kullanmak zorunluysa izin nasıl devrediyor?

Yukarıda izah ettiği iki husus birbiriyle çelişir. Öyle ki; hem işçinin izin kullanmasının İş Kanunu tarafından mutlak istendiğini söylüyorum hem de öyle olmazsa iznin devredeceğini söylüyorum. Acaba ben mi kendimle çelişiyorum?

Hayır, İş Kanunu bir uygulamayı işçiye ve işverene emredebilir; yine de taraflar bu kurala uymayabilir. Öyle ya; devletin her işyerine bir memur bırakması mümkün olmadığına göre, kurallara uyulmadığı durumlar olacaktır.

İşte yıllık izin kullandırmak zorunlu olsa da işçi izne çıkarılmayabilir ya da izne ayrılmak istemeyebilir. Bu durumda işçinin kullanamadığı yıllık izin süreleri yanmayacak ve sonraki senelere devredecektir.

İşçi yıllık iznini biriktirebilir mi?

Buraya kadar açıklanan kurallar ışığında bu soruya şöyle bir cevap verebilirim: İşçi yıllık iznini biriktiremez; ancak biriktirebilir!

Hayır, işçi yıllık iznini biriktiremez; çünkü İş Kanunu işçinin yıllık iznini her sene kullandırmayı işverene emretmiştir.

Evet, biriktirebilir; çünkü işçinin kullanmadığı izin süreleri yanmaz ve sürekli olarak bir sonraki seneye devreder. Böylece fiilen yıllık izin süreleri birleştirilmiş olur.

İşten ayrılan işçi izin parasını toplu olarak alır

O halde, o ya da bu sebeple yıllık izinlerinin bazılarını kullanamayan ve dolaylı olarak içeride izin biriktiren bir işçinin tüm bu izin süreleri, iş akdi sona erdiğinde ne olacaktır?

Örneğin iş sözleşmesi sona erdiğinde henüz kullanmadığı 145 gün yıllık izin süresi olan işçinin tüm bu süreleri ne olur? Bu sürelerin karşılığı olan ücret, işçinin işten ayrıldığı günkü ücreti üzerinden hesaplanarak işçiye toplu şekilde ödenir: https://mustafabaysal.com/kullanilmayan-izin-ucreti-odeme-zamani/

SONUÇ

Yıllık izin biriktirilebilen bir hak olmadığı gibi İş Kanunu bu hakkın tam zamanında yani her sene kullandırılmasını istemiştir. Çünkü işçinin izne ayrılmadan senelerce çalışması hem iş güvenliği bakımından tehlikeye sebep olur hem de bu durum uzun vadede işçide fiziksel ve psikolojik rahatsızlıklara neden olabilir.

Her şeye rağmen; işverenin işçiye yıllık izin vermemesi ya da işçinin yıllık izin kullanmadan çalışma talebinin işverence kabul edilmesi gibi nedenlerle kullanılamayan yıllık izin süreleri yok olmayacaktır.

Kullanılmayan bu izin süreleri sonraki senelere devredecek ve evet, yıllık izin fiilen birleştirilecektir. İşçi işten ayrıldığında ise henüz kullanmadığı yıllık izin süreleri varsa, bu süreler izin ücretine dönüşecektir.

Sık sorulan sorular: