Banka hesabına haciz koyulan işçiye elden ödeme

Bilindiği üzere ülke genelinde 5 ve daha çok işçi çalıştıran işverenlerin, işçilerine yapacakları her türlü ödemeleri banka aracılığıyla yapmaları zorunludur. Ama işçinin banka hesabına haciz konulmuşsa ve işçi işverenden ücretini elden ödemesini istiyorsa ne olacaktır? İşveren, maaşı hacizli olan işçiye elden ödeme yapabilir mi?

İşçinin maaşının haczedilmesi

İşçinin borcu olması ve bu borcun da yasal takibe konu olması halinde, maaşının haczedilmesi elbette mümkündür. Ancak işçinin maaşının onun tek veya en önemli geçim kaynağı olabileceğini öngören kanun koyucu, işçiyi bu konuda korumak istemiştir.

Buna göre işçinin ücretinin en fazla dörtte biri haczedilebilir. Bunun istisnasını ve konunun ayrıntısını yazdığım makaleme şuradan göz atabilirsiniz: İşçinin maaşı haczedilebilir mi?

Hangi işçilerin ücretleri bankadan ödenmek zorundadır?

İş Kanununun 32 nci maddesinde ve ilgili yönetmelikte belirtildiği üzere, bir işverenin Türkiye’de çalıştırdığı işçi sayısı toplamı 5 olduğu andan itibaren, bu işveren işçilerine elden para ödeyemez.

İşçinin maaşından fazla çalışma ücretine, genel tatil ücretinden ikramiyesine kadar bütün ödemelerin banka kanalıyla yapılması zorunludur. Bu noktada işçinin talebi ya da rızasına bakılmaksızın ödemeler bankalar kanalıyla yapılmalıdır.

İşçilerin maaşlarının bankadan ödenmesi konusunu şu yazımda detaylıca bulabilirsiniz: https://mustafabaysal.com/hangi-isverenler-isci-ucretlerini-bankadan-odemek-zorunda/

Banka yoksa işçi ücreti nasıl ödenir?

İşçilerin çalıştığı yer şehir dışında bir yol ya da baraj şantiyesi olabilir. Ya da adı ne olursa olsun, yakınında banka şubesi ya da ATM’si bulunmayan bir çalışma ortamı olabilir. Böyle bir durumda bile elden ödemeye izin verilmemiş ve işçi ücretlerinin bu kez de en yakın PTT şubesine yatırılması istenmiştir.

Kanun koyucunun tüm para alışverişlerini kayıt altına almak istemesinden kaynaklanan bu durum gereğince, zorunluluk halinde bile elden ödeme kesin olarak yasaklanmıştır.

İşçinin banka hesabı hacizliyse ne olacak?

İşçinin ücretinin kanunen ¼ ü haczedilmektedir. Ya da işçinin muvafakat vermiş olması durumunda bu oran da artabilmektedir. Böyle bir halde bulunan bir işçi, işverenine dilekçe verse ve ücretini elden almak istediğini beyan etse ne olur? Netice işçi zor durumda kaldığı için böyle bir talepte bulunmaktadır. Yoksa işverenin elden ödemek gibi bir niyeti bulunmamaktadır.

Bunun için ilgili mevzuata bakmamız gerekir. İşçi ücretlerinin banka kanalıyla ödenmesini düzenleyen Ücret, Prim, İkramiye ve Bu Nitelikteki Her Türlü İstihkakın Bankalar Aracılığıyla Ödenmesine Dair Yönetmeliğin 11 inci maddesi ‘Zorunluluk Hali’ başlığını taşımaktadır.

Bu maddeye göre; banka kanalıyla ödeme yapması zorunlu olan işverenler, işveren vekilleri ya da üçüncü şahıslar, işyerlerinin bulunduğu yerde banka şubesi olmaması ya da çalışanlarına banka kanalıyla ödeme yapılmasına imkan olmaması halinde ödemeler PTT şubeleri aracılığıyla yapılır.

Yukarıdan da anlaşılacağı üzere ‘çalışanlarına banka kanalıyla ödeme yapılmasına imkan olmaması’ hali bir tür zorunluluk hali olarak kabul edilmiştir.

Hacizli banka hesabı bir zorunluluk hali midir?

Bu soruya kestirmeden cevap vereyim: Hayır. İşçinin banka hesabının hacizli olması demek, onun üçüncü bir şahısla yaşadığı bir alacak verecek meselesi yüzünden hukuki olarak bir borcu ödemekle yükümlü kalması demektir. Bu durumda bile normal şartlar altında işçinin maaşının en çok ¼ üne haciz konulabilmektedir.

Ama işçinin maaşının isterse hepsine haciz konulsun, bu durum kanaatimce işvereni alakadar eden bir durum değildir. İşçi ile işveren arasındaki ilişki, işçi ile üçüncü kişi arasındaki ilişkiden bağımsız ele alınmalıdır. Yani işveren, sebebi ne olursa olsun, işçinin maaşını bankaya yatırmak zorundadır. Çünkü bu, mevzuatın âmir hükmüdür.

Hacizli maaş işçiye nasıl tam ödenir?

Peki çıkış yolu yok mu? Bana göre bu sorunun bir çözümü mevcuttur. Kanun koyucunun istediği şey işverenin işçinin parasını banka aracılığıyla yatırmasıdır. İşçinin istediği ise banka hesabına haciz konulduğundan, ücretini tam olarak almaktır.

Bu durumda işçinin noter kanalıyla bir başkasına maaşını alması için yetki verdiği bir vekaletnameyi işverene vermesi ve bu şahsın hesabına paranın yatırılmasını istemesi durumunda işçinin ücreti kendi hesabına değil de noter kanalıyla yetki verdiği kişinin banka hesabına yatırılabilir.

Haciz işlemi için yazı işverene gelmişse!

O zaman iş değişir. Yukarıdaki çözümün bu durumda geçerli olmayacağı kanaatindeyim. Çünkü üstteki çözümde işverenliğe gelmiş her hangi bir haciz bildirimi ve kesinti yazısı yoktu. Dolayısıyla işvereninin, işçinin banka hesabına koyulmuş hacizlerden bilgisinin olması da beklenemezdi.

Ama eğer İcra Müdürlüğü tarafından işyerine yazı yazılmışsa ve işçinin maaşının belirli bir miktarının kesilerek kendilerine gönderilmesi istenmişse, bu durumda işçiye maaşını başka bir hesaptan ya da elden ya da PTT kanalıyla tam ödemenin hukuki olmayacağı kanaatindeyim.

SONUÇ

Toplamda en az 5 işçinin çalıştığı işyerinde bir işçinin banka hesabında haciz varsa ve işçi bu nedenle ücretinin elden ödenmesini talep ediyorsa izlenmesi gereken yol şu olmalıdır:

• İşçinin ücreti hiçbir şekilde elden ödenemez.
• İşçinin ücreti, işçinin başka bir şahsa yetki verdiği noter onaylı bir vekaletname sunması ve bu vekaletnamede ismi yazılı şahsın banka hesabına ücretinin ödenmesini talep etmesi üzerine, bu üçüncü şahsın hesabına ödenebilir.
• İcra Müdürlüğünden işverenliğe gelen ve haciz kesintisi yapılmasını isteyen bir yazı mevcutsa yukarıdaki işlem uygulanamaz. İşveren artık, işçinin ücretinden gerekli kesintileri yapmakla mükelleftir.

İşçinin kıdem tazminatının ne kadarının haczedilebileceğini izah ettiğim bir yazıma şuradan göz atabilirsiniz: Kıdem tazminatının tamamı haczedilebilir mi?

Hacizli maaşın elden ödenmesi ile ilgili sık sorulan sorular: