Günde 16 saat çalışmak, sağlıklı bir insanın bile kaldırmakta zorlanacağı bir çalışma biçimini ifade eder. Yine de belirli durumlarda İş Kanunu’nda fazla çalışmaya izin verildiği düşünüldüğünde, istisnai de olsa günde 16 saat çalışmak yasal mıdır?
İş Kanunu’na göre çalışma süresi
İş Kanunu’na göre çalışma süresi haftalık belirlenir. Birçok işyerinde ve uygulamada çalışma süresinin günlük belirlendiği ya da aylık hesaplandığı görülse de doğrusu bu hesabı haftalık yapmak olmalıdır.
Çalışma süresi haftalık en çok 45 saat olarak belirlenmiştir ve haftada en az bir gün hafta tatili vermek kaydıyla, bu 45 saatlik süre haftanın günlerine dilendiği gibi dağıtılabilir.
Ancak burada devreye yine İş Kanunu girer ve çalışma süresinin günlük süresine ilişkin iki temel sınırlama getirir.
Gece çalışma süresi 7,5 saati aşamaz
İşçinin çalışma süresine ilişkin ilk kural gece dönemiyle ilgilidir ve işçinin çalışma süresinin gece 7,5 saati aşamayacağı kuralı getirilmiştir.
Şu yazıdan da görebileceğiniz üzere, aşağıda yazılı hizmetleri yapanlar hariç, işçiler gece 7,5 saatten çok çalıştırılamaz: https://mustafabaysal.com/gece-calismasi-nedir/
- Turizm hizmetinde çalışanlar
- Özel güvenlik görevlileri
- Sağlık hizmetlerinde çalışanlar
Günlük azami çalışma süresi 11 saat
Çalışma süresine ilişkin ikinci sıralama, günlük çalışma süresine ilişkindir ve günlük çalışma süresi için azami süre 11 saat olarak belirlenmiştir.
Bu öyle bir süredir ki; işverenin işçiyi bunun üzerinde çalıştırması hiçbir şartta mümkün olmaz. Bir başka deyişle; işçi günde 11 saatten çok çalıştırılamaz.
Günde 16 saat çalışmak
Yukarıdaki iki temel kural ortadayken, günde 16 saat çalışmanın mümkün olup olmadığını anlamış olmalısınız. Yine de akla şöyle bir soru gelebilir: İşçi çalışmak istese ve işveren de uygun görse bile, işçi yine de günde 16 saat çalışamaz mı?
Gerçekten de bazı işler 24 saatlik çalışmayı gerektirebilir ve işveren örneğin üç vardiyada işçilerini çalıştırıyor olsa da bazı işçiler vardiyasına gelmediğinde, diğer işçilerden ikinci vardiyaya devam etmesini isteyebilir.
Ya da siparişler o kadar yoğundur ki; dönemsel olarak işçilerin iki vardiya çalışması gerekebilir. Bazı durumlarda ise işverenin mağazasının/dükkanının çalışma süresi 16 saat kadar olur ve işveren işçisinin bu 16 saat boyunca çalışmasını isteyebilir.
Hayır, hangi gerekçeyle olursa olsun, işçi günde 16 saat çalıştırılamaz. Hiçbir gerekçe, bu çalışma sistemini meşrulaştırmaz.
Günde 15 saat çalışmak
Yukarıdaki cümleyi çoğaltabilir ve aşağıdaki gibi sıralayabiliriz:
- Günde 14 saat çalışmak
- Günde 13 saat çalışma
- Günde 12 saat çalışmak
Bunların hiçbirisi asla ama asla yasal ve kabul edilebilir çalışma süreleri olmayacaktır.
Molalar çalışma süresinden sayılmaz
Burada önemli bir başka kuralı hatırlatmak isterim. İşçinin ara dinlenmesi ya da mola süreleri çalışma süresinden sayılmaz. Örneğin yemek yenen, çay molası verilen ya da dinlenilen süreler fiili çalışma süresinden sayılmayacaktır.
SONUÇ
Günde 16 saat çalışmak yasal mı? Hayır, tıpkı günde 15 saat, 14 saat, 13 saat ya da 12 saat çalışmak yasal olmadığı gibi; günde 11 saatin üzerinde yapılan hiçbir çalışma yasal olmayacaktır.
Günde 11 saati işçinin çalışabileceği azami süre olarak belirleyen İş Kanunu, bunun üzerindeki sürelerle çalışmayı ASLA uygun görmemiştir ve buna bir istisna da getirmemiştir.
Bir başka deyişle; ister arada sırada yapılsın ve isterse devamlı 16 saat çalışmaktan bahsedilsin, işçinin günde 16 saat çalıştırılması hiçbir koşulda mümkün değildir.
İşçinin günlük çalışma süresinin 16, 15, 14, 13 ya da 12 saat olması; yani işçinin günlük 11 saatin üzerinde çalışması, ona haklı nedenle işten ayrılma hakkı verecektir: https://mustafabaysal.com/9-maddede-iscinin-hakli-nedenle-fesih-sebepleri/
Sık sorulan sorular:
Günde 15 saat çalışmak yasal mı?
Hayır, günde 11 saatin üzerinde işçinin çalıştırılması yasal değildir.
Bir haftada en fazla kaç saat mesai yapılır?
İşçini haftalık çalışma süresi en çok 45 saat olsa da bunun üzerinde fazla mesai yapılması da mümkündür. İşte bu fazla mesai sınırı haftalık değil yıllık belirlenmiştir ve 270 saattir. Haftalık bir mesai sınırlaması olmasa bile, işçinin günlük en çok 11 saat çalıştırılabileceği ve haftada en az bir gün hafta tatili kullanmasının zorunlu olduğu düşünüldüğünde, işçinin haftalık mesaisi en fazla 66 saat olabilir.
Merhabalar kolay gelsin mustafa bey ben her hafta en 1 gün 14 ve 13 saat çalışmaya mecbur bırakılıyorum ücretimi saat başına normal ücretim 40 ise mesaide 40 oluyor ucretimi alıyorsam fesih hakkım var mıdır yok mudur
bir kurumda 2020 sonunda işkur aracıığı ile çalıştığım süreçte personel yetersiz denilerek 16:00 -08:30 arası (16 saat ) 45 gün hiç hafta tatili kullanmadan çalıştım daha sonra kurumda taşaren olarak çalıştım 2022 5 ay sonunda istifa ettim. bu süreçte heseplamam göre 25 günlük genel tatil ücreti ödenmemiş bunları bilmiyorduk kimsede yol göstermemiş ne yapmam gerekiyor şimdiden çok teşekkür ederim
Merhaba, hak ettiğinizi düşündüğünüz ücret alacakları, ödenmesi gereken günü müteakiben 5 yıl geçmekle zamanaşımına uğrar. Bu kapsamda, zamanaşımına uğramamış alacaklarınız için bir avukatla görüşebilirsiniz.
Merhaba, işverenim haftada 6 gün çalıştırıyor, günde 12 saat çalışıyorum ve asgari ücret üzerinden ödeme alıyorum. Herhangi bir mesai ücreti vermiyor. Bunun yaptırımı var mıdır?
Merhaba, şu yazımda bilgi vermiştim: Ödenmeyen fazla mesai ücretleriniz için şikayette bulunmayın!
Merhaba, çalıştığım iş yeri bayram mesailerimizi eksik yatiriyor. Ramazan bayraminda sabah 08.30 aksam 20.30, cumhuriyet bayraminda sabah 6.30 aksam 20.30 çalıştım ama bayram mesaisi olarak 7.5 saatlik ödeme yapıyor tazminatımı alıp işten nasil ayrılabilirim.
Merhaba, işyerinin yaptığı uygulama doğrudur. Ancak haftalık çalışma süreniz bu nedenle 45 saati aşıyorsa, aşan kısmı için de ayrıca fazla mesai ücreti ödemesi gerekir.
Merhaba Mustafa Bey böyle bir çalışma koşuluna zorlandığımız için haklı fesih yaparsak işverinin sgkya bildirmesi gereken fesih kodu ne olmalı? kod 23 mü yoksa kod 25 olarak mı bildirim yapılması gerekir?
Merhaba, ülkemiz uygulamasında ne yazık ki bu konuda işverenin kontrolsüz ve sınırsız takdir hakkı var. İstediği kodu bildirebilir. Bu kod aleyhinizde olursa, ne yazık ki hukuki süreci sürdürerek ve uzun vadede sonuç almanız ancak mümkün olur.
Merhaba Mustafa bey ben otomotiv sektöründe çalışmaktayım. Bebeğim 1 yaşını yeni doldurdu ve halen emzirmekteyim. Fakat iş yerim bana gece vardiyasindan cikip gündüzde 8 saatlik dilimle eğitime kalmam gerektiğini söylüyor toplamda 16 saat oluyor bunu reddetmeme rağmen halen ısrar ediyorlar sizce bu yasal ni haklı şekilde tazminatimi alarak işyerinden ayrilabilir miyim ?
Merhaba, bu durumun yasal olmadığını yazımda izah etmiştim. Ancak yalnızca bir kere olmuşsa, haklı fesih sebebi olup olmayacağı konusunda kesin bir şey diyemem Deniz hanım.
Cevap için teşekkürler.
Merhabalar kolay gelsin.saglik kurumunda v.h.k.i. 4d sürekli işçi olarak görev yapmaktayim. Ozsaglik işçi sendikası ile yapılan toplu sözleşmeye göre çalışmaktayım. Aynı pozisyonda 4b olarak görev yapan arkadaşlarımız 24 saat nöbet tutup ayda 8 nöbet gelmekte. Bizler 12 saat üzerinden çalışıp 18 nöbete gelmekteyiz. Bizlerinde 24 saat çalışması için hukuken bir engel olmayan bir metod var mı ? Yardımcı olursanız çok sevinirim. Acil çalışanlati olarak bu konudan çok muzdaribiz.sindiden çok teşekkür ederim.
Merhaba. Evet, 4857 sayılı İş Kanunu’na tabi bir işçi günlük 11 saatin üzerinde asla çalıştırılamaz. Memur ya da sözleşmeli personel için ise böyle bir sınırlama yoktur.
Mustafa Bey Merhaba,
Günde 16 Saat çalışmak adlı makalenizde, “Günde 11 saati işçinin çalışabileceği azami süre olarak belirleyen İş Kanunu, bunun üzerindeki sürelerle çalışmayı ASLA uygun görmemiştir ve buna bir istisna da getirmemiştir.” diye belirtmişsiniz.
İnsani ve yasal bir çalışma ortamında dediklerinize harfiyen katılıyorum. Fakat bazı zaruri durumlar da ne yapılması gerekir onu merak ediyorum. Şöyle ki ağır bir ameliyat operasyon sürecinde (bazı durumlarda 24 – 36 – 48 saat aralıksız sürebiliyor), ameliyat ekibini ne kadar sağlıklı bir şekilde (deneyim, tecrübe, hastayı tanıma ve müdahale becerileri vb.) değiştirebilirsiniz. Buna benze başka bir kaç örnek daha elbette bulunur. İnsan sağlığı ve hayatının girdiği özel durumlarda işverenler ne yapabilir.
Merhaba, yasal olarak değerlendirmek gerekirse; evet ameliyat ekibinin muhakkak değiştirilmesi gerekir. Ancak mevzuat ile günümüz ihtiyaçlarının aynı oranda uyuşmadığını da kabul etmek gerekir. Böyle durumlarda zannımca hiçbir işçi (doktor, hemşire vs.) ameliyatı terk etmeyeceği gibi hiçbir işveren de (hastane) sağlık personelinden ameliyatı yarıda bırakmasını istemeyecektir.
Keşke çalışma hayatına dair sorunlarımız bu kadar uç konulardan kaynaklansa; ancak ne yazık ki çok daha büyük sorunlarımız var. Buna benzer sorunlar istisnai olduğu için mutlaka karşılıklı anlayışla çözümlenmeli. 24 saat aralıksız süren bir ameliyata giren sağlık personeli hem maddi hem de manevi olarak ödüllendirilmeli ve en iyi şekilde dinlendirilmeli.