Sınırların kalktığı ve rekabetin uluslararası boyuta taşındığı günümüz iş dünyasında, klasik çalışma süreleri oldukça değişmiştir. Özellikle hizmet ve sanayi sektörlerinde 24 saat esasına dayanan çalışmalar gündeme gelmiştir.
İşte bu sistemin doğal sonucu, işçilerin belirli periyotlarla ve birbiri yerine çalışması anlamına gelen vardiyalı çalışma sistemidir. Peki ama vardiyalı çalışma nedir?
Postalar halinde çalışma kavramı
Uygulamada vardiya olarak adlandırılan sistemin, yasal olarak ismi postalar halinde çalışmadır. Ülkemizde bu çalışma sistemine dair esaslar, Postalar Halinde İşçi Çalıştırılarak Yürütülen İşlerde Çalışmalara İlişkin Özel Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik ile belirlenmiştir.
Buna göre vardiyalı çalışma; nitelikleri dolayısıyla sürekli çalışıldığı için durmaksızın birbiri ardına postalar halinde işçi çalıştırılması veya nöbetleşe işçi postaları çalışılması anlamına gelmektedir.
Vardiya çalışmasına dair temel esaslar
Vardiya çalışmasının en önemli özelliği, çalışmanın 24 saat devam etmesi ya da işçilerin nöbetleşe çalıştırılmasıdır. Bu noktada ise gece çalışması kavramı öne çıkar. Çünkü işin doğası gereği, en azından bir vardiyanın gece dönemine rastlaması beklenir.
Gece dönemi ise; İş Kanununa göre en geç saat 20:00’da başlayan ve en erken 06:00’da sona eren dönemi ifade etmektedir. Bu dönem için aşağıdaki kısıtlamalar mevcuttur:
- Gece çalışması bazı sektörler hariç 7,5 saati geçemez ve gece döneminde fazla mesai yaptırılamaz. Bu istisnai sektörler hakkında şu yazıdan bilgi alabilirsiniz: https://mustafabaysal.com/hangi-sektorlerde-gece-mesaisi-degisti/
- Çocuk ve genç işçiler gece vardiyasında çalıştırılamaz.
- Hamile işçiler ve çocuğu bir yaşına gelinceye kadar emziren işçiler gece çalıştırılamaz.
Vardiya listeleri
Vardiyaların süresi ve çalışacak işçilerin isimlerini içeren vardiya listeleri, 2017 yılına kadar Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğüne verilmek zorundaydı. Ama artık bu listelerin hazırlanması ve Çalışma Bakanlığınca talep edilince sunulmak üzere işyerinde tutulması yeterlidir.
En az kaç vardiya olmalı?
24 saat esasına göre çalışılan işyerlerinde, en az 3 vardiya şeklinde düzenleme yapılması zorunludur. Ancak turizm, sağlık hizmeti ve, özel güvenlik hizmeti yürütülen işlerde ve bu işlerin yürütüldüğü işyerlerinde faaliyet gösteren alt işverenlerce yürütülen işlerde 24 saatte iki posta olacak şekilde düzenleme yapılması mümkündür.
SONUÇ
Yukarıda kabaca tanımını yaptığımız vardiyalı çalışma sistemi, kendine has bazı kurallara sahiptir. Bu kurallarla ilgili daha önce birçok yazı yazmıştık. Aşağıdaki yazılardan, vardiyalı çalışma sistemine dair önemli bilgileri edinebilirsiniz.
mustafabaysal.com/gece-calismasi-nedir
mustafabaysal.com/engelli-isci-gece-calistirilabilir-mi
mustafabaysal.com/otel-calisanlari-gece-75-saatin-uzerinde-calistirilabilir-mi
mustafabaysal.com/kadin-iscilerin-gece-vardiyasinda-calistirilmalari
Evet, garanti olması açısından 2 gün almalısınız. Gün dönümü 00:00 kabul edildiğinden.
23:00 – 07:00 vardiyasındayım ve o güne rapor almak istiyorum rapor da 24:00a kadar geçerli olduğu için 2 gün mü almalıyım bu durumda o gün çalışmamış mı sayılırım
Tekrar Merhaba,
bir sorum daha olacak.
Gece çalışması hesabı için, “çalışmanın yarısından fazlası gece dönemine rastlarsa tamamı gece çalışması sayılır” hükmünden yola çıkarak.
Örneğin 21:00 da göreve başlayıp sabah 11:00 da görev bitti. 14 saat fiili görev.
Aynı gün 17:00 da tekrar görev başlamış 23:00 a kadar. Buradan da 6 saat fiili görev yapılmış.
Bu hükümlere göre nasıl bir hesaplama yapılmalıdır?
21:00 dan 11:00 a kadar olan 14 saatlik sürenin tamamı tek bir iş olarak görülüp 1.5 saat ara dinlenmesi düşüldükten sonra 12.5 kabul edilip gece 7.5 saat üzeri fazla mesai kabul edilerek
12.5 – 7.5 = 5 saat fazla mesai mi ?
Yoksa
00:00 dan sonraki çalışmalar baz alınarak 11:00 a kadar 11 saat,
17:00 dan 23:00 a kadar 6 saat toplam fiili çalışma 17 saat
Bunun 9 saati gece dönemine denk geldiği için tamamı gece çalışması denilirse(?), 1.5 saat yemek düşüldükten sonra;
15.5 – 7.5 = 8 saat fazla mesai midir ?
Gerçi Yargıtay çalışmanın üst sınırı en fazla 14 kabul ediyor ama, bunu görmezden gelirsek olayın mantığı hangisine daha yakındır sizce ?
Teşekkürler.
Merhaba. Bizim iş yerimiz sabah saat:08.00 ile gece 00.00 arasında açık yani 16 saat bu şekilde çalışan iş yerleri vardiyalı mı sayılıyor. Bununla ilgili bir yasa yönetmelik var mı acaba.
Merhaba, iş yerinin ne zaman açık olup kapalı olacağını iş yeri belirler, buna kimse karışamaz. Hatta 7 gün 24 saat bile açabilir. Burada üstünde durmanız gereken 1 çalışan günde 16 saat mi çalışıyor, yoksa günde dönüşümlü olarak kişilerce 8-9 saat mi çalışılıyor?
Merhaba 2 vardiyalı sistemde 2 haftaya bir vardiya dönüyor günlük çalışma süresi 11 saat 1 saat te yemek molası biz bu 11 saat içinde mesai alabiliyor muyuz?
Merhaba. Ömer bey, sorunuzun cevabını siz de bulabilirsiniz. Bir haftalık zaman diliminde, dinlenme süreleri hariç, çalışma süreniz kaç saat? 45 saati geçtiği anda fazla mesai hak ediyorsunuz demektir.
Merhaba,
Vardiyalı çalışma sistemi tanımına dahil olup olmadığımız konusunda net bilgi bulamadım. Bu Konuda da değerli yorumunuzu bekliyorum 🙂
Elimden geldiğince açık anlatmaya çalışacağım.
TCDD’de çalışan makinistler olarak 24 saat esasına göre çalışıyoruz. Hafta sonu,resmi tatil bayram vs. yok.
Trenler 24 saat sürekli çalışıyor.
Bizim çalışmalarımız gece dönemi gündüz dönemi derken karma karışık durumda. Sorsanız tabiri caizse ‘vardiyanın ağa babasını’ yapmaktayız.
Çünkü örneğin bir gün; akşam 19:00 da işe gelip sabah 10:00 da işimiz bitmekte,
Ertesi gün sabah 8:00 de gelip akşam 23:00 da bitmekte,
Araya bir gün dinlenme,
Sonraki gün öğlen 13:00 da gelip gece 23:00 da bitmekte,
Sonraki gün akşam 17:00 de iş başlamakta sabah 08:00 da bitmekte,
Derken böyle karman çorman tren saatleri ile bağlantılı 24 saat esaslı çalışma düzeni bulunmaktadır.
Tren seferlerinde görevin başlangıcı belli iken görevin biteceği saat muammadır. Tren arıza yapar, yol kapanır, başka tren yolda kalır onu beklersiniz vs vs bir sürü nedenden ötürü.
Tüm bu çalışma turunun içinde zaman zaman sabit çalışma saatlerine depo nöbetlerine de geliniyor. Misal bir gün 7-15 nöbeti ertesi gün 15-23 sonraki gün 23-07 de oluyor ay içinde. Ertesi gün yine 23:00 daki trene gelip sabah 7:00 8:00 kaçta biterse.
Çalışmalarımızda vardiya sistemi için 24 saat esası var. (Bu kriter sağlanıyor)
Peki saat olarak da illa: 7-15 , 15-23 , 23-07 gibi sabit saatleri mi olmasi gerekir ? Ne kanun ne yönetmelikler bu şekilde sınır koymuyor okuduğum kadarıyla.
Postalar halinde olması demek,
Bir grup makinistin örneğin 6 gün boyunca hep aynı gece trenine gitmesini mi kastetmektedir ?
Temel esaslara bakarsak en az bir vardiyanın gece dönemine rastlaması gerekir denilmektedir. Bir vardiya 6 gün kabul edersek bir ay içersinde 6 gün gece dönemine gelen çalışma olması durumu vardiyalı çalışma kapsamına sokar mı ? Sonuç olarak yönetmelik en fazla bir hafta da vardiya değişimi yapılır demektedir. En az demiyor. Biz de günlük vardiya değişiyor gibi düşünebilir miyiz ? Her gün vardiyamız değişiyor gibi..
Yani tüm bu bilgiler ışığında biz vardiyalı çalışıyoruz diyebilir miyiz ?
Teşekkür ederim.
Merhaba, sizin sistemizin baştan sona yanlış kurgulanmış. Her şeyden önce, sebebi ne olursa olsun, hiçbir işçinin günlük 11 saatten çok çalıştırılmaması gerekir.
Bu temel kurala ek olarak, eğer bir işyerinde 24 saat kesintisiz çalışma varsa, yönetmelik gereği bunun EN AZ üç vardiya şeklinde düzenlenmesi gerekir.
Deveye boynun neden eğri demişler; “nerem doğru ki?” demiş. Size daha uzun cevap vermek isterdim; ama kurumunuzun her şeyden önce temel kurallara uyması gerek ki, sonrasında detaylar düzeltilebilsin.
Teşekkür ederim.
Sistem mecburiyetten böyle ne yazık ki.
Çünkü planlanan çalışma hiç bir zaman 11 saati aşmasa bile, çoğu zaman trafik gereği ve benzeri nedenler ile bu şekilde oluyor. Dediğim gibi işe başlama saati belli sadece işin ne zaman biteceğini Allah biliyor 🙂
Sorumun gerçek amacı; yazınıza istinaden “yarısından fazlası gece dönemine denk gelen çalışmanın tamamı gece çalışması sayılması için” postalarla işçi çalıştırılan işlerde geçerli olmasından. Verdiğiniz örnekte vardiyaya gelen pompacı bundan faydalanırken yandaki bekçi faydalanamıyor. Gerçi bekçi özel güvenlik işlerinden sayılıyor istisnai durum olabilir ama bizim için geçerli olup olamayacağını merak ediyoruz.
Yaklaşık 2-3 senedir sitenizi takip ediyorum. Gerçekten çok başarılısınız. Başarılarınızın devamını diler, cevaplarınız için de teşekkür ederim.
Öncelikle iyi dilekleriniz için teşekkür ederiz. Makinistler için çok farklı bir sistem geçerli olacaktır. Çünkü uzun yol şoförleri gibi, makinistler de İş Kanunundan farklı özel hükümlere tabidir. Şu yönetmeliği daha önce incelediniz mi: Haftalık İş Günlerine Bölünemeyen Çalışma Süreleri Yönetmeliği
Makinistlerin çalışma sisteminin bu yönetmelik hükümleri doğrultusunda düzenlenmesi gerekir. Bu yönetmelikte de yine 11 saat sınırı vardır. Burada işverenin şunu anlaması gerekir ki; işçi asla ama asla günde 11 saatten çok çalıştırılamaz. Eğer tren örneğin 24 saat boyunca hareket halinde olacaksa, bu defa da makinistin yeterli dinlenmeyi tren içinde yapması ve buna göre önlem alınması gerekir.
Bu yönetmeliği incelemediyseniz, lütfen önce detaylı olarak inceleyin ve sonrasında anlamadığınız noktaları sorun. Böylesi konunun daha iyi anlaşılmasını sağlayacaktır.
Elbette bizi koruyan yegane yönetmelik Haftalık iş günlerine bölünemeyen çalışma süreleri Yönetmeliği tabiri caizse ezberledik bu Yönetmeliği.
Teker dönsün diye fedakarlık yapan makinistler haklarını elbet bir gün alacaklar.
İlgili veya ilgisiz bir çok konunuzu takip ediyorum. Diğer boş zamanlarda da Yargıtay sitesinden emsal karar aramalarla geçiyor vakit 🙂
Merhaba işyeri de 09:00 17:00 arasında çalıştım gece tekrar 01:00 09:00 işe çağırdılar bu normal mi
Merhaba, iki vardiya arasında en çok kaç saat olabileceğini şu yazımda izah etmiştim: İki vardiya arasında ne kadar zaman olmalıdır?
Merhaba kurumsal bir markette 16 saatlik periyot larla 2 posta halinde çalışıyoruz ama vardiya gurupları değişmiyor bir kısmı sabah geliyor bir kısmı ise hep akşam 22.00 a kadar çalışıyor bu vardiyalarin değişme gibi bir durumu varmı yada kanuni bir sorumluluğu varmı orta da hep geceye kalan sabit personeller oluyor bu yüzden istifa eden ler oldu bunların bir hak talebi olabilirmi iş verenden yada bu sebebten tazminat alabilirler mi
Merhaba. 24 saatlik vardiyalar olsa değiştirilmesi gerekirdi; ama bu durumda değiştirilmesi işverenin takdirindedir. Çünkü sizin gece diye tabir ettiğiniz dönem, İş Kanunu bakımından gece değildir.
mustafabaysal.com/gece-calismasi-nedir
Haftalık 45 saat calısma dilimine gectık lakin molalar dahil haftalık 48 saat yapıyor yarım saat molayı saymıcaksınız diyorlar ıs yerimde bununla ilgili sonuclar nasıl degerlendırılır cevabınızı bekliyorum
Merhaba. Sorunuzun cevabı burada: mustafabaysal.com/yemek-molasi-calisma-suresinden-sayilir-mi
Merhaba ben devlet kurumunda işçi olarak çalışmaktayım. Diğer işçiler vardiyalı çalışırken, Gece ve gündüz çalışması olan birimde rızam dışında sürekli gündüzde tutuluyorum. Bu yasalmı
Merhaba. İşçinin sürekli gündüz çalıştırılmasının önünde yasal bir engel yoktur Mahmut bey. Ama size özel bir ayrımcılık yapıldığını düşünüyorsanız, bu farklı bir durum olur ve böyle bir durumda bile ancak haklı fesih gibi haklarınızı gündeme gelebilir.
Merhaba.Bir Kamu kuruluşunda işçi olarak calismaktayim.işyerimiz bölge komite kararı gereği 3 lü vardiya düzeni ile çalışmaktadır.(07-15/15-23/23-07).İşyeri amiri personel sayısı azlığı nedeniyle gece calismalarini (23-07)boş bırakıp bizi 07-15 ve 15-23 vardiyasında dönüşümlü olarak çalıştırmak istiyor.3 li vardiya sistemi uygulanan bu işyerinde vardiya çevirecek personel azlığı nedeniyle böyle bir uygulama yapabilir mi,teşekkürler.
Merhaba. Elbette bu mümkündür. Önemli olan; 24 saat kesintisiz çalışılan işyerlerinde en az 3 vardiya belirlenmesidir. İşyeri fiilen 16 saat çalışma yapacaksa, bunu 2 vardiyada yapması yasaldır.
Ben 4.5 yıldır aynı işyerinde 08.30-17.30 ve 23.00-08.00 şeklinde iki vardiya olarak çalışıyorum. işveren 3 vardiyaya döneceğini sözlü olarak söylüyor.Bunun için bize yazılı olarak bildirim yapmak zorunda değillermi? Birde Kabul etmediğimiz zaman bize karşı bir yaptırım uygularlarmı? Teşekkürler
Merhaba, işyerinde vardiya değişikliği yapılması, esaslı değişiklik olarak kabul edilmez. Çalışma şartlarınız yasal sınırlar içinde kalmak şartıyla, işverenin vardiya artırımı/değişikliği yapması pekala mümkündür.
Merhaba yüzde 50,raporum var ve sürekli gecede çalışıyorum bu yasal mıdır Bilgi verirmsin işverene söylüyorum ama ister çalış ister çalışma diyor toplam hiç durmaksızın 12saat calisiyorum herhangi bi hak talep edebilir miyim
Şimdiden teşekkürler
Merhaba. Bakmadıysanız, şu yazımıza göz atabilirsiniz. Sizi da kapsayacaktır: İşçinin sürekli gece vardiyasında çalıştırılması mümkün mü?
Merhaba 3 vardiyalı sistemde çalışıyorum ara vardiya lara 8 saat çalıştırılmak koşulu ile gönderiliyorum bu yasal mıdır örnek 19:00~04:00 herhangi bir fazladan mesaj talebim olabilir mi
Merhaba. Haftalık çalışma süreniz 45 saati aştığında, fazla mesai ücreti almanız gerekir. Çalışma sürenizi de bu yönden değerlendirmeniz yeterli olacaktır.
Merhaba mesela ben 16:30/00:30 vardiyasından cıktım akşamda cok önemli misafirim gelecek vardiyamı değiştirip gündüz 08:30/16:30 vardiyasına gelebilirmiyim yani işci kendi rızası ile 11 saat dinlenmeden 8 saat sonra işe gelebilirmi işveren vekili gelemessin diye dayatmada bulunabilirmi
Merhaba. İşçi istese bile, bu yasal değildir. İşveren yine de kabul edebilir; ama etmezse bu konuda haklı olacaktır.
İki vardiya arası 11 saat dinlenme hangi kanunda ve madde de belirtiyor. Bizim iş yerinde sabah 08.00 / 16.00 çalışıp aynı günün sonunda yani 8 saat sonra tekrar 00.00 / 08.00 vardiyasına işe getirtiliyoruz. Diğer vardiyada 16.00 / 00.00 vardiyasıda sabah tekrar işe geliyor 08.00 / 16.00 vardiyasına çalaşıyorlar.
Merhaba. Şu yazıdan bilgi alabilirsiniz: https://mustafabaysal.com/iki-vardiya-arasinda-ne-kadar-zaman-olmalidir/
Merhaba çalıştığım iş yeri beni 3 gün kısa dönüş yaptırdı. Yani Cumartesi 00:00:-08:00 çalıştım. Ertesi gün Pazar 16:00-24:00 a getirttiler. Pazatesi günü 08:00-16:00 ya geldim. Bu yasal mı? Teşekkürler
Merhaba. Vardiyalı çalışmalarda, iki vardiya arasında en az 11 saat varsa yasal olarak sıkıntı yok demektir. Ayrıca haftada en az 1 kez de 24 saat kesintisiz dinlenmişseniz, hafta tatili bakımından da uygun demektir. Bu temel kurallara göre değerlendirebilirsiniz.
Merhaba,
Kurumsal bir şirkette 10 yıldır çalışıyorum. 8 yıl vardiyalı son 2 yıldır ise 08:00/17:30 sabit sabah vardiyasında resmi ofis çalışanı olarak görev yapmaktayım. Beni başka bir ofis görevine alip 3 vardiya döndürmek istiyorlar,yani haftalık saat olarakda ve hafta tatilimden 1 gün alınmak suretiyle de çalışma koşullarım esaslı olarak değişmiş olacak, bunu kabul etmeye zorlanıyorum, haklarım nelerdir, teşekkürler.
Beni haftalarca gece vardiyasına getittiriyorlar bunun kanundaki yeri nedir şikayet için nerelere başvurmanız gerekir.?
Merhaba. Şu yazımızdan bilgi alabilirsiniz: mustafabaysal.com/iscinin-surekli-gece-vardiyasinda-calistirilmasi-mumkun-mu
Merhaba,biz 2 ve 3 lü vardiyada çalışan elemanlarız.vardiya aralıklarımız 07-15, 15-23, 23-07 olarak.normalde bizim vardiya aralıklarımız haftalık değişiyor.İşveren hafta içinde örneğin bu hafta 07-15 çalışırken bir gün 07-15 diğer gün 15-23 ertesi gün Farklı bir vardiya saatine gelmemizi istiyor.bunu yaparken vardiya arasındaki 16 saatlik dinlenme aralığını bozmadığını söylüyor.işveren böyle bir çalışma yaptırabilirmi.Yaptırırsa şayet vardiyanın haftalık yapılmasının ne anlamı kalıyor.Bu konuda beni aydınlatırsanız çok memnun olurum.Şimdiden teşekkür ederim.
Erhan bey, vardiya değişimi sırasında işçi en az 24 saat dinlenebiliyorsa, sorun yok demektir.
Eşim 3 hafta. Üst üste 15:30-23:30 vardiyasına yazılıyor. Bu yasalmıdır? Kadınların 3 hafta üst üste gece çalıştırılamaz hükmü bu saatler içinde geçerlimidir ?
Teşekkürler
Merhaba. Eşinizin çalışma sistemi, teknik olarak gece çalışması sayılmıyor. Çünkü çalışmasının yarısından çoğu gündüz dönemine denk geliyor. Sebebini şu yazımızda açıklamıştık: mustafabaysal.com/gece-calismasi-nedir