Vardiyalı çalışmanın yararları ve zararları neler?

Vardiyalı çalışma uzun zamandır hayatımızda ve her geçen gün daha da yaygınlaşıyor. Çünkü işyerlerinde kesintisiz çalışmalar artıyor ve bu da vardiya sistemini beraberinde getiriyor. Peki vardiyalı çalışmanın avantajları ve zararları neler?

Vardiyalı çalışma nedir?

Bu konuyu daha önce yazmıştık: mustafabaysal.com/vardiyali-calisma-sistemi-nedir

Kısaca özetlemek gerekirse vardiya çalışma; kesintisiz 24 saat çalışmanın yapıldığı işyerlerinde, birbiri ardına düzenlenen postalar halinde işçilerin çalıştırılması olarak özetlenebilir.

Bu çalışmanın genel olarak rastlanan özellikleri şunlardır:

• İşyerinde 24 saat boyunca kesintisiz üretim ya da hizmet vardır.
• İşçiler birbirini takip eden vardiyalar halinde çalıştırılmaktadır.
• İşçi vardiyaları kendi içinde değiştirilmektedir.

Vardiyalı çalışmanın işçiye ve işverene hem yararı hem de bazı dezavantajları vardır.

Vardiyalı çalışmanın avantajları

Unutulmamalıdır ki vardiyalı çalışma bir ihtiyaçtan doğmuştur ve bu ihtiyaç, işyerinde sürekli üretim yapılmasından kaynaklanmaktadır. O halde vardiyalı çalışmanın avantajları şu şekilde sıralanabilir:

• İşyerinin üretimi durdurması ya da hizmeti kesmesi gerekmez.
• 3 vardiya halinde uygulandığında fazla mesai maliyetini ortadan kaldırır.
• 3 vardiya halinde uygulanırsa, işçilerin çalışma süreleri günlük 7,5 saat gibi insani ölçülerle sınırlı olur.
• Günün daha ucuz elektrik/doğalgaz/su temin edilebilen zaman dilimlerinde üretime ağırlık verilebilir.

Vardiyalı çalışmanın zararları

Eğri oturup doğru konuşacağım. Gerçekten de 3 vardiya şeklinde uygulanırsa, vardiyalı çalışmanın bana göre hiçbir zararı yoktur.

Bunun nedeni; çalışma süresinin böylece günlük 7,5 saat ve haftalık 45 saat ile sınırlı kalabilmesi ve işyerinde işlerin kesintisiz yürütülebilmesidir.

Vardiyalı çalışmanın zararları, vardiyanın 3 değil de 2 olarak belirlenmesi, yani işçilerin günlük 12 saat çalışmaları ve hafta tatillerinin düzenli sağlanamaması durumunda ortaya çıkmaktadır.

O halde; bu şartların varlığı halinde vardiyalı çalışmanın zararları şöyle sıralanabilir:

• İşçinin çalışma süresi günlük üst sınır olan 11 saate dayanır ve uzun vadede bu tempodaki çalışma fiziksel ve ruhsal sorunlara yol açar.
• Böyle çalışan bir işçi, işe gelip gitme süresi de göz önüne alındığında, sosyal yaşama ve ailesiyle ilgilenmeye fırsat bulamaz.
• İşyerinde fazla mesai maliyetleri gündeme gelir.
• İş kazası ve meslek hastalığı riski artar.
• Sürekli gece vardiyasında çalışma uyku sorunlarına yol açar.

SONUÇ

Vardiyalı çalışma için ezbere yarar ya da zarardan bahsetmek yanlış olacaktır. Vardiyalı çalışmanın yararları ve zararları neler? Bu sorunun cevabı, sistemin doğru işleyip işlemediğine göre değişecektir.

Mevzuatın aradığı anlamda; yani en az 3 vardiyanın uygulandığı, işçilere hafta tatilinin kullandırıldığı, vardiyaların düzenli olarak değiştirildiği bir sistem kesinlikle yararlıdır.

Ancak 2 vardiya şeklinde çalışıldığında, işçilere hafta tatili kullandırılmadığında ya da işçiler sabit vardiyalarda çalıştırıldığında, vardiyalı sistem tamamen zararlı hale gelecektir.

Eğer vardiyalı çalışmadan kastedilen, işçinin sürekli gece vardiyasında çalıştırılması ise, bu zaten tartışmaya bile gerek olmaksızın yanlış bir uygulama olacaktır. İşçinin gece vardiyasında sürekli çalıştırılamayacağını daha önce yazmıştık: mustafabaysal.com/iscinin-surekli-gece-vardiyasinda-calistirilmasi-mumkun-mu

Ayrıca şu yazımız da ilginizi çekebilir: mustafabaysal.com/vardiyali-calismak-istemeyen-isci