İş kazası sonucunda açılabilecek tazminat davaları
İş kazasının iki muhtemel sonucu olacaktır: İşçi ya hayatını kaybedecek ya da bedenen veya ruhen engelli hale gelecektir. Bu iki durumda da işçinin ya da yakınlarının işverenden tazminat alma hakkı bulunmaktadır. Peki iş kazası meydana geldikten sonra hangi tazminat davaları açılabilir?
İş kazası
İş kazası; belirli koşulların varlığına bağlı olarak gelişen ve işçiyi bedenen ya da ruhen engelli hale getiren olaydır. Hangi olayların ve ne zaman gerçekleşmesi halinde iş kazası sayıldığını daha önce açıklamıştım. Şu yazımdan gerekli bilgileri edinebilirsiniz.
Tazminat davaları
İş kazasının ardından açılabilen 3 tür tazminat davası bulunmaktadır: Maddi tazminat, manevi tazminat ve destekten yoksun kalma tazminatı. Şimdi bunları tek tek açıklayalım.
Maddi tazminat davası
Bilindiği üzere iş kazası geçiren işçiye ya da onun yakınlarına SGK tarafından, geçici iş göremezlik ödeneği ya da sürekli iş göremezlik ödeneği gibi bazı haklar sağlanmaktadır. İşte sosyal sigorta mevzuatı kapsamında sağlanan bu haklar dışında kalan zararların ödetilmesi için işveren aleyhine maddi tazminat davası açılabilmektedir.
Bu davanın kalemleri ise işçinin ölmesine ya da yaralanmasına göre değişecektir. Bunlar; cenaze giderleri, ölmeden önce tedavi gerekmişse tedavi masrafları, çalışma gücünün yitirilmesinden ya da azalmasından kaynaklanan kayıplar, kazanç kaybı, ekonomik geleceğin sarsılmasından kaynaklanan kayıplar olarak sıralanabilir.
Bu dava karara bağlanırken işverenin ve işçinin kusuru da dikkate alınacak, dolayısıyla SGK denetim elemanları tarafından düzenlenen tutanaklar ile raporlar büyük önem arz edecektir.
Ayrıca belirlenen maddi tazminat tutarından, işçiye daha önce SGK tarafından sağlanan yardımlar düşülecektir. Örneğin işçi için 250.000 TL tazminat öngörülmüş; ancak bu arada SGK tarafından yapılan ödemeler ile bağlanan maaş tutarı da 150.000 TL ise, tazminat 100.000 liraya düşecektir. Çünkü maddi tazminat davasının asıl amacı zaten SGK tarafından karşılanamayan zararların tazminini sağlamaktır.
Manevi tazminat
Maddi tazminat alınması, manevi tazminat alınmasına engel değildir. Ancak manevi tazminat açılabilmesi için işçinin mutlaka bedensel zarara uğraması ya da ölmesi gerekmektedir. Bunun dışında; bir eylem bulunmalı, meydana gelen zarar ile eylem arasında bir illiyet bağı bulunmalı ve eylemin hukuka aykırı olması gerekmektedir.
Manevi tazminat miktarı belirlenirken de işverenin kusuruna bakılır. Kusurun tamamı işverende değilse, belirlenen tazminat miktarının tamamına hükmedilemez. İşverene, kusuru oranında manevi tazminata hükmedilir.
Ayrıca bu tazminata karar verilmesi için işçinin illa maddi kazanma gücünde bir kayba uğramış olması da gerekmez. İşçinin bedenen uğradığı zararın ardından acı ve ıstırap çekmesi yeterli olacaktır.
Manevi tazminatı, işçinin ölmesi halinde yakınları isteyecektir. Ancak bilinmelidir ki; işçi ölmese bile, eş ve çocukları da acı ve ıstırap çektiklerini ispat edebilirlerse manevi tazminat davası açabilecektir.
Destekten yoksun kalma tazminatı
Bu davanın ön şartı ise işçinin hayatını kaybetmiş olmasıdır. Böylece işçinin ölmesi sonucunda onun desteğinden yoksun kalanların, ölüm yüzünden uğradıkları zararın tazmini sağlanır. Bu davayı açabilmek için illa işçinin mirasçısı olmaya da gerek yoktur.
Yargıtay bir kararında; “Gerçekten destek kavramı hukuki bir ilişkiyi değil fiili bir durumu ifade eder. Ne hısımlığa ve nede yasanın nafaka hakkındaki hükümlerine dayanmaz. Medeni Yasa uyarınca evlilik bağı kurulmasa bile karı-koca olarak bir araya gelerek bu amaç ve duyguyla yaşamın sürdürülmesi karşısında, kadınlar için fiilen ve düzenli olarak onun geçimini kısmen veya tamamen sağlayacak biçimde yardım eden ve olayların normal akışına göre, eğer ölüm gerçekleşmeseydi gelecekte de bu yardımı sağlayacak bakım yükümlülüğünü yerine getiren erkeğin destek SAYILMASI GEREKİR. Bu nedenle, iş kazası veya meslek hastalığı sonucu ölümü nedeniyle nikahsız eşin destekten yoksun kalmaya dayalı olarak maddi ve manevi tazminat davası açma HAKKI VARDIR.” demektedir. ( 21 Hukuk, 2012/18080 E.)
Bu davayı açacak olan kimsenin gerçekten de ölen işçinin düzenli ver sürekli yardımından mahrum kalmış olmaları gerekir.
SONUÇ
İş kazası geçiren bir işçinin ya da yakınlarının açabileceği 3 tür tazminat davası vardır. Bunlar; maddi tazminat, manevi tazminat ve destekten yoksun kalma tazminatıdır.
Yukarıda ayrıntılı olarak açıkladığım bu tazminatlarla ilgili olarak bilinmesi gereken son husus ise; bunların tamamının 10 yıllık zamanaşımına tabi olduğudur. Yani iş kazasının meydana geldiği tarihten itibaren 10 yıl geçtikten sonra, bu tazminatlar zamanaşımına uğramış olacaktır.
