Günümüz çalışma hayatında belirli grupların korunması için pozitif ayrımcılık olarak nitelendirilen düzenlemeler yapılır ve bu gruplardan birisi de çocuklardır. İş Kanunu’na göre çocukların çalıştırılması mümkün olsa da belirli şartlara tabidir. Peki, çocukların çalışma yaşı kaçtır?
Çocukların çalışma yaşı
İlk bakışta, çocukların çalışma yaşı kavramı mantıksız görünebilir; çünkü çocukların çalışmaya değil oynamaya ihtiyacı olduğu bir gerçektir. Yine de teoriden pratiğe döndüğümüzde hayatın gerçekleriyle karşılaşırız ve bu gerçeklerden birisi de çocuk işçiliğidir.
Çocukların bir kısmının öyle ya da böyle çalışma hayatına dahil olacağını bilen kanun koyucu da bununla ilgili temel kuralları koymayı tercih etmiştir.
Çocuk işçi kimdir?
Şu yazımda çocuk ve genç işçi çalıştırma şartlarını kaleme almıştım: https://mustafabaysal.com/cocuk-ve-genc-isci/
Çocuk işçi; 14 yaşını tamamlamış ama 15 yaşını doldurmamış ve aynı zamanda zorunlu ilköğretim çağını tamamlamış işçi olarak tanımlanabilir.
Çocuk işçi yaşı kaç?
Hemen yukarıdaki tanımdan, çocuk işçinin çalıştırılabileceği en düşük yaş da ortaya çıkmaktadır. Bu tanıma göre;
- Çocuk işçi 14 yaşını tamamlamış olmalıdır.
- 15 yaşını doldurmamış olmalıdır.
- Ayrıca ilköğretimini tamamlamış olmalıdır.
Bir başka deyişle, çocuk işçiden bahsedebilmemiz için o kişinin 15 yaşının içinde olması ve ilköğretimini de tamamlamış olması gerekir. 15 yaşını doldurmuş ve fakat 18 yaşının tamamlamamış olanlar ise genç işçi olarak adlandırılır.

En küçük çalışma yaşı kaçtır?
Buraya kadar yazılanlardan görülmüş olmalıdır ki; en küçük çalışma yaşı, normal şartlar altında 15’tir (14 yaşını tamamlamış olmak).
Fakat bunun da istisnası vardır. Buna göre; aşağıdaki işlerde çalışmak koşuluyla, ister 1 yaşında olsun ve isterse 10 yaşında, çocukların çalıştırılması mümkündür:
- Sadece kültür, sanat ve reklam işlerinde, yazılı sözleşme yapılması kaydıyla ve her bir faaliyet için tek tek izin alınması koşuluyla çalışabilirler.
- Ayrıca bu iş; zihinsel, bedensel, sosyal ve ahlaki gelişmelerine uygun olmalı ve eğitimine devam edenlerin eğitim hayatına engel olmamalıdır.
Buraya kadar anlatılanlardan kafanız karışmış olabilir; sizin için konuyu aşağıdaki gibi özetlemek de mümkün olacaktır.

Çocukların çalışma yaşı
Aslında İş Kanunu bakımından çocuk işçi, genç işçi ve bu ikisi kapsamında yer almayan diğer çocuklar vardır. Bunları şöyle özetleyebiliriz:
- 15 yaşını tamamlamış ve 18 yaşını tamamlamamış olanlar genç işçidir.
- 14 yaşını bitirmiş ve fakat 15 yaşını tamamlamamış olanlar çocuk işçidir.
- 14 yaşını bitirmemiş ve daha da küçük olan DİĞER işçilerdir.
SONUÇ
İşte çocukların çalışma yaşı, onların içinde bulundukları yaşa göre değişecektir. Eğer genel anlamda bir çocuğun en erken hangi yaşta çalışabileceğini merak ediyorsanız, cevap bellidir: En erken 14 yaşını tamamlayınca.
Eğer merak ettiğiniz, bebek bile olsa, bir çocuğun hangi yaşta sigortalı olabileceği ve çalışabileceği ise; bunun bir alt sınırı yoktur; ama bu defa da yazımda da belirttiğim üzere, sadece kültür, sanat ve reklam işlerinde çalışılması mümkündür.
Bir soru bir cevap:
Çocuk işçi kaç saat çalışır?
Çocuk işçi günde en çok 7 saat ve haftada 35 saat çalıştırılabilir.