Bahşişler kıdem tazminatına dahil midir?
Özellikle restoran ve eğlence mekanları gibi yerlerde, alınan hizmetin karşılığında ödenen ücretin dışında bir de bahşiş uygulaması bulunmaktadır. Kimi işyerlerinde bahşişler resmi olarak hesap pusulalarına eklenirken, kimilerinde ise “Tip-Box” denilen bahşiş kutularında biriktirilmektedir. Peki ama işçinin aldığı bu bahşişler, kıdem tazminatı hesabında tıpkı maaşı gibi dikkate alınabilir mi?
Yüzde usulüyle çalışanlar
Önce bu ayrıntıyı açıklamak isterim. Otel, lokanta ya da eğlence mekanı gibi yerlerde işçilere sabit bir maaş vermek yerine, hesap pusulalarına yüzde olarak eklenen rakamların işçilere dağıtılması şeklinde çalışma yoluna gidilebilir. İş Kanununun da öngördüğü bu uygulamada, ay sonunda bu yüzdeler toplanır ve eksiksiz olarak işçilere dağıtılır. İşçinin maaşı hiçbir şekilde asgari ücretin altına inemezken, toplanan yüzdelere yani bahşişlere göre de artış gösterebilir.
Bahşişler kıdem hesabında dikkate alınacak mı?
Yukarıda açıkladığım yüzde usulüyle çalışma, konumuzun dışında. Birazdan anlatacağım bahşiş ile karıştırılmaması için yüzde usulünü özetledim. Çünkü, yazımızın konusu olan bahşiş uygulamasında işçinin sabit bir maaşı vardır ve ayrıca da müşterilerden bahşiş almaktadır.
Bu bahşiş; hesap pusulasına eklenerek, bahşiş kutusuna atılarak ya da doğrudan işçiye verilerek toplanabilir. Ama öyle ya da böyle, işçiye ay sonunda ek bir katkı sağlamaktadır.
Kıdem tazminatı hesabına nelerin dahil edilmesi gerektiğini daha önce yazmıştım. Orada da belirttiğim gibi, işçiye yapılan sürekli ödemeler bu hesaba dahi edilir. Prim, yemek yardımı ya da yol yardımı gibi bahşiş de bu sürekli ödemelerden kabul edilir.
Özellikle garson olarak görev yapan işçiler için bahşiş gelirinin sürekli olduğunu rahatlıkla söyleyebiliriz. Nitekim Yargıtay da bu kanaattedir:
“3-Davacının aylık ücret miktarı ihtilaflıdır. Davalı işyerinde garson olarak çalışan davacı işçinin asgari ücret + bahşiş usulü çalıştığına ilişkin kabul yerinde ise de, dosya içeriğine göre aylık ücret miktarına esas bahşiş tutarının 400,00 TL. yerine 500,00 TL. olarak belirlenmesi hatalıdır. Bahşiş 400,00 Tl. olarak esas alınmalıdır.” (9 Hukuk, 2015/11999 E.)
Bahşiş’in brüt ödeme olduğu unutulmamalı
Normalde işçinin eline geçen net ücretler önce brüte çevrilmekte ve sonrasında kıdem tazminatı hesabına dahil edilmektedir. Çünkü kıdem tazminatı hesabı her zaman brüt ücretler üzerinden yapılmalıdır. Ancak Yargıtay’a göre toplanan bahşiş zaten brüttür ve kesintilerden sonra kalan kısım işçiye ödenmektedir. Bu nedenle; işçinin topladığı bağış miktarı kıdem tazminatı hesabına eklenirken, ayrıca brüte çevrilmemeli ve olduğu gibi dahil edilmelidir.
SONUÇ
Otellerde, lokantalarda ve eğlence mekanlarında bahşiş uygulaması çok yaygındır. Buralarda çalışarak sabit bir aylık ücret alan işçi, ayrıca bunun üzerine bahşiş de alabilmektedir. Bu bahşişler bazen aylık binlerce lirayı bulabilmektedir.
İşte garson, aşçı ve benzeri görevleri yapan ve düzenli olarak bahşiş alan bu işçilerin kıdem tazminatı hesaplanırken, aylık normal ücretlerinin üzerine bahşişleri de eklenmeli ve kıdem tazminatına esas ücret bu şekilde belirlenmelidir.
