İşçinin eğitimlere katılması zorunlu mudur?

İşyerlerinde düzenlenen eğitimlerin bazıları yasal zorunluluklar nedeniyle yapılırken, bazıları da işverenin isteği üzerine yapılır. Peki bu işyerinde çalışan bir işçi eğitimlere katılmak zorunda mıdır? Eğitime katılmayan işçi işten çıkarılabilir mi?

İşverence düzenlenen eğitimler

İşverence eğitim düzenlenmesi iki temel nedene dayanır. Bazı durumlarda çalışanlara teknik konularda eğitim vermek yasal bir zorunluluk olabilir. İş sağlığı ve güvenliği eğitimleri buna örnektir.

Bazı durumlarda da işveren; işçilerin performansını artırmak, işçilere nitelik kazandırmak ya da işin verimliliğini yükseltmek için kendisi de eğitimler organize edebilir.

Bu eğitimler bazen işyerinde verilirken, bazen de profesyonel hizmet satın alınır ve çalışanlar işyeri dışında da eğitime tabi tutulabilir.

İşçi eğitimlere katılmak zorunda mıdır?

Bu soruya cevap verebilmek için ilk olarak iş sözleşmesine ya da varsa yönetmelik, toplu iş sözleşmesi gibi yazılı belgelere göz atmak gerekir.

Bunlarda açık hüküm varsa ve işçi, işveren tarafından düzenlenecek eğitimlere katılacağını peşinen kabul etmişse, artık bu eğitimlere katılmak gerekir.

Peki ya bu duruma ilişkin yazılı bir hüküm ya da kayıt yoksa ne olur? Bu durumda da elbette işyeri uygulamalarına, eğitimin zamanına, içeriğine ve işçinin çalıştığı pozisyona bakmak gerekir. Cevap, bunların sonucuna göre değişecektir.

Yargıtay eğitimlere katılımla ilgili ne diyor?

İş mevzuatı son derece yüzeysel olduğu için, uygulamaya Yargıtay yön vermektedir. Bu nedenle, eğitime katılımın zorunlu olup olmadığı noktasında sözü Yargıtay’a bırakalım:

“Davacının, çalışma süresince işverenin verdiği talimatlara aykırı şekilde mesleki eğitim faaliyetine katılmadığı anlaşılmaktadır. İşverence fesih nedeni yapılan bu davranışları, eğitimin mesai saatleri dışında herhangi bir ücret ödemesi yapılmaksızın verildiği nazara alındığında, iş sözleşmesinin haklı nedenle feshini gerektirecek ağırlıkta olmadığı, ancak işyerindeki çalışma düzenini bozucu nitelikte olması nedeniyle fesih için geçerli neden teşkil ettiğinin kabulü gerekir.” (22 Hukuk, 2013/25000 E.)

Zorunlu eğitime katılmamak fesih sebebi midir?

Evet, işyerinin zorunlu tuttuğu bir eğitime katılması beklenen bir işçi bu eğitime katılmazsa, işverenin haklı fesih yapma hakkı doğacaktır. Ancak bunun için bazı şartların oluşması gerekir:

• Eğitim mesai saatleri içinde olmalıdır.
• Mesai saatleri dışındaysa bile işçiye bunun için ücret ödeniyor olmalıdır.
• İşçinin katılmamak için geçerli bir mazereti olmamalıdır.
• Eğitimin doğrudan işçiyle ilgili/bağlantılı olması gerekir.

Yukarıdaki şartlar yoksa, işveren eğitime katılmayan işçiyi işten çıkaramaz mı? Evet, yine de çıkarabilir; ama bu kez haklı fesih değil, geçerli nedenle fesih yapması gerekir.

SONUÇ

İş kanunu uygulamasına ilişkin her sorunun kesin bir cevabı yoktur. Matematik gibi, her sorunun net bir cevabı olmaz ve cevaplar somut olaya göre değişir.

O halde işçi, işveren tarafından düzenlenen eğitimlere katılmak zorunda mıdır? Hem evet hem hayır!

İşveren, zorunlu eğitime katılmayan işçisini işten çıkarabilir mi? Hem evet hem hayır!

Gelin, 3 örnekle olayı somutlaştıralım. Siz de durumunuza göre, bu örnekleri ve yukarıdaki Yargıtay kararını esas alarak yorum yapabilirsiniz.

İlk örneğimizde işveren, işyerinde bir iş güvenliği eğitimi tertip etsin. Mesai saatleri içindeki bu eğitime katılmak kanunen zorunluluk olsun. İşçi eğitime katılmasın ve geçerli bir mazereti olmasın. Bu işçi haklı nedenle ve tazminat ödenmeksiniz derhal işten çıkarılabilir.

İkinci örneğimizde işveren, başka bir ilde düzenlenen pazarlama yöntemleri eğitimine işçisinin katılmasını istesin. Bunun için işçiye ekstra bir ücret ödemesin. İşçi eğitime mazeretsiz olarak katılmasın. İşveren işçisini yine işten çıkarabilir. Ama bu kez ihbar süresi kullandırmak ve şartları varsa kıdem tazminatını ödemek zorundadır.

Üçüncü örneğimizde işyerinde düzenlenen bir kişisel gelişim eğitimi olsun. İşçi mazeretsiz olarak bu eğitime katılmasın. Eğitim yasal olarak zorunlu olmadığı için, kanaatimce tek bir katılmama eylemi nedeniyle işçi işten çıkarılamaz. Ama uyarılabilir ve tekrarında işten çıkarılması mümkün olabilir.

Eğitime katılan işçilere fazla mesai ücreti ödenmesinin gerekip gerekmediğini daha önce yazmıştık, aşağıdaki yazımızdan bilgi alabilirsiniz:

mustafabaysal.com/egitimde-gecen-sureler-mesaiden-sayilir-mi