Her çalışma ilişkisinde olduğu gibi, işçi olarak çalışan birinin de amirlerinin olması muhtemeldir. İşin niteliğine göre işçinin bir amiri olabileceği gibi, birden fazla amiri de olabilir. Peki işçi amirine karşı saygısızlık yaparsa, bu saygısız davranışı nedeniyle işten çıkarılabilir mi? Amire saygısızlık yapan işçi işten çıkarılabilir mi?
İşçinin amiri kimdir?
Amir, astı olarak çalışan işçiye emir ve talimat verebilen, onu yönlendirme hakkına sahip olan ve o işçinin üstü durumunda olan kişidir.
Amirlik iki şekilde tespit edilebilir. Ya işyeri iç mevzuatında hangi görevlilerin, hangi çalışanların amiri olduğu ve pozisyon tanımları açık açık yer alır ya da ortada yazılı metin olmasa da; işin niteliği, alınan maaş vb. hususlar sayesinde kimin amir olduğu kolaylıkla anlaşılabilir.
Amire saygısızlık ne demektir?
Öncelikle bu konunun açıklığa kavuşturulması gerekir. Örneğin amirin yanında bacak bacak üstüne atmak ya da sigara içmek saygısızlık mıdır? Saygının çerçevesini kim belirler?
Bu kavram çok geniştir ve tek tek hangi davranışların saygısızlık olduğunu söylemek neredeyse imkansızdır. Ama genel olarak şu davranışların amire saygısızlık olarak kabul edilebileceğini söyleyebiliriz:
- Amire hakaret edilmesi (mustafabaysal.com/isciye-hakaret-edilmesi)
- Amirin emirlerine ısrarla uyulmaması
- Amir hakkında dedikodu yapılması
- Amiri haksız yere şikayet etmek
Saygısızlık fesih sebebi midir?
Önce şu ayrımı yapmak gerekir. Amire işçi tarafından fiili darpta bulunulması ya da ona sataşılması ya da cinsel tacizde bulunulması zaten başlı başına birer haklı fesih sebebidir.
Yukarıdaki özel durumlarda işçinin tazminat ödenmeden ve derhal çıkarılması mümkündür. Ancak yazımızın konusu, bu fiillerin daha altında yer alan saygısızlık türü davranışlardır. Böyle bir durumda ne olacağını anlamak için çeşitli Yargıtay kararlarına birlikte bakalım.
Saygısızlık nedeniyle fesih konusunda Yargıtay kararları
“Somut olayda, dosya içeriğine göre işverence iş sözleşmesi, işçinin yazılı ve sözlü uyarılmasına rağmen olumsuz davranışlarında değişiklik olmaması, en son 11.8.2009’da sık sık viziteye çıkarak iş gücü kaybına neden olması nedeniyle yazılı olarak uyarıldığı, iş arkadaşlarının yerine daha çok çalışmasına, sonucunda da işyerinde çalışma huzur ve ortamın bozulmasına neden olması, amirlerine karşı saygısız ve laubali tutum ve davranışta bulunması, talimatlara uymaması, sürekli ikaz edilmesine rağmen umarsızca iş arkadaşlarını da işverene karşı kışkırtması, işten sürekli yakınması nedenleriyle sona erdirilmiştir. Yargılama sırasında dosya arasına alınan değerlendirme formu, işe giriş kayıtları, işçinin hastalık izinlerini gösterir belgeler ve 11.8.2009 tarihli ihtar dikkate alındığında, iş sözleşmesinin haklı feshini gerektirir seviyede olmamakla beraber, işçinin belirtilen eylemleri gerçekleştirmesi iş akışını bozucu niteliktedir. Artık işverenden iş ilişkisini devam ettirmesi normal ölçülerde beklenemez. Fesih geçerli nedene dayanmaktadır ve davanın reddi gerekirken yazılı şekilde kabul edilmesi hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.” (22 Hukuk, 2011/1284 E.)
“Somut olayda, taşıt muayene istasyonunda çalışan davacının iş sözleşmesi işverence, işe başladığı tarihten itibaren lakayt tavırlarda bulunması, kendisine verilen görevleri yerine getirmemesi ve ciddiyetsiz davranışlarıyla işyeri amirlerine karşı itaatsiz davranması, bunun yanında son dönemde de işyeri amirlerine yalan söylemeye başlaması, yalanlarla izin almaya çalışması, ayrıca tarafsızlık ve bağımsızlık beyanını kabul etmesine rağmen taşıt muayenesi için gelen yakınlarına karşı kolaylık sağlandığının tespit edilmesi sebepleriyle feshedilmiştir. Dosya içeriğinde yer alan ve imzacıları tarafından doğrulanan tutanak, personel değerlendirme formu içeriğiyle yargılama sırasında dinlenen davalı şahit anlatımlarına göre, davacının işyerindeki çalışma koşullarına uymayan davranışlarda bulunduğu, mesai saatlerine riayet etmediği gibi işe geç gelme hususundaki mazeretlerinde yalan beyanda bulunduğu sabittir. İşçinin hizmet süresine ve yaptığı işin niteliğine göre bu eylemleri gerçekleştirmesi iş akışını bozucu niteliktedir. Artık işverenden iş ilişkisini devam ettirmesi normal ölçülerde beklenemez. Fesih geçerli sebebe dayanmaktadır ve davanın reddi gerekirken yazılı şekilde kabul edilmesi hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.” (22 Hukuk, 2013/18816 E.)
“Davalı, davacının 20.04.2010 günü saat 07:00’de işbaşı yapması gerekirken herhangi bir bilgi vermeksizin saat 11:55’de iş başı yaptığını, 27.04.2010 tarihinde amirleri tarafından yapılan şikayette amirlerine karşı geldiğini, kendisine verilen ve görev tanımında yer alan talimatları yerine getirmediğini ve iş akışını bozduğunu, kendisinden konuyla ilgili olarak açıklama istenmesine rağmen amirlerine karşı saygısız davranarak herhangi bir açıklamada bulunmadığını, bu sebeplerle iş akdinin İş Kanununun 25/II-h md.’si uyarınca haklı olarak feshedildiğini, daha önce de birçok ihtarının olduğunu savunarak davanın reddini istemiştir. İş sözleşmesinin davalı işveren tarafından feshedildiği açık olup işveren haklı feshi somut delillerle ispatlamak zorundadır. Dosyada işverence tutulmuş tutanaklar dışında delil olmadığı gibi işverenin dinlettiği tanıklar soyut beyanlarda bulunmuşlardır. Davacının iş sözleşmesinin feshine neden gösterilen “hatırlatıldığı halde görevini gereği gibi yerine getirmeme ve işyeri kurallarına uymama” gerekçeleri somutlaştırılmış değildir. Bu delillere göre haklı fesih işverence kanıtlanamadığından davacının kıdem ve ihbar tazminat taleplerinin kabulü yerine yanılgılı değerlendirmeyle reddi hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.” (9 Hukuk, 2011/17618 E.)
“Somut olayda; 23.10.2009 tarihinde davacının amiri görevi dahilindeki işlerden olan plastik bardak kutularını götürmesini istediğinde yapmadığı gibi “defol git uyuz etme” diye bağırması nedeniyle hakkında ilk tutanağın tutulduğu, savunmasının alınarak uyarı verildiği, ikinci olarak da 19.01.2010 tarihinde aynı amir üst kata su çıkarmasını istediğinde söyleneni yapmaması ve bağırarak “git yukarıdakilere söyle” demesi nedeniyle ikinci kez tutanak tutulduğu görülmektedir. Olayı gören davalı tanıkları tutanak içeriklerini doğrulamıştır, davacının savunmaları da tevillidir. Davacının görevini gereği gibi yapmadığı ve amirine karşı saygı sınırlarını da aştığı sabittir. Dosya içeriğine göre fesih haklı nedene dayanmamakta ise de geçerli nedenin varlığı sabit olduğundan davanın reddine karar verilmelidir.” (22 Hukuk, 2012/5954 E.)
SONUÇ
İşyerinde amire saygısızlık fesih sebebi midir? Saygısızlık gibi soyut sayılabilecek kavramları irdelerken, kanun metninden doğrudan sonuç çıkarmak çok zordur. Böyle durumlarda en iyisi, son sözü Yargıtay’a bırakmak olacaktır.
Yukarıdaki kararlar ve diğer birçok karar birlikte değerlendirildiğinde, işçinin amirine saygısızlık yapması nedeniyle işten çıkarılmasını, aşağıdaki şekilde özetleyebiliriz:
- Her şeyden önce, saygısızlık nedeniyle yapılacak bir fesihte, saygısız davranışların somut bir şekilde ortaya koyulması gerekir.
- Bunun için tutanak tutulması, yasal çerçevede görüntü ve ses kayıtları ve tanık beyanları gibi destekleyici bilgilere ihtiyaç vardır.
- Saygısız davranış nedeniyle fesih yapılacaksa, bu öncelikle 17nci madde kapsamında yapılmalıdır. Yani işçiye ihbar süresi kullandırılarak ve kıdem tazminatı ödenerek işçi çıkarılmalıdır. İlk yol, geçerli nedenle fesih olmalıdır. (mustafabaysal.com/bildirimli-fesih-nedir)
- Amirine saygısızlık yapan işçi tazminat ödenmeksizin yani 25inci madde kapsamında işten çıkarılacaksa; saygısızlık fiilinin ısrarla yapılmaya devam edilmesi, işçinin birden fazla kez yazılı olarak uyarılmış olması gibi bazı ağır şartların bir arada gerçekleşmesi gerekir.
Sonuç olarak evet, amirine saygısızlık yapan işçinin işten çıkarılabileceğini söyleyebiliriz. Ancak burada tercih edilmesi gereken ilk seçenek, 17nci madde kapsamında kıdem tazminatı ödenerek fesih olmalıdır.
Eğer saygısızlık derecesi ağırsa ya da uyarılara rağmen ısrarla devam ettiriliyor ve bu durum iş akışını bozuyorsa, işte ancak bu durumda 25inci madde kapsamında tazminatsız çıkarma yoluna gidilmelidir.
İşçi tarafından amirine hakaret edilmesi halinde kullanılabilecek “amire hakaret tutanak örneğini” aşağıdaki bağlantıdan görüntüleyebilir ve indirebilirsiniz.
https://drive.google.com/open?id=1rG45p_i2AhIB_CrFngB2OmKEieVadhcC
Merhaba iyi günler bir konu hakkında danisacaktim iş yerinde yapılan hatada bana savunma istediler ben savunmayı yazmak istemedim nedeni de benlik durum olmadığıni düşündüğüm için bu yüzden iş yerinin amirir beni amire itasizlikden artı şirketi zarara uratigim dolayı tazminatsız çıkarıyor böyle bir hakı var mı ne yapmalıyım yardımcı olduğunuz için teşekkür ederim
Merhaba, işveren işçisinin istediği zaman işten çıkarabilir. Siz de şartlarınız varsa işe iade başta olmak üzere tazminat vb. haklarınız için hukuki olara hakkınızı arayabilirsiniz. Bir avukatla görüşmenizi tavsiye ederim.
Merhaba mustafa Bey ben Kurumsal bir firmada operatör olarak calışıyorum Grup liderimiz herkese abi kardeş yaklaşımı banada Külhan beyi kesiliyor sınırlı laubali konuşup canımı çok sıktı birde olmamış bir şeyi olmuş gibi gösterip yalan söyleyip kışkırtıyor beni benden dayanamadım tartıştım sözlü olarak sen yalancı sın dedim ama cidden öyle onun yüzünden işten soğudum
Merhaba, sizi anlıyorum; ancak bu tür sorunlar öyle ya da böyle kurum içinde ve diyalogla çözülmesi gereken sorunlar. Umarım en kısa zamanda çözüme kavuşur.
Mrb İş Yerinde Vardiye amirine İsmi ile hitap edip yanına bay veya hanım kullnamasak Veya bizin iş yerinde Vardiye amirlerine Usta diye hitap ediyorlar Usta demeyip ismi ile hitap etmiş olsam her hangi bir yaptırım veya işten çıkarılma durumu söz konusu olurmu ??
Hakan bey, o kadar spesifik bir soru sormuşsunuz ki; bu sorunun cevabını aramaktan vazgeçmenizi öneririm. Kim ne derse, yorumdan öteye gidemeyecektir.
Merhaba Mustafa bey şeflerle sürekli üstüme manipülasyon uygulama çalışıyorlar işle ilgili deneyim yoktur sürekli işimizi zorlaşıyorlar bu konuda deneyimli biri olarak sizinle paylaşmak istedim yardımcı olursan sevinirim ne yapmalıyım
Celal bey merhaba, böyle bir konuda emin olun, kimse size akıl veremez. Yapılması gerekeni bir şekilde sizin bulmanız gerekir. Size yalnızca sakin kalmanızı ve sabretmenizi önerebilirim. Bunun haricinde bir tavsiye vermem yanlış ve yanıltıcı olur.
Hayırlı günler mustafa bey benim başıma gelen olay geçen cuma günü öğle yemek molasinda başıma geldi amir diye sıfatı belli olmayan bi çalışan arkamdan saygisizca komusmasina şahit oldum ve bunun üzerine kendisiyle sert bi tartışma yaşadım ınsanların arkasından neden konustuguyla alakalı sonra yemek molası bitti ve ben işimin başındayken çağırıldim işten çıkış yapildigini öğrendim.daha sonrada tarafima düzenlenen amire itaatsizlik tutanağını öğrendim.tek taraflı ben dinlenmeden hüküm kesildi bu tutanaga itiraz etmek istiyorum neler yapabilirim yol gösterirseniz sevinirim.saygilar
Merhaba, işten çıkışınız verildiyse, her şeyden önce işe iade şartlarını araştırmalısınız. Bunun için de bir an önce avukata danışmanızı öneririm.
Ben işkur aracılığı ile bir firmada 4 ocakta iş yeri hemşiresi olarak işe başladım 23 martta çalıştığım firmada iş kazası geçirdim ve kuyruk kemiğim kırıldı . Ben halen raporluyken firma bana 31 martta işkur işe başlama eğitimimin sona erdiğini emre itaatsizlik, kanun ve yasalara uymama gerekçesiyle yalan beyanda bulunarak benimle çalışamayacaklarını iş kazasını işkur iş başı eğitim sürecinde geçirdiğimi onları bağlayan hiç bir şey olmadığını söylediler. Ama gerçek şuki benim firmaya karşı ne bir saygısızlığım nede emre itaatsizliğim nede bu şekilde tutulan bir tutanak var. Ne yapmam gerekiyor.Tamamen zor durumdayım lütfen yardımcı olursanız çok seviniriö
Merhaba, bu durumu İşkur ile görüştünüz mü ya da onlara yazılı başvuruda bulundunuz mu?
Evet işkurla görüştüm yarın gidip tekrar görüşcem firmanın işkura bi çıkarma gerekçesi varmı onu öğrenicem sınrasındada maddi manevi tazminat davası açıcam
İyi aksamlar ben bir sağlık kurulusunda çalışıyorum ve mudurlerimiz sürekli calisma saatlerimizi ve yerlerimizi değiştiriyor ve son nöbet listesinin altinada bu sistem yine degisecektir diye yazmışlar bende sinirle degistirmezseniz a… k…dedim birde mudure seninde suyun ısınıyor diye not yazdim sonra bunu araştırmaya basladilar kamera kayitlarindan bakmislar yazdigim gözukmuyo ama beni ifadeye cagirdilar bende kendim itiraf ettim bir anlik sinirle yazdigimi ve hepsinden özür dileyecegimi söyledim 2 gun sonra disiplin kurulundan cagirdilar özür dilemem icin ve bunu müdür kabul etmedi disiplin kurulundakilerde bir kac gun bekle bakalim dediler ne yapmam gerekiyor cok zor durumdayim lutfen yardim edermisiniz
Emre bey böyle bir hakaret ne yazık ki işveren için 25inci madde kapsamında bir derhal fesih sebebidir. Sadece 6 iş günlük süreye dikkat edin, belki buradan bir şansınız olabilir: mustafabaysal.com/hakli-nedenle-fesihte-6-is-gunluk-surenin-onemi/
Merhaba ben adem iş yerinde bana amirim tarafından bir iş verildi ve nasıl yapmamı tarif ettiler bende amirime bu işin sizin tarif ettiniz şekilde yaparsan problem olacağını söyledim onlarda bana biz ne diyorsak öyle yap dediler bende yaptım ertesi gün amir yanıma gelerek yaptığın iş olmamış dedi bende siz ne dediyseniz ben onu yaptım dedim ve tartıştık bir birimize bağırdık .Sonrası da bana verdikleri işi düzgün yapmadım diye tutanak tuttular ben tutanakta olaya çalışma arkadaşlarımın şahit olduğunu söyledim fakat yönetim hiç birine sormadan bana uyarı cezası verdi ve şubat 20 den itibaren bana hiç iş vermiyorlar sabah gelip akşama kadar iş yeride oturuyorum ne yapmamı önerirsinin alo 170 ve cimer e şikayette bulundum da dönüş yapılmadı
Yazınız için teşekkür ederim.
Peki ya tam tersi olursa? İşveren değil de, işçi işverenin gadrine uğrarsa haklı fesih yapabilir mi? (Sonuç bölümündeki uyarılar delil olarak sunuluyorsa?
Bunun için iş kanunu 24/2 maddelerine bakmanız gerekir. Eğer o maddedeki unsurlar oluştu ise işçi derhal haklı sebepler ile fesihte bulunabilir.Eğer daha hafif hususlar olmuşsa öncelikle Alo 170’i arayıp detaylı danışabilir veya şikayette bulunabilirsiniz.
Merhaba bi personel amirine argo kelime ve üzerine yürümesiyle ilgili nasıl bi tutanak yazmak yalnız örneği var mı
Merhaba, yazımızın sonunda tutanak örneği mevcuttur. Linki: https://drive.google.com/file/d/1rG45p_i2AhIB_CrFngB2OmKEieVadhcC/view
Merhaba Bı gün gece vardiyasından cıkıp, fabrika dışında servise binmeden sözlü tartışma yaşadım ve kızgınlıkla yapacağınız işin içine edeyim küfürlü olarak cevap verdim, bu tutanak tutma hakları varımdır, teşekkürler.
Merhaba. İsmail bey tutanak elbette tutulabilir. Ama bu gerekçeyle işten çıkarılır mısınız? Öncesini ve sonrasını bilmeden yorum yapmamız yanlış olur. Şu yazımıza göz atmanızı öneririm: mustafabaysal.com/hakli-nedenle-fesihte-6-is-gunluk-surenin-onemi
Merhaba.
Yargıtay kararlarını ve tavsiyeyi okuyan azıcık araştırmacı bir işçi, kıdem tazminatını ve ihbar tazminatını alabilmek için bu yolu denemeyi düşünebilir. Ama unutulmamalıdır ki illa tazminatlı çıkış olacak diye bir şey yok. İşveren kayıtları düzgün mahkemeye ispat ederse, kötü niyetinden dolayı 25/2 tazminatsız fesihe dönüşebilir. Bu da bir ihtimal 🙂
Saygılar, sevgiler…