Emeklilik nedeniyle fesihte ihbar tazminatı olur mu?

Emeklilik nedeniyle işten ayrılan işçi birtakım haklara sahip olur ki; bunların başında kıdem tazminatı gelir. Peki ama emeklilik nedeniyle işten ayrılan işçi ihbar tazminatı alabilir mi?

İhbar tazminatı nedir?

İhbar tazminatı, işçinin işyerindeki kıdemine göre tutarı değişen ve miktarı işçinin ücretine göre belirlenen bir tazminat türüdür: https://mustafabaysal.com/ihbar-tazminati-nasil-alinir/

Bu tazminatı alabilmek için, kıdem tazminatında olduğu gibi en az belirli bir süredir işyerinde çalışıyor olma şartı yoktur. İşçi, işe başlayalı bir gün bile olmuş olsa, şartları mevcutsa bu tazminatı hak eder. (Deneme süresi içinde olanlar hariç)

İhbar tazminatı şartları nelerdir?

İhbar tazminatı şartları şu şekilde sıralanabilir:

• İşçinin iş sözleşmesinin belirsiz süreli olması
• İşçinin deneme süresi içinde olmaması
• Taraflardan birinin İş Kanununun 17 nci maddesindeki bildirim sürelerine uymamış olması

İhbar ya da bildirim süreleri

İş Kanununun 17 nci maddesine göre; iş sözleşmesini feshetmek isteyen taraf, bunu karşı tarafa belli bir süre önceden bildirmekle yükümlüdür. Bu süreler şu şekildedir:

• Kıdemi 6 aydan az olan işçi için 2 hafta
• Kıdemi 6 aydan çok (6 ay dahil) 1,5 yıldan az olan işçi için 4 hafta
• Kıdemi 1,5 yıldan (1,5 yıl dahil) çok 3 yıldan az (3 yıl dahil) olan işçi için 6 hafta
• Kıdemi 3 yıldan çok olan işçi için 8 hafta

İşçi ne zaman ihbar tazminatına hak kazanır?

İş Kanununa göre; bildirim sürelerine uymayan tarafın diğer tarafa bildirim süresine ait ücret kadar tazminat ödemesi gerekmektedir. Buradan da anlaşılacağı üzere, ihbar tazminatı almanın ilk şartı karşı tarafın bildirim süresine ilişkin bir yükümlülüğünün bulunmasıdır.

Bunu şöyle de açıklayabiliriz. İşçi kendisi işten ayrıldığında, işverenin her hangi bir bildirim süresine uyma yükümlülüğü var mıdır? Elbette ki yoktur. İşçinin, ihbar tazminatı talep edebilmesi için onu işverenin işten çıkarması gerekmektedir. Ancak işçi kendisi işten ayrılmışsa artık bildirim sürelerinden ve dolayısıyla ihbar tazminatından bahsedilmesi mümkün olmayacaktır.

Emeklilik nedeniyle işten ayrılmada ihbar yükümlülüğü

İşçi haklı nedenle fesih yapmıyorsa, iş sözleşmesinin sona erdireceğini belirli bir süre önceden işverene bildirmesi kural olarak şarttır. İhbar bildirimi olarak da adlandırılan bu sürenin istisnalarından birisi de emeklilik nedeniyle fesihtir.

Emeklilik nedeniyle fesih yapan işçinin bunu belirli bir süre önceden işverene bildirme yükümlülüğü yoktur. Bir başka deyişle emeklilik nedeniyle işten ayrılmada ihbar süreleri gündeme gelmez.

Emeklilik nedeniyle işten ayrılma

İşçinin iş akdini sona erdiren hallerden birisi de işçinin emekli olmasıdır. Emeklilik nedeniyle fesih denince akla sadece işçinin emekli olması gelmemelidir.

İşçinin prim ve gün şartlarını sağladığı halde yaşı beklemek zorunda olması nedeniyle işten ayrılma hakkı da vardır. Uygulamada 25 yıl ve 4500 gün ya da 7000 gün olarak bilinen bu gerekçeyle işten ayrılma da bir tür emeklilik nedeniyle fesih kabul edilir. Burada temel husus, işçinin işten ayrılma sebebinin emeklilikle ilgili olmasıdır.

Emeklilik nedeniyle işten ayrılmada kıdem tazminatı

Kıdem tazminatı işçinin sahip olduğu en önemli haklardandır ve alınması bazı şartlara bağlanmıştır. Bu şartların neler olduğunu şu yazımda izah etmiştim: https://mustafabaysal.com/kidem-tazminati-alma-sartlari/

O yazımdan da görüleceği üzere, işçinin kıdem tazminatı hak etmesini sağlayan şartlardan birisi de emekliliktir. Emeklilik nedeniyle işten ayrılan işçi hiç şüphesiz kıdem tazminatını hak edecektir.

Yargıtay emeklilik nedeniyle ayrılmada ihbar tazminatı için ne diyor?

Bir Yargıtay kararında aynen şöyle denilmektedir:

“… İhbar tazminatı, iş sözleşmesini fesheden tarafın karşı tarafa ödemesi gereken bir tazminat olması nedeniyle, iş sözleşmesini fesheden tarafın feshi haklı bir nedene dayansa dahi, ihbar tazminatına hak kazanması mümkün olmaz. İşçinin 1475 sayılı Yasanın 14 üncü maddesi hükümleri uyarınca emeklilik, muvazzaf askerlik, evlilik gibi nedenlerle iş sözleşmesini feshetmesi durumunda ihbar tazminatı talep hakkı bulunmamaktadır. Anılan fesihlerde işveren de ihbar tazminatı talep edemez….” (Yargıtay 7. Hukuk, E. 2014/10429, K. 2014/18740, 13/10/2014)

Konu ile ilgili iki karar daha aşağıdadır:

“… Somut uyuşmazlıkta; 01/01/1995-03/02/2015 tarihleri arasında davalı işyerinde depo sorumlusu olarak çalışan davacının iş sözleşmesinin 06/12/2013 tarihinde emeklilik sureti ile sona erdiği ancak davacı işçinin çalışmaya devam ettiği ve dosya kapsamına göre 03/02/2015 tarihine kadar çalıştığı, bu tarihte kıdem ve ihbar tazminatına hak kazanacak şekilde iş sözleşmesinin sona erdiği anlaşılmaktadır.

Mahkemece, davacının tüm çalışma süresine göre hesaplanan kıdem ve ihbar tazminatı alacakları hüküm altına alınmıştır. Kıdem tazminatının hesabı bakımından, mülga 1475 sayılı İş Kanunu 14/2 maddesi uyarınca her iki çalışma dönemi birleştirilmek sureti ile hesaplamaya gidilmesi ve emeklilik sebebi ile kısmi olarak ödenen, kıdem tazminatının mahsubu isabetli ise de; ihbar tazminatına ilişkin hesaplamada; emeklilik öncesi dönemin dikkate alınması yerinde değildir.

İş sözleşmesinin işçinin iradesi ile gerçekleşen emeklilik sureti ile sona erdiği hallerde, işçinin ihbar tazminatı talep hakkı olmadığından; bu tazminatın, 07/12/2013-03/02/2015 tarihleri arasındaki emeklilik sonrası çalışılan süre dikkate alınarak 4857 sayılı İş Kanunu ‘nun 17. maddesi uyarınca 4 haftalık bildirim süresi karşılığı hesaplanması gerekmektedir. Belirtilen husus gözetilmeden emeklilik öncesi çalışma süresi de eklenerek 8 haftalık bildirim süresi karşılığı hesaplanan miktarın hüküm altına alınması hatalı olup bozmayı gerektirmiştir….” (9 Hukuk, 2021/5099 K.)

“… Somut olayda, davacı vekili dava dilekçesinde iş akdinin davalı işveren tarafından 27.12.2009 tarihinde emeklilik nedeniyle sona erdirildiğini beyanla kıdem ve ihbar tazminatı istemiyle dava açmıştır. Ancak dosyaya sunulan işveren kayıtları ile SGK emeklilik tahsis dosyasında davacının 28.12.2009 tarihinde tahsis talebinde bulunduğu emeklilik aylığı bağlandığı ve iş akdinin davacı tarafça emeklilik nedeniyle feshedildiği anlaşılmıştır. İş sözleşmesini fesheden taraf fesihte haklı dahi olsa ihbar tazminatı alamayacağından ihbar tazminatı talebinin reddi gerekirken kabulüne karar verilmesi hatalı olmuştur….” (22 Hukuk, 2018/10328 K.)

Emeklilik için ayrılan işçinin hakları

Emeklilik nedeniyle işten ayrılan işçinin kıdem ve ihbar tazminatı ile işsizlik maaşı hakları şu şekilde özetlenebilir:

Emeklilik nedeniyle işten ayrılan işçi	Durumu
İhbar tazminatı	Alamaz
Kıdem tazminatı	İşveren bünyesinde en az bir senelik kıdemi varsa alabilir
İşsizlik maaşı	Alamaz

SONUÇ

Emeklilik nedeniyle işten ayrılan bir işçi kıdem tazminatı almaya hak kazanırken, bu işçinin ihbar tazminatı talep etme hakkı ise bulunmamaktadır.

Bunun nedeni, ihbar tazminatı talep etme hakkının ancak ve ancak iş sözleşmesini sona erdiren tarafın KARŞI TARAF’ına ait olmasıdır.

Emeklilik nedeniyle işten ayrılma söz konusu olduğunda iş sözleşmesini sona erdiren işçi olduğuna göre, işçinin burada ihbar tazminatı alma hakkı yoktur. Yargıtay’a göre işçinin emeklilik nedeniyle fesihte ihbar süresine uyma yükümlülüğü de olmadığına göre, işverenin de ihbar tazminatı talep etmesi mümkün değildir.

Bir başka deyişle; işçinin emeklilik nedeniyle işten ayrılması durumunda ne işçinin ne de işverenin ihbar tazminatı hakkı söz konusu olacaktır.

Emeklilik nedeniyle işten ayrılmada ihbar tazminatı ile ilgili sık sorulan sorular: