İşe iade davası sonucunda işe başlamayan işçi

İşten haksız yere çıkarıldığını düşünen işçi, gerekli şartları taşıyorsa, işe iade başvurusunda bulunma hakkına sahiptir. Böylece işçi ya arabulucuda işverenle uzlaşır ve işe iade edilir ya da uzlaşma olmaz, işçi dava açarak işe iade hakkı kazanır. Peki, ama bütün bu uğraşlara rağmen işçi işe iade hakkı kazanır da işe iade başvurusu yapmazsa ne olur?

İşe iade başvurusu

İşe iade davasının ne olduğunu daha önceki bir yazımda anlatmıştım. Tekrar aynı konuları uzun uzun anlatmak istemesem de işe iade davası ile ilgili temel bazı bilgileri vermek isterim.

Öncelikle işe iade davasının, sonuçları bakımından büyük önem arz ettiğini söylemeliyim. Bu, dava sonucunun hem işverene yüklediği sonuçlar hem de işçinin maddi kazanımları bakımından etkili netçiler doğurmasından kaynaklanmaktadır. Önce, işe iade davası açma şartlarından başlayalım.

İşe iade davası açma şartları

İşe iade davası açmak çok kolay değildir. Birçok faktörün bir araya gelmesiyle açılabilen bu dava, aşağıda sayılı koşulların birinin bile taşınmaması halinde açılamamaktadır:

• İş yerinde an az 30 işçinin çalışıyor olması
• İşten çıkarılan işçinin, işyerinde en az altı aylık kıdeminin olması (Yer altında çalışan işçilerde bu kıdem aranmaz)
• İşçinin, belirsiz süreli iş akdiyle çalışıyor olması

İşe iade davasının sonuçları

Adından da anlaşılacağı gibi işe iade davasında işçi, işten çıkarılma gerekçesinin doğru olmadığını iddia etmekte ve iş güvencesi kapsamında işine yeniden iadesini istemektedir. Burada, işçinin işe dönmek gibi bir iradesinin olduğunu söylemek mümkündür.

Buna rağmen İş Kanunu, işe iade kararı veren mahkemeden bir de mahkemenin takdir edeceği miktarda işe başlatmama tazminatı belirlemesini istemiştir. Burada amaç, işveren seçimlik bir hak sunmaktır. İşveren ya işçiyi işe başlatacak ya da mahkemenin belirlediği işe başlatmama tazminatını ve yine mahkemece belirlenen boşta geçen sürelere ilişkin ücreti ödemek zorunda kalacaktır.

İşe iade davası öncesi arabulucu başvurusu

Zorunlu arabuluculuk kavramı hayatımıza girdiğinden bu yana işe iade için dava açmadan önce arabulucu nezdinde uzlaşmaya başvurulması gerekiyor.

Bunun nasıl olması gerektiğini şu yazımda anlatmıştım: https://mustafabaysal.com/ise-iade-arabulucu-basvurusu/

Çok kıza özetlemem gerekirse; işe iade hakkı olan işçi, işten çıkarıldığının kendisine tebliğ edildiği ya da bunu öğrendiği andan itibaren bir ay içinde MUTLAKA arabulucu başvuru yaparak işe iade edilmesini talep etmeli ve uzlaşma olmazsa, bu defa iki hafta içinde MUTLAKA dava açmalıdır. Aksi takdirde, işe iade hakkı artık kullanılamaz.

İşe iade kararı verilen işçi 10 iş günü içinde başvurmalı

Buraya kadar yazılanlardan anlamış olmalısınız ki; işe iade hakkını kullanmak isteyen işçi 3 farklı senaryo ile karşılaşabilir:

• İşçinin işe iade talebi arabulucuda görüşüldüğünde taraflar uzlaşır ve böylece işçi işe başlaması için davet edilir
• Arabulucu aşamasında taraflar uzlaşamaz, işçi iş mahkemesine dava açar ve davayı kaybeder. Bu durumda işçinin işe iadesi artık mümkün olmaz.
• Son olarak; dava aşamasını işçi kazanır ve mahkeme işçinin işe iadesine karar verir.

Arabuluculuk sonrası işe iade

Yukarıdaki üç senaryodan ikisinde işçi kazanmış demektir. İlkinde yani arabulucuda uzlaşma sağlandığında, işçinin ne zaman işe başlayacağı da arabulucu son tutanağında tespit edilir. Haliyle işçinin ayrıca bir daha işverene başvurması gerekmez.

Mahkeme sonrası işe iade

Arabulucuda taraflar uzlaşamamışsa ve işçi işe iade davası açıp kazanmışsa, işte arabuluculuk aşamasından farklı olarak, işçinin işverene belirli bir süre içinde başvurması şarttır. Bu başvuruda işçi, mahkeme kararını gerekçe göstererek, işe tekrar başlatılmasını talep edecektir.

Hakkında işe iade kararı verilen işçi 10 iş günü içinde, eski işyerinde başvurmalı ve yeniden işe başlatılmasını istemelidir. Böyle bir durumda işverenler genelde işe iade tazminatı ödemeyi tercih etmektedir.

Bunun karşılığında da işçiler 12 aylık ücretleri toplamına kadar tazminat ödemesi almaktadır. Peki ama bunun tersi olur da işveren işçinin başvurusunu kabul ederse ne olur? Bu durumda işçi artık işe başlamak zorundadır ve 8 aylık ücretine kadar belirlenen işe başlatmama tazminatından mahrum kalacaktır.

İşe iade davasını kazanan işçi işe başlamak istemezse

İşverence işe iade talebi kabul edilmesine rağmen işçi işe başlamazsa ne olur? Bu duruma özel bir Yargıtay kararına beraber bakalım:

“İşe iade davası kesinleşip 10.04.2012 tarihinde davacıya kararın tebliği üzerine davacı 17.04.2012 tarihinde işe başlatılması için müracaat etmiş işveren de 24.04.2012 tarihinde davacıya on gün içerisinde işe başlaması konusunda davet e-maili göndermiştir… İşe başlamak üzere değil de sırf işe başlatmama tazminatı almak amacıyla işe başvurup işe başlanılmadığı durumlarda ilk fesih geçerli hale geleceğinden mahkemece işe başlatmama tazminatı ve boşta geçen süre ücreti talebinin reddi gerekirken kabulüne karar verilmesi bozma nedenidir…” (Yargıtay 7 Hukuk, 2014/3181)

İşe başlamayan işçi işe iade tazminatını kaybeder

Yukarıdaki Yargıtay kararı açıkça göstermektedir ki; işe iade davası açan işçinin gerçekten işe başlamayı arzu etmesi ya da işe başlama ile ilgili yükümlülüklerine uyması gerekir. Aksi takdirde, hak ettiği tazminatlarını yitirme tehlikesiyle karşı karşıya kalması mümkündür.

SONUÇ

Mahkemece işe iade kararı alındığı ve işverence de bu karara uyulduğu halde işe başlamayan işçi, hem mahkemece verilen işe başlatmama tazminatını hem de boşta geçen sürelerine ilişkin ücretini yitirecektir.

O nedenle, dava açarken amaçlanan sonuç ne olursa olsun, işe iade kararına uyan işverenin bu tercihini kabul etmek ve gerekiyorsa tekrar işe başlamak gerekmektedir.

Yine de son olarak hatırlatmak isterim ki; bu durum, dava sonucu işe iadeler için geçerli olup arabulucu aşamasında taraflar işçinin işe iadesi konusunda uzlaştığında, işçinin işe başlayacağı tarih de zaten belirlenmektedir ve işçi tam olarak o gün işe başlamak zorundadır.

İşe iade davasını kazanan işçinin işe başlamaması hakkında sık sorulan sorular:

İşe iade konusunda daha çok bilgi sahibi olmak için şuradaki yazılarıma göz atabilirsiniz: https://mustafabaysal.com/ise-iade/