İşe iade sonrası yıllık izin

Boşta geçen süre ücreti, işe iade davası sonucunda ya da arabuluculuk sürecinde ortaya çıkan bir haktır. Temel olarak işçinin işe iadesi konusunda tarafların arabulucuda uzlaşması ya da iş mahkemesinin işçiyi işine iade etmesi sonucu ortaya çıkar. Boşta geçen sürelerin yıllık izin kıdemine etkisi ne olur?

İşe iade davası

Başlı başına bir yazı konusu olan işe iade ile ilgili bilgileri şu yazımdan alabilirsiniz: https://mustafabaysal.com/adim-adim-ise-iade-davasi/

Burada bilinmesi gereken ana konu, işe iade davasının sonuçlarıdır. Bu sonuçlar işe başlatmama tazminatı ve boşa geçen süre ücreti olarak adlandırılır.

İşe iade süreci

İşten çıkarılan ve feshin geçersiz olduğunu iddia eden işçi, eğer 4857 sayılı İş Kanunu’nun 18inci maddesinde sayılı şartları taşıması halinde, işe iadesini isteme hakkına sahiptir.

Bunun için işçinin öncelikle arabulucu başvurusu yapması gerekir ki; bunun nasıl olacağını da önceden yazmıştım: https://mustafabaysal.com/ise-iade-arabulucu-basvurusu/

İşe iade sürecinin ilk aşaması olan arabulucuya başvurmadan dava açmak mümkün değildir. İşçi önce arabulucu başvurusu yapmalı ve burada uzlaşma olmazsa dava açmalıdır.

Arabulucuda işe iade talebi

Arabulucu görüşmeleri sonucunda taraflar anlaşamadığında dava yolu görünür. Ancak taraflar uzlaşırsa ve işçinin işe iadesine karar verirlerse, boşta geçen süre ücretinin miktarına ve işe başlatmama tazminatının tutarına da son tutanakta karar verilir.

Dava sonucu işe iade talebi

Arabulucuda uzlaşma olmadığında işçi dava açma yolunu tercih edebilir. Bu durumda da işçinin davayı kazanması halinde hakim hem boşta geçen süre ücretini hem de işe başlatmama tazminatını belirler.

Boşta geçen süre ücreti nedir?

Buraya kadar nasıl alınabileceğini açıkladığımız boşta geçen süre ücreti, aslında kendi kendini tanımlamaktadır.

İşten haksız yere çıkarıldığı arabulucu kararında ya da mahkeme kararıyla belli olan işçi, haliyle bu karar alınana kadar belirli bir süre çalışamamıştır.

İşte İş Kanunu’nun 21inci maddesinin üçüncü fıkrasında düzenlenen bu ücret ile işçinin boşta geçen sürelerini karşılığında geçmişe yönelik ücret alması ve mağduriyetinin giderilmesi amaçlanmaktadır.

Ancak şunu önemle belirtmek gerekir ki; boşta geçen süre ücretinin miktarı, işçinin 4 aylık ücreti toplamını geçemez. Bir başka deyişle, boşta geçen süre ücreti için bir üst sınır belirlenmiştir ve bu sınır da işçinin 4 aylık ücretidir.

İşçi isterse 8 ay ya da 18 ay çalışmamış olsun, mahkemenin hükmedebileceği ya da arabuluculuk tutanağında belirlenebilecek en yüksek boşta geçen süre ücreti 4 aylık ücretten fazla olamayacaktır.

İşe başlatmama tazminatı nedir?

Konumuz olmasa da yazıda geçtiği için kısaca açıklamak isterim. İşe iade talebi arabulucuda kabul edildiğinde ya da mahkeme işçinin işe iadesine karar verildiğinde, işverene seçimlik bir hak tanınır.

Buna göre işveren ya işçiyi işe başlatır ya da ona işe başlatmama tazminatı öder. İşe başlatmama tazminatı da tıpkı boşta geçen süre ücreti gibi üst sınıra tabidir ve bu sınır da işçinin 8 aylık ücretidir.

Boşta geçen sürenin yıllık izne etkisi

Boşta geçen süre ücretinin ödenmesiyle, işçinin aslında işveren bünyesinde fiilen çalışmadığı bir dönem adeta çalışılmış gibi kabul edilmektedir.

Bu hususta Yargıtay şöyle demektedir:

“… kullandırılmayan izin ücretleri yönünden hesaplama, 4 aya kadar olan boşta geçen sürenin bitim tarihindeki ücret üzerinden yapılmalıdır. Esasen sözleşmenin sona erdiği tarihteki ücret üzerinden ödenmesi gerektiği 59. maddenin amir hükmü olsa da burada bir çeşit askı hali söz konusudur. Zira tazminata esas alınan süre de 4 aya kadar boşta geçen sürenin ilavesiyle belirlenmektedir. 4 aylık sürenin dışında kalan boşta geçen sürede iş sözleşmesinin askıda olduğu kabul edilmekte ve işçinin çalışmış gibi değerlendirildiği 4 aya kadar süre sonundaki ücret hesaplamalarda dikkate alınmaktadır…” (9 Hukuk, 2009/2324 K.)

“… yasanın düzenlemesi gereği bu sürenin 4 aya kadar ücret ve diğer yasal haklarının ödenmesine karar verilen süre; ihbar, kıdem tazminatı ve yıllık ücretli izin alacağının hesabında nazara alınması gerekmektedir…” (9 Hukuk, 2005/26288 K.)

Boşta geçen süre izin kıdemine eklenir

Yukarıdaki Yargıtay kararlarından anlaşılacağı üzere, boşta geçen süre ücretinin yıllık izin kıdemine eklenmesi gerekir.

İşçin bu 4 aya kadar belirlenen boşta geçen süre ücretini aldığı dönemde fiilen işyerinde çalışmamış da olsa, yıllık izin bakımından çalışmış gibi kabul edilecektir.

Boşta geçen sürenin izin ücretine etkisi

Boşta geçen sürenin yıllık izne bir başka etkisi de izin ücretinin belirlenmesi konusunda olacaktır. Örneğin işçi işe iade davasını kazanmış ve zamanında işe iade edilmesi için işverene başvurmuş olsa ve işveren buna rağmen işçisini işe başlatmasa ne olur?

Bu durumda işçinin yıllık izin ücreti hesaplanırken, işten çıkarıldığı zamanki ücreti değil de boşta geçen süre sonundaki ücreti esas alınır.

İşçinin iş akdi feshedildiğinde ücreti 4.000 TL olsa; ancak 4 ay sonra emsali işçinin ücreti 4.500 TL olsa, bu işçinin içeride kalan yıllık izin bakiyesinin karşılığı olan yıllık izin ücreti hesaplanırken 4.000 TL değil de 4.500 TL dikkate alınır.

SONUÇ

İşe iade sonrası yıllık izin ne olur? İşe iade için arabulucuda işverenle uzlaşılması halinde ya da mahkemenin işçinin işe iadesine karar vermesi durumunda, işçinin boşta geçen süreleri için de bir ücret belirlenir.

İşte belirlenen bu boşta geçen süre miktarı, işçi bu sürelerde fiilen işyerinde çalışmamış olmasına rağmen, işçinin yıllık izin kıdemine eklenir.

Ayrıca işçi işe iade kararına rağmen işe başlatılmazsa ve işverenden birikmiş izin ücretini talep ederse, bu izin ücreti hesaplanırken de işçinin işten çıkarıldığı tarihte aldığı ücret değil; bu tarih üzerine boşta geçen ücretin eklenmesi sonucunda bulunan tarihte işçinin alması gereken ücret esas alınır.