Yeşil pasaport hakkında her şey

Yeşil pasaport ya da resmî adıyla hususi damgalı pasaport, devlet memurlarının belirli durumlarda alabildiği bir pasaport türüdür. Yeşil pasaporta yakından bakalım ve bazı soruların cevaplarını arayalım: Yeşil pasaport nedir? Kimlere verilir ve yeşil pasaport ücreti ne kadar?

Yeşil pasaport nedir?

Yeşil pasaport; devlet memurlarına ve şartları taşımaları halinde diğer bazı kimselere verilen ve harç muafiyeti barındıran bir pasaport türüdür.

5682 sayılı Pasaport Kanunu’na göre, bu pasaport türünün adı gerçekte hususi damgalı pasaport olsa da uygulamada, renginden dolayı, yeşil pasaport olarak anılmaktadır.

Yeşil pasaport kimlere verilir?

Yeşil pasaport ya da hususi damgalı pasaport aşağıdaki kimselere verilir:

• 1, 2 ve 3’ünü derece kadrolarda bulunan devlet memurları
• 1, 2 ve 3’üncü derece kadrolarda bulunan sözleşmeli personel
• Vakıf üniversitelerinde en az 15 yıl mesleki kıdemi olan öğretim üyeleri
• 1’inci derece kadrodayken emekliliğe hak kazanmış belediye başkanları
• Belediye başkanlarına (Görevleri süresince)
• Baroya kayıtlı olan ve en az 15 yıl kıdemi bulunan avukatlara
• Yıllık ortalama ihracat değerlerine göre yapılan sınıflandırmada; son üç yılda yıllık ortalama ihracat tutarı Cumhurbaşkanının belirleyeceği değerin üzerinde olan firma yetkililerine

Yeşil pasaport için memurların derecesi

Yukarıdaki listeden de görüleceği üzere, yeşil pasaport almak isteyen memurlar ve sözleşmeli personel için ön şart, belirli bir dereceye gelmiş olmaktır.

Burada çok önemli bir ayrıntı yer alır ki; bunun nedeni memurların kadro ve maaş derecelerinin birbirinden farklı olabilmesidir.

Yeşil pasaportta kadro ve maaş derecesi

Yeşil pasaport alabilmek için gereken 1, 2 ve 3’üncü dereceler, kadro derecesini ifade eder. Memurun kadro derecesi ve maaş derecesi farklı olabilir. Örneğin bir memurun kadro derecesi 5 iken, bu memur maaşını 3’üncü dereceden alıyor olabilir.

Böyle bir durumda memurun kadro derecesi dikkate alınacak ve ancak kadro derecesinin 1,2 veya 3 olması halinde memura yeşil pasaport verilebilecektir.

Özel üniversite öğretim üyesinin yeşil pasaport hakkı

Özel üniversite ya da vakıf üniversitesi öğretim üyelerinin de yeşil pasaport alması mümkün olup bunlar için aranan tek şart, en az 15 yıllık mesleki kıdemlerinin olmasıdır.

Burada önemli olan, başvuracak kimsenin en az 15 yıllık öğretim elemanlığı tecrübesinin olmasıdır. Bu 15 yıllık kıdemin illa ki son çalışılan üniversitede olması gerekmez; kişinin tüm üniversitelerdeki toplam kıdemi burada dikkate alınır.

Belediye başkanlarının yeşil pasaport hakkı

Görev yapmakta olan belediye başkanlarına, görev sürelerinin son günüyle sınırlı olmak üzere yeşil pasaport verilir.

Avukatlara yeşil pasaport hakkı

Avukatlar için de son derece basit bir kural olarak; baroya kayıtlı olmaları ve en az 15 yıllık mesleki kıdemi olmaları şartı getirilmiştir.

Ayrıca bu avukat hakkında; Türk Ceza Kanununun İkinci Kitap Dördüncü Kısım Dördüncü, Beşinci, Altıncı ve Yedinci Bölümünde tanımlanan suçlar ile 12/4/1991 tarihli ve 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu kapsamına giren suçlardan dolayı soruşturma veya kovuşturma bulunmaması gerekir.

İhracatçılara yeşil pasaport

İhracatçıların yeşil pasaport alması da mümkün olup buna ilişkin esaslar “İhracatçılara Hususi Damgalı Pasaport Verilmesine İlişkin Esaslar Hakkında Bakanlar Kurulu Kararı” ile belirlenmiştir. Buna göre hususi damgalı pasaport aşağıdaki kurallar dahilinde verilir;

• Son üç takvim yılı itibarıyla, yıllık ortalama ihracatı 500 bin ABD Doları ile 10 milyon ABD Doları arasında (10 milyon ABD Doları dahil) olan firmaların 1 yetkilisine
• 10 milyon ABD Doları üzeri ile 25 milyon ABD Doları arasında (25 milyon ABD Doları dahil) olan firmaların 2 yetkilisine
• 25 milyon ABD Doları üzeri ile 50 milyon ABD Doları arasında (50 milyon ABD Doları dahil) olan firmaların 3 yetkilisine
• 50 milyon ABD Doları üzeri ile 100 milyon ABD Doları arasında (100 milyon ABD Doları dahil) olan firmaların 4 yetkilisine
• 100 milyon ABD Doları üzerinde olan firmaların 5 yetkilisine

Yeşil pasaport ücreti

Normal şartlar altında pasaportlar iki ana ücrete tabidir. Bunlardan ilki defter bedeli olup ikincisi ise harç ücretidir.

İşte yeşil pasaport sadece defter bedeli ücretine tabidir ve bu pasaport türünde harç ücreti alınmaz. Normalde harç ücretleri, süresine göre değişir ve 6 aydan başlayarak 10 yıla kadar sürelerle alınan pasaporta göre de rakam farklılaşır.

Ancak yeşil pasaport sadece defter ücretine tabidir ve ödenecek bu rakam da 2024 yılı için 793,00 TL’dir: https://randevu.nvi.gov.tr/pages/applicationprices

Kaç yıllık memur yeşil pasaport alabilir?

Bu sorunun herkes için geçerli bir cevabı yoktur; çünkü yeşil pasaport alma kriterleri arasında memurun hizmet yılı bulunmaz. Burada önemli olan; 1, 2 veya 3’üncü dereceden kadroda bulunmak olup memur bu kadro derecelerine ne zaman gelirse, o zaman yeşil pasaportu hak edecektir.

Memur eşinin yeşil pasaport hakkı

Devlet memuru yeşil pasaportu hak ettiğinde, eşi de otomatik olarak yeşil pasaportu hak eder. Hatta memur yeşil pasaport almaya hak kazanmış durumdayken vefat etse, dul eşi yeşil pasaport alabilir; ancak bunun için başkasıyla evlenmemiş olması icap eder.

Memur çocuğunun yeşil pasaport hakkı

Memur yeşil pasaport almaya hak kazandığında, çocukları da aşağıdaki şartlar dahilinde yeşil pasaport almaya hak kazanır:

• 18 yaşını doldurmamış çocuk
• 18 yaşını doldurmuş ve fakat 25 yaşını doldurmamış çocuklardan öğrenime – açık öğretim lisesi ve açık öğretim fakültesi dâhil- devam eden çocuklara (Bunların evli olmaması veya iş sahibi olmaması gerekir).
• 18 yaşını doldurmuş olsa bile; zihinsel veya ruhsal engellerinden en az biri nedeniyle sürekli bakıma muhtaç durumda olduğu resmi sağlık kurumlarının düzenlediği sağlık kurulu raporu ile belgelenen çocuklara (Bunların evli olmaması veya iş sahibi olmaması gerekir) / (sürekli bakıma muhtaç ibareli sağlık kurulu raporu, ‘’ağır engelli’’ ibareli veya engel oranı ‘’% 50 ve üzeri süresiz geçerliliği olan’’ sağlık kurulu raporları kabul edilmektedir).

Bir başka deyişle; çocuğunuz 18 yaş altındaysa yeşil pasaport alabilirken; 18 yaşını doldurmuşsa ancak öğrenciliği devam ettiği müddetçe yeşil pasaport alabilir ve bu durum da en çok 25 yaşına kadar devam eder.

Fakat çocuğunuzun bakıma muhtaç olduğuna dair bir raporunuz varsa; artık yaşı kaç olursa olsun, yeşil pasaport alması mümkündür.

Yukarıdaki hallerin tümünde; çocuk evlendiği ya da iş sahibi olduğu anda, yeşil pasaport alma hakkını kaybeder.

Yeşil pasaport nasıl alınır?

Bunun için öncelikle şu bağlantıdaki hususi damgalı pasaport başvuru formunu doldurarak kurumunuza başvurmanız gerekir: https://www.nvi.gov.tr/istanbul/pasaport-ve-surucu-belgesi

Kurumunuz tarafından formun onaylanmasının ardından bulunduğunuz ildeki nüfus il müdürlülünden pasaport randevusu almalısınız. Ancak yeşil pasaportlarda özel bir durum olarak, pasaport başvurusu YALNIZCA il merkezinden alınmaktadır. Dolayısıyla; ilçede bile olsanız, başvuru randevusunu İL NÜFUS MÜDÜRLÜĞÜNDEN alacaksınız. Zaten şu e devlet bağlantısını kullanarak yeşil pasaport randevusu almak istediğinizde, karşınıza sadece il müdürlüğünün çıktığını göreceksiniz: https://www.turkiye.gov.tr/nvi-pasaport-basvuru-randevusu

Randevuya gitmeden önce pasaport defter ücretini ödemeniz gerekir. Bu ücreti vergi dairelerinden, bankalardan, PTT’den, bankaların internet şubelerinde ya da interaktif vergi dairesinden ödeyebilirsiniz.

Randevunuza giderken yanınıza başvuru formunu ve 1 adet biyometrik fotoğrafınızı almanız yeterli olacaktır.7

Yeşil pasaport randevusu ipuçları

Pasaport randevunuzla ilgili bilmeniz gereken birkaç önemli husus var. Bizzat tecrübe ettiğim için, bu hususları birinci ağızdan duyacağınızı söylemeliyim. Buna göre;

• Randevu almaya çalıştığınızda, özellikle yıl sonlarında, yoğunluk olabilir. Nüfus dairesinin randevu sistemi, hastane randevu sistemi gibi günün belirli bir saatinde açılmıyor.
• Bunun yerine, ne zaman birisi randevusunu iptal ederse, tam o anda o saate yeni bir randevu alınabiliyor.
• Bu nedenle gün içinde ve bıkmadan E-Devlet üzerinden sisteme girerek randevu almayı denemelisiniz. Bazen sabah 10’da ya da bazen gece 2’de bir iptal olabilir ve iptal olduğu anda açılan boşluğu yakalayabilirsiniz.
• Ayrıca ailenin tamamı için randevu alacaksanız, herkesi arka arkaya denk getiremeyebilirsiniz. Benim örneğimde eşim, kendim ve kızım için arka arkaya (14:00-14:10-14:20) randevu alabilirken sıra kızıma geldiğinde sadece 15:00 boştu ve mecburen o saate aldım. Bu durumda tereddütsüz şekilde randevuyu alın; çünkü tim aileyi ilk randevu saatinde toptan alıyorlar.
• Ayrıca randevu saatiniz ne ise, ondan yarım saat önce nüfus müdürlüğündeki ekrandan sıranızı alabiliyorsunuz. En geç de 1 saat sonra sonra alabilirsiniz. Örneğin 14:00’da randevunuz varsa en erken 13:30’da ve en geç de 15:00 de işlem sırası alabilirsiniz. Bu bir buçuk saatlik arayı kaçırırsanız, ne yazık ki sıranız tamamen yok olacaktır.
• İşlemler ise 4 kişilik bir aile için ortalama 15 dakika kadar sürüyor.
• İşlem bittiğinde, vesikalık fotoğrafları iade ediyorlar.
• Son olarak; aileden birisi randevuya gelmezse sorun olmuyor. Bu gelmeyen kimse, daha sonra tek başına da randevu alıp gidebiliyor. Sisteme önceden kaydedilen başvuru formu, sonradan randevu için gelen kişinin başvurusunda kullanılabiliyor.

Yeşil pasaportun yararları

Yeşil pasaportun temelde iki yararı vardır:

• Yeşil pasaport harçtan muaftır ve sizi harç bedeli ödemekten kurtarır.
• Yeşil pasaport ile bazı ülkelere vizesiz girebilirsiniz.

Yeşil pasaport ile vizesiz gidilen ülkeler

Hangi ülkelere yeşil pasaportla vizesiz girebileceğinizi merak ediyorsanız, Dışişleri Bakanlığı’nın şu sayfasını ziyaret ederek, hususi pasaportla ülkelerin vize durumunu kontrol edebilirsiniz: https://www.mfa.gov.tr/turk-vatandaslarinin-tabi-oldugu-vize-uygulamalari.tr.mfa

SONUÇ

Yeşil pasaport ile ilgisi aklınıza takılabilecek her türlü soruya yukarıda cevap verdiğimi zannediyorum. Son olarak özellikle vurgulamak istiyorum ki; 2022 Mayıs ayı itibariyle yeşil pasaportun geçerlilik süresi 5 yıldan 10 yıla çıkarıldı.

Bu nedenle, imkânı olanlara bir an önce yeşil pasaport almalarını tavsiye ederim; böylece 10 yıl gibi uzun bir süre içerisinde bir gün bu pasaportu kullanmaları muhtemelen mümkün olacaktır.

Yeşil pasaport ile ilgili sık sorulan sorular: