Ücretli öğretmen görevlendirmesi, ders saati ve ek ders ücreti

Ücretli öğretmenin maaşını belirleyen husus, onun fiilen ne kadar derse girdiğidir. Bu yazımda ücretli öğretmen ek ders ücretine dair merak edilen her şeyi izah etmeye çalışacağım. Gelin, birlikte bakalım: Ücretli öğretmen ek ders ücreti nasıl hesaplanır? Ücretli öğretmen haftada kaç saat derse girebilir ve nasıl ücretli öğretmen olunur?

Ücretli öğretmen ek ders ücreti

Ücretli öğretmen kavramı kamuoyunda yer edinmiş olsa da bunun doğrusu aslında “Ders ücreti karşılığı görevlendirilen” ifadesidir.

Ben de yazımın girişinde “ücretli öğretmen” kavramını kullandım; çünkü bu ifade bir galat-ı meşhur halini aldı ve sizlerden bu yazımda ücretli öğretmen ifadesi geçen her yerde “ders ücreti karşılığına görevlendirilen kimse”yi kastettiğimi hatırlamanızı rica ediyorum.

Ücretli öğretmen kimdir?

Ücretli öğretmen tanımı mevzuatta doğrudan yapılmamış olsa da aşağıda yer alan iki mevzuat metni kapsamında, bir ücretli öğretmen tanımı yapılabilir:

• 439 sayılı Milli Eğitim Bakanlığına Bağlı Yüksek ve Orta Dereceli Okullar Öğretmenleri ile İlkokul Öğretmenlerinin Haftalık Ders Saatleri ile Ek Ders Ücretleri Hakkında Kanun
• 2006/11350 sayılı Milli Eğitim Bakanlığı Yönetici ve Öğretmenlerinin Ders ve Ek Ders Saatlerine İlişkin Karar

Ücretli öğretmene ilişkin esas hükümleri içeren Kanun’un 8’inci maddesi ile Karar’ın 9’uncu maddesi incelendiğinde, ücretli öğretmen tanımı şu şekilde yapılabilir:

Ücretli öğretmen; Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı okullarda öğretmen sayısının yetersiz olması durumunda belirli şartları haiz kimseler arasından atanan, haftalık gireceği azami ders sayısı belli olan ve okuttuğu ek ders karşılığında ücret alan kimsedir.

Ücretli öğretmen tanımı

Kimler ücretli öğretmen olabilir?

Milli Eğitim Bakanlığı Yönetici ve Öğretmenlerinin Ders ve Ek Ders Saatlerine İlişkin Karar’ın 9’uncu maddesine göre ücretli öğretmen görevlendirilebilmesi için şu iki şartın bir arada gerçekleşmesi gerekir:

• Öğretmen sayısının yetersiz olması
• Görevlendirilecek kimsenin yükseköğrenim mezunu olması

Açıktır ki bu şartlardan ilki görevlendirme yapılmasının ön şartıyken, ikincisi görevlendirilecek kişide aranan esas niteliği işaret eder.

Hangi branş mezunun hangi alanda ücretli öğretmenlik yapabileceği Talim ve Terbiye Kurulunun 20/02/2014 tarihli ve 9 sayılı kararı ekinde yer alan Öğretmenlik Alanları, Atama ve Ders Okutma Esaslarına İlişkin Çizelgesine göre belirlenir. (Bkz: https://ttkb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2022_06/30161256_9_cizelgeveesaslar.pdf)

Buna göre örneğin sınıf öğretmenliği alanı için sınıf öğretmenliği mezunları ile üstün zekâlılar öğretmenliği mezunları başvurabilir. Benzer şekilde tarih öğretmenliği için de tarih öğretmenliği mezunları ile tarih mezunları başvurabilir.

Ayrıca ücretli öğretmen olarak görevlendirilecek kişilerde 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 48’nci maddesinde sayılan genel şartların da sağlanmış olması gerekir.

Ücretli öğretmenlik öncelik sırası

Üücretli öğretmen görevlendirmesinin hangi kriterlere göre ve nasıl yapılacağı MEB tarafından yayımlanan “Ders ücreti karşılığında öğretmen görevlendirme usul ve esasları” ile belirlenmiştir.

Bu usul ve esaslar incelendiğinde görülecektir ki; MEB’in koyduğu esas öncelik sırası şu şekildedir:

• Bir önceki öğretim yılında ek ders ücreti karşılığında ders okutmak üzere görevlendirilen
• Kamu Personel Seçme Sınavı puanı yüksek olan
• Diploma notu yüksek olan
• Eşitliğin devamı hâlinde kura ile çıkan

Bu durumda örneğin A ve B adında iki ücretli öğretmen adayından birisi seçilecek olsa, A’nın ilgili KPSS puanı 75 olsa ve B’nin de 65 olsa ve fakat B önceki yıl ücretli öğretmenlik yapmışken A yapmamış olsa; B’nin görevlendirilmesi gerekecektir. İki aday da önceki yıl görev yapmış olsaydı, bu defa A ücretli öğretmen olarak görevlendirilecekti.

Ayrıca bazı branşlarda özel sıralamalar da yapılmakta ve bu sıralamalardan sonra yukarıdaki kriterlere göre alım yapılmaktadır.

Örneğin sınıf öğretmenliği için öncelikle sınıf öğretmenliği mezunları yukarıdaki kritere göre atanır ve yer kalırsa Eğitim Fakültesi mezunlarından sınıf öğretmenliği sertifikası olanlara geçilir. Bundan sonra da yer kalırsa sıra diğer eğitim fakültesi mezunlarına ve formasyonlu fen edebiyat mezunlarına gelir. Burada da kontenjan dolmazsa formasyonsuz fen edebiyat mezunları görevlendirilir. Halen dolmamışsa, diğer fakülte mezunları görevlendirilir.

Buna benzer diğer öncelik sıralamalarını sizler de ücretli öğretmenlik duyurularında detaylı olarak bulabilirsiniz.

Ücretli öğretmen ayda kaç saat derse girebilir?

Milli Eğitim Bakanlığı Yönetici ve Öğretmenlerinin Ders ve Ek Ders Saatlerine İlişkin Karar’ın 9’uncu maddesine göre; resmi görevi bulunmayanlar ile emeklilere okul öncesi, ilköğretim, orta öğretim, özel eğitim ve yaygın eğitim kurumları ile yabancı uyrukluların eğitim gördüğü geçici eğitim merkezlerinde haftada 30 saate kadar ek ders görevi verilebilir.

Bunun anlamı açıktır: Herhangi bir resmi görevi bulunmayan, örneğin atanamamış ve kamu kurumunda memur olarak çalışmayan bir öğretmen ücretli öğretmenlik yapıyorsa, haftada en çok 30 saat derse girebilecektir.

Yukarıdaki hüküm “okul öncesi, ilköğretim, orta öğretim, özel eğitim ve yaygın eğitim kurumları ile yabancı uyrukluların eğitim gördüğü geçici eğitim merkezleri” için geçerli olup Karar’ın 8’inci maddesi kapsamında ve bu maddede belirtilen eğitim kurumlarında ücretli öğretmenlerin 10 saat daha derse girmesi mümkündür. (Bu kanaatte olma sebebim; 8’inci maddenin hemen başında yer alan “Bu Kararla belirlenen azami ek ders görevi ve ek ders görevinden sayılan ders saatleri dışında olmak üzere” ifadesidir. Böylece, örneğin 9’uncu maddede ücretli öğretmen için getirilen azami 30 saat sınırı, 8’inci madde kapsamında uygulanmamalıdır).

Ancak bu 10 saat ek derse, 9’uncu maddede sayılan eğitim kurumları haricinde; örneğin halk eğitim merkezinde, yetiştirme kursunda, okuma-yazma kurslarında vb. girilebilir.

Böylece ücretli öğretmenin girebileceği aylık azami ders saati 30+10 şeklinde 40 olabilir. Burada kısa bir uyarı yapmak isterim. Yukarıdaki 40 saate ulaşmak için mutlaka 30+10 şeklinde çalışmak gerekir. Yani örneğin öğretmen okulunda 26 saat derse girse ve 14 saat de halk eğitimde derse girse, bu öğretmene 26+10 saat ek ders ücreti ödenecektir. Her iki kurumda da 30 ve 10 saatlik özel sınırlama olduğunu hatırda tutulmalıdır.

NOT: Uygulamada bazı milli eğitim müdürlüklerinin, benim yukarıdaki kanaatimin aksine, 30 saatten çok derse hiçbir şekilde izin vermediği ve bazılarının ise 30+10 şeklinde izin verdiği görülüyor. Bu tür uygulama tutarsızlıklarının bir şekilde ortadan kaldırılması şart.

Ücretli öğretmen günde kaç saat derse girebilir?

Ücretli öğretmenin haftalık girebileceği ders saati, yukarıda izah edildiği üzere belirlenmişken, günlük bir sınırlama getirilmemiştir. Dolayısıyla, ücretli öğretmen bir günde istediği kadar derse girebilir; fakat haftalık toplamda 30 saatten çok derse giremez.

Ücretli öğretmen için 2 saate 1 saat uygulaması

Buraya kadar anlaşılmış olmalıdır ki; ücretli öğretmen, girdiği her ders saati için ek ders ücreti alır. Ancak 2022 yılında yapılan 9’uncu maddede Cumhurbaşkanı kararıyla yapılan bir değişiklik sonucunda, ücretli öğretmenlere ekstra ücret ödenmesinin önü açılmıştır. Buna göre; resmi görevi bulunmayan ücretli öğretmenlere, fiilen girdikleri HER 5 SAAT İÇİN 1 SAAT daha ek ders ücreti ödenmekteydi.

01/11/2023 tarihinde 9’uncu maddede yapılan bir değişiklikle bu 5 saate 1 saat uygulaması öğretmenler lehine düzenlendi ve 2 saate bir saat olarak güncellendi.

Böylece örneğin ayda 100 saat derse giren bir ücretli öğretmen, bunun karşılığında 50 saat de ek olmak üzere toplam 150 saat ek ders ücreti alacaktır.

Bir soru bir cevap:

Ücretli öğretmen nöbet ücreti alır mı?

Nöbet ücreti ödemesi dayanağını Milli Eğitim Bakanlığı Yönetici ve Öğretmenlerinin Ders ve Ek Ders Saatlerine İlişkin Karar’ın 6’ncı maddesinden alır ve bu maddede “aylık karşılığı ders görevini tamamlayan öğretmenlerin” ek ders ücretlerine ilişkin hükümler yer alır.

Dolayısıyla nöbet tutan öğretmene 3 saatlik ek ders ücreti ödenmesi kuralı ücretli öğretmenler için geçerli değildir. Böyle olunca ücretli öğretmene nöbet görevi verilemez ve verilse dahi nöbet ücreti ödenmez.

Ücretli öğretmen ek ders ücreti

Ek ders ücreti miktarı ister kadrolu öğretmenler için olsun ve isterse de ücretli öğretmenlik için olsun, aynıdır ve 2024 yılı için an itibariyle brüt 106,52 TL’dir.

Ancak kadrolu öğretmenlerin ek ders ücretinden sigorta primi kesilmezken, ücretli öğretmenlerin ek ders ücretinden kesilir ve bu nedenle iki ek ders net ücreti arasında bir fark meydana gelir.

Kadrolu öğretmenler için ek ders ücreti tutarlarını şu yazımda bulabilirsiniz: https://mustafabaysal.com/ek-ders-ucreti-ogretmen/

Ücretli öğretmenlerde sigorta primi olsa da bu defa da gelir vergisi istisnası nedeniyle, her ay asgari ücrete kadar olan maaşlarından gelir vergisi ve damga vergisi kesilmeyecektir. Böylece aslında, sigorta primi kesintisi nedeniyle azalan ek ders net ücreti, gelir vergisi kesilmediği için bir nev’i telafi edilmiş olur.

Ücretli öğretmenin bir saatlik ek ders ücreti şöyle hesaplanır:

Brüt ek ders saat ücreti	106,52 TL
Sigorta primi kesintisi	14,91 TL
Net ek ders saat ücreti	91,61 TL

Yukarıdaki tablodan görüleceği üzere; gelir vergisi istisnasından faydalanan bir ücretli öğretmenin NET ek ders ücreti tam olarak 91,61 TL’dir.

Bu ücretli öğretmen brüt 20.002,50 TL’ye ulaşana kadar ek ders ücreti 91,61 TL olarak kalır ve bunun üzerindeki ek ders ücretlerinden gelir vergisi kesilmeye başlanır.

⚠️ Ayrıca yüksek lisans ya da doktora yapmış olan ücretli öğretmenlere ek ders ücretinin %7 ve %20 zamlı ödenmesi gerekir ki; bu durumda ücretli öğretmen ek ders ücretinin kaç lira olacağını yukarıda bağlantısı yer alan yazımda ifade etmiştim. ⚠️

Özel eğitimde görevli ücretli öğretmenin ücreti

Özel eğitimde görevli öğretmenin ek ders ücreti, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 176’ncı maddesi gereğince yüzde 25 zamlı ödenmektedir.

Ancak bu hüküm kadrolu öğretmenler için geçerli olup ücretli öğretmenlerde %25 zamlı ödeme yapılmamaktadır. Sebebini aşağıdaki Danıştay kararında bulabilirsiniz (Tersine kararlar internette yer alsa da bunların 2007 yılında verilen bir karara dayandığı görülebilir. Aşağıdaki karar daha günceldir):

“Buna göre, 657 sayılı Kanun’un, Devlet memurlarının hizmet şartlarını, niteliklerini, atanma ve yetiştirilmelerini, ilerleme ve yükselmelerini, ödev, hak, yüküm ve sorumluluklarını, aylıklarını ve ödeneklerini ve diğer özlük işlerini düzenlemek amacıyla çıkarıldığı dikkate alındığında; anılan Yasa’nın, “Mali Hükümler”in düzenlendiği V. kısmında yer alan 176. maddesinin ikinci fıkrasında belirtilen ek ders ücretlerinin % 25 fazlasıyla ödenmesi yolundaki düzenlemeden “ders ücreti karşılığında görevlendirilen” ve “memur” statüsünde olmayan öğretmenlerin de yararlanabilmesi için, anılan madde hükmünde bu hususa açıkça yer verilmesi gerektiğinin kabulü zorunludur.

Bu durumda, “memur” statüsünde istihdam edilmediği gibi 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 89. maddesinde sayılanlar (öğretmenler, öğretim üyeleri veya diğer memurlar veyahut açıktan atanacaklar) arasında da yer almayan davacıya ödenen ek ders ücretlerinin, 657 sayılı Yasa’nın 176. maddesinin 5473 sayılı Yasa’nın 3. maddesi ile değişik ikinci fıkrası uyarınca % 25 artırımlı olarak ödenmesine mevzuat hükümleri uyarınca olanak bulunmadığı sonucuna ulaşıldığından, aksi yönde verilen Mahkeme kararında yasal isabet görülmemiştir.” (Danıştay 2. Daire, 2014/12311 K.)

Ücretli öğretmenin gece ve hafta sonu ek ders ücreti

Tam olarak yukarıda belirttiğim sebepten dolayı, ücretli öğretmenin gece ya da hafta sonu ek dersi zamlı ödenmez ve ücretli öğretmen; gece ya da gündüz, hafta içi ya da hafta sonu fark etmeksizin aynı ücreti alır.

Ücretli öğretmen ek ders hesaplama örneği

Hemen somut bir örnek yapalım.

Örnek:1 İlk örneğimizde ücretli öğretmenimiz ilgili ayda yalnızca 1 saat derse girmiş olsun. Alacağı ücret tam olarak 91,61 TL olacaktır.

Örnek 2: İkinci örneğimizde ücretli öğretmen 100 saat derse girmiş olsun. Alacağı ücret, 150 saat karşılığı 13.741,50 TL olacaktır.

Örnek 3: Üçüncü örneğimizde ücretli öğretmen 187 saat derse girmiş olsun. Alacağı ücret 17.131,07 TL olacaktır.

Yukarıdaki üç örnekte de öğretmenimizin ek ders ücreti 91,61 TL olmuştur. Çünkü henüz 20.002,50 TL olan BRÜT asgari ücrete ulaşamadık ve öğretmenimizden gelir vergisi kesintisi hiç olmadı. Fakat bundan sonra gelir vergisi kesintisi olacak.

Örnek 4: Dördüncü örneğimizde ücretli öğretmen 188 saat derse girmiş olsun. Alacağı ücret 17.219,18 TL olacak ve bu öğretmenin 187 saatlik ek dersi gelir vergisine tabi olmazken, 1 saatlik ek dersi –kısmen- gelir vergisine tabi olacak ve sadece 1 saatlik ek dersinden 3,50 TL gelir ve damga vergisi kesilecektir.

Son örneğimizde ise bu öğretmenimiz 189 saat derse girsin. Alacağı ücret 17.297,05 TL olacaktır. Bu maaşta öğretmenimizin 187 saatinden gelir vergisi kesilmemiş, 1 saatinden 3,50 TL olarak kısmen kesilmiş ve 1 saatinden ise 13,74 TL olarak tam gelir vergisi (%15) kesilmiştir.

Bundan sonra bu ücretli öğretmenin alacağı her ek dersten %15 gelir vergisi kesilmeye devam edecektir. O halde ücretli öğretmenin ek ders ücreti –bu öğretmenin başkaca ücret geliri olmadığını varsayarak söylüyorum- şu şekilde olacaktır:

• Her ay ilk 187 saat için 91,61 TL
• Sonraki ilk 1 saat için 88,11 TL
• Sonraki tüm saatler için 77,87 TL

Ücretli öğretmen maaşı ne kadar?

Ücretli öğretmenin sabit bir maaşı olmadığını ve girdiği ek ders miktarına göre maaşının da değişeceğini buraya kadar zaten söylemiştim. Yine de fikir vermesi açısından, haftada azami sürede yani haftada 30 saat ve ayda 120 saat derse giren bir ücretli öğretmenin maaşını hesaplamak istiyorum. Böylece konu hakkında net bir fikriniz de olmuş olabilir.

Ücretli öğretmenimize her 2 saat karşılığında 1 saat ekstra verileceğinden, hesaplamayı 180 saat üzerinden yapacağım.

Bu öğretmenimiz ilgili ayda, 180 saati için 16.489,80 TL ücret alacaktır.

Eğer ücretli öğretmen 30 saatlik okul görevi haricinde örneğin halk eğitimde de 10 saat derse girseydi ve böylece haftada 40 saat ve ayda 160 saat ders yapmış olsaydı; 240 saat karşılığı maaşı 21.196,31 TL olacaktı.

Ücretli öğretmen sigorta prim hesabı

Bilindiği üzere ücretli öğretmenler için ayda 30 gün sigorta bildirimi yapılmaz ve öğretmenin ay içindeki fiili çalışma süresi 7,5’a bölünerek çıkan rakam prim günü olarak SGK’ya bildirilir.

Milli Eğitim Bakanlığı Personel Genel Müdürlüğü’nün 06/09/2022 tarih ve 56813815 sayılı yazısı ile 5 saate 1 saat ek dersin durumu da açıklığa kavuşturulmuş ve bu artı bir saatlerin de prim hesabında dikkate alınması istenmiştir.

Buna göre örneğin ayda 120 saat ek derse giren bir öğretmene toplamda 180 saat ek ders ücreti ödeneceğinden, prim gün sayısı da (180/7,5 = 24) 24 gün olarak SGK’ya bildirilecektir.

SONUÇ

Ücretli öğretmen ek ders ücreti hesaplama işi göründüğü kadar zor değildir. Hele ki ücretli öğretmenin başkaca bir ücret geliri yoksa, yukarıdaki rakamları esas alarak siz de maaşınızı kolayca hesaplayabilirsiniz.

Son olarak şahsi kanaatimi ifade etmek isterim. Zannımca bu rakamlar öğretmenlik mesleğini icra eden kimseler için son derece düşük. Evet, ek ders ücretinin tüm öğretmenler için brüt olarak aynı belirlendiğini ve doğrudan artırılmasının bütçeye yük getireceğini biliyorum; fakat her beş saate bir saat fazladan verilen ek ders ödemesi mutlaka artırılmalı ve makul seviyelere çıkarılmalı. Böylece ücretli öğretmenlere özel bir zam yapılmış olacak, ek ders ücretleri kabul edilebilir seviyelere çıkarılacaktır.

Kadrolu öğretmenler için ek ders konusunu tüm detaylarıyla incelediğim yazıma göz atmak isterseniz, şu bağlantıyı ziyaret edebilirsiniz: Ek ders ücreti nedir ve nasıl hesaplanır?