Ücret garanti fonu, belirli koşulların varlığı halinde işçileri faydalanabileceği bir kaynaktır. Peki ücret garanti fonu nedir ve ücret garanti fonundan nasıl yararlanılır?
Ücret garanti fonu nedir?
Ücret garanti fonu, belirli şartları taşıyan işverenin işçi ücretlerini ödeyememesi halinde, işçilerin ücret alacaklarını karşılamayı amaçlayan ve İşsizlik Sigortası Fonu kapsamında oluşturulmuş bir fondur.
Ücret garanti fonundan faydalanabilmek için hem işveren hem de işçi açısından aranan bazı şartlar vardır. Şimdi bu şartlara göz atalım.
Ücret garanti fonu hangi işverenleri kapsar?
İşverenin işçi ücretlerini ödeyememesi, tek başına ücret garanti fonuna başvurma hakkınız vermez. Bir başka deyişle, maaşların ödenmediği her durumda bu fona başvurulamaz. Maaş ödeyemeyen işverenlerin şu kapsamlardan birinde olması gerekir:
- İşveren konkordato ilan etmiş olmalı
- İşveren için aciz vesikası alınmış olmalı
- İşveren iflas etmiş olmalı
- İşverenin iflası ertelenmiş olmalı
Yukarıdaki durumlardan herhangi birine uymayan bir işyeri için, işçiler ücret garanti fonuna başvuramayacaktır.
Ücret garanti fonundan hangi işçiler yararlanabilir?
Yukarıdaki kapsamda yer alan bir işyerinde çalışmak, ücret garanti fonundan yararlanmak için ilk şarttır. İkinci şart ise, işçinin şu koşulları taşıyor olmasıdır:
- İşçinin ücreti zamanında ödenmemiş olmalıdır
- İşçi, o işyerinde son 1 yıldır çalışıyor olmalıdır.
Buradaki 1 yıllık süre, işverenin ödeme güçlüğüne düştüğü tarihten önceki son 1 yılı ifade etmektedir. Örneğin konkordato ilan edilen bir işyerinde, konkordato tarihinden geriye doğru son 1 yıl esas alınacaktır.
Ücret garanti fonu hangi alacak kalemlerini kapsar?
İşçinin işveren birçok türde ücret alacağı olabilir. Bunların başında maaş gelse de, işçinin fazla mesai ücreti ya da genel tatil ücreti de ödenmemiş olabilir. Bunun yanında yıllık izin ücreti ve hafta tatili ücreti gibi başka ücret alacakları da söz konusu olabilir.
Bu alacaklardan hangileri ücret garanti fonu kapsamındadır? Ücret Garanti Fonu Yönetmeliğinin 4üncü maddesinde göre, ücretten anlaşılması gereken “temel ücret”tir.
Temel ücretin tanımı yönetmelikte yapılmasa da, anlaşılması gereken aylık ücret olmalıdır. Yani ücret garanti fonu; fazla mesai ya da genel tatil ücreti gibi alacakları değil, sadece aylık MAAŞ alacağını kapsamaktadır.
Ücret garanti fonu kaç aylık ücreti öder?
Burada da bir sınırlama getirilmiştir. İşçinin, ödeme güçlüğüne düşen işverenden kaç aylık alacağı olursa olsun, ücret garanti fonu en çok 3 aylık ücreti ödemektedir.
Dolayısıyla işçinin örneğin 10 aylık alacağı da olsa, en çok 3 aylık kısmı ücret garanti fonundan ödenecektir. Haliyle, işçinin alacağı ücret 3 aydan az ise, alacağı kadar olan kısım ödenecektir.
Ücret garanti fonu tavan ücreti
İşçinin maaşı, işverenle arasındaki anlaşmaya göre asgari ücretten az olmamak kaydıyla, dilediği kadar yüksek belirlenebilir.
Ücret garanti fonu ise, bunu göz önüne alarak, ödeme için bir üst sınır getirmiştir. Ücret garanti fonu kapsamında yapılacak ödemelerde tavan, asgari ücretin 7,5 katıdır.
Asgari ücretin günlük brüt tutarı 2018 yılı için 67,65 TL olduğuna göre, ücret garanti fonu günlük ödeme tavanı ise bunun 7,5 katı yani 507,38 TL olacaktır.
Ücret garanti fonu başvuru süresi ve zamanaşımı
Ücret garanti fonuna başvurmak için süre öngörülmemiştir. Ancak zamanaşımı süresi 5 yıldır ve ödemeler, başvuru sırasına göre yapılmaktadır.
Bu nedenle, işveren yukarıda sayılı haller sebebiyle ödeme güçlüğüne düştüğü anda İşkur’a başvurmak en doğrusu olacaktır. Yine de, işverenin ödeme güçlüğüne düştüğü tarihten itibaren 5 yıl içinde ücret garanti fonuna başvurulması mümkündür.
Ücret garanti fonu başvurusu ve eklenecek evraklar
Ücret garanti fonu başvurusu İşkur’a yapılır. Bu başvuruda “işçi alacak belgesi” İşkur tarafından talep edilmektedir.
İşçi alacak belgesi örneğini buradan indirebilirsiniz:
https://drive.google.com/open?id=159B9kPrBRG_ftwf1ueqbdLCVwD-2rbqP
İşçi alacak belgesini düzenleyenler ise şunlar olmalıdır:
- Aciz vesikası nedeniyle ödeme güçlüğü varsa, işveren tarafından düzenlenmelidir
- İflas nedeniyle ödeme güçlüğü varsa, iflas idaresi tarafından düzenlenmelidir
- İflasın ertelenmesi nedeniyle ödeme güçlüğü varsa, kayyım tarafından düzenlenmelidir
- Konkordato nedeniyle ödeme güçlüğü varsa, konkordato komiseri ya da tasfiye memuru tarafından düzenlenmelidir
Bu belge yanında, işverenin durumuna göre aşağıdaki belgelerin de başvuruya eklenmesi gerekir:
- Aciz vesikası nedeniyle ödeme güçlüğü varsa, icra dairesinden alınan aciz vesikası ya da hacze kabul mal bulunmadığına dair haciz tutanağı
- İflas nedeniyle ödeme güçlüğü varsa, mahkemece verilen iflas kararı ya da iflas kararının ilan edildiğini gösterir belge
- İflasın ertelenmesi nedeniyle ödeme güçlüğü varsa, mahkemece verilen iflasın ertelenmesi kararı ya da iflasın ertelenmesinin ilan edildiğini gösterir belge
- Konkordato nedeniyle ödeme güçlüğü varsa, mahkemece verilen konkordato mühlet kararı ya da mühlet kararının ilan edildiğini gösterir belge
Ücret garanti fonu talep dilekçesi
Ücret garanti fonu başvuru dilekçesi örneğini aşağıdan indirebilirsiniz:
https://drive.google.com/open?id=1K2Qz8XCSj8TfQJRm3NHEx2_g-62Cl3O_
Bu talep dilekçesine; mutlaka “işçi alacak belgesi” ve işverenin içinde bulunduğu duruma göre, yukarıda belirttiğimiz resmi evrakların eklenmesi gerekir.
Ücret garanti fonu ne zaman ve nereden ödenir?
İşkur’a yapılan ve olumlu bulunan başvurular için, ücret garanti fonundan ödeme, İşkur’a başvuru tarihini izleyen ayın sonuna kadar yapılır.
Örneğin 10 temmuzda İşkur’a başvuran bir işçi için, ücret garanti fonu ödemesi en geç ağustos ayı sonuna kadar yapılacaktır.
Ödemeler, PTT şubelerinden yapılmaktadır.
Ücret garanti fonuna başvuran işçi işsizlik maaşı alabilir mi?
İşsizlik maaşı alan bir işsiz işe girdiğinde ya da düzenli gelire kavuştuğunda maaşı kesilir. Ancak ücret garanti fonu, bu kapsamda bir ödeme değildir.
İşçinin hak ettiği ama alamadığı ücretlerinin ödendiği ücret garanti fonundan yararlanan bir kimse, almakta olduğu işsizlik maaşını almaya devam edebilir. Ücret garanti fonuna başvuran kişinin işsizlik maaşı kesilmez.
SONUÇ
İş sözleşmesi ona ermiş ya da ermemiş olsun, yukarıdaki şartları taşıyan her işçi, ücret garanti fonuna başvurabilir.
Ancak bunun için birden fazla şartın bir araya gelmesi gerekir. Ücret garanti fonundan yararlanma şartları nelerdir? Kısaca özetlemek gerekirse;
- İşveren, yazıda belirttiğimiz türde bir ödeme güçlüğüne düşmelidir
- İşçi, işverenin bu ödeme güçlüğüne düştüğü tarihten geriye doğru en az son 1 yıldır işyerinde çalışıyor olmalıdır
- İşçinin temel ücreti yani maaşı ödenmiyor olmalıdır
Bu durumda, işçinin ödenmeyen ücret alacaklarının 3 aya kadar olan kısmı ücret garanti fonundan karşılanmaktadır.
Unutulmamalıdır ki, ücreti ödenmeyen her işçi ücret garanti fonuna başvuramamaktadır. Başvuru şartlarını taşıyan işçiler ise, bir an önce fona başvurmalıdır.
Daha önceki bir yazımızda da açıkladığımız üzere, işçinin ücret garanti fonuna başvurması, haklı fesih yapmasına engel değildir:
mustafabaysal.com/konkordato-sonrasi-isci-alacaklarinin-durumu
