Şirketin küçülmesi nedeniyle işçinin işten çıkarılması

Küçülme nedeniyle işten çıkarma

İşçi ile işveren arasındaki iş sözleşmesinin sona erdirilme şekilleri, İş Kanunuyla belirlenmiştir. Bu fesih türleri ise, iş akdinin sona erdirilme nedenlerine göre farklılık göstermektedir. İşyerinin küçülmeye gitmesi ve bu gerekçeyle işçi çıkarması durumunda, fesih nasıl yapılmalıdır? Şirket küçülmesi nedeniyle işten çıkarılan işçinin hakları nelerdir?

Şirketin küçülmeye gitmesi

Bunun çeşitli gerekçeleri olabilir. Bu gerekçelerin başında da elbette ekonomik nedenler gelmektedir. Maddi bir dar boğazda olan işyeri daha az işçiyle çalışmak isteyebileceği gibi, bazı şubelerini kapatma kararı da alabilir. Benzer şekilde, uzun vadeli planlaması gereği küçülmeyi daha uygun bulan işverenler de olabilir. Ama öyle ya da böyle, bu durumun ilk yansıması işçilerle ilgili olmaktadır. Küçülmeye giden işyeri, öncelikle işçi çıkarma yoluna gitmekte ve belirlediği kriterlere göre bazı işçilerin işine son vermektedir.

Şirketin küçülmesi bir haklı fesih nedeni midir?

Küçülmeye giden bir işyeri, bu gerekçeyle bazı işçilerinin işine derhal ve tazminatsız olarak son veremez. Yani bu durum bir haklı fesih gerekçesi olamaz. Çünkü haklı fesih halleri işveren için, İş Kanununun 25inci maddesinde sayılmıştır ve küçülme/daralma bu hallerden birisi değildir. Zaten böyle bir durumun olabileceğini söylemek, işçinin tazminat almaksızın işyerinden ayrılması sonucunu doğurur ki, bunun kabulü mümkün değildir.

Bildirimli fesih yapılması gerekir.

Küçülmeye giden ve işçisini işten çıkaran işveren, ona hem bildirim sürelerini kullandırmalı hem de kıdem tazminatını ödemelidir. İş Kanununun 17nci maddesine göre yapılacak olan bu feshin gerekçesinin de ortaya koyulması gerekir. Çünkü, şartları mevcut olan bir işçinin bu fesih sonucunda işe iade davası açma hakkı vardır.

İşe iade davası

Fesih 17nci madde kapsamında olacağına göre, işe iade davası açılması da muhtemel olacaktır. Ancak bunun için sahip olunması gereken bazı şartlar vardır.

• İşçinin o işyerindeki kıdemi en az 6 ay ise
• İşyerinde çalışan işçi sayısı en az 3 ise
• İşçinin iş sözleşmesi belirsiz süreli ise

Küçülme nedeniyle işten çıkarılan işçi işe iade davası açabilir. Böyle bir durumda işveren, feshin geçerli bir nedenle yapıldığını kanıtlamakla mükellef olacaktır. Eğer küçülme gerekçesi mahkemece kabul edilmezse ya da hangi işçilerin işine son verileceği kararı alınırken somut bir kriter belirlenmemişse, işçinin işe iadesi mahkeme tarafından yapılacaktır.

İşe iade dava açamayan işçi, kötü niyet tazminatı talep edebilir

Küçülme gerekçesiyle işten çıkarılan bir işçi, yukarıda belirttiğim şartların her hangi birini taşımıyorsa ne olacaktır? Bu durumda işe iade davası açamayan işçi, feshin kötü niyetle yapıldığını iddia ederek kötü niyet tazminatı talep edebilecek ve mahkeme de işverene, feshi hangi geçerli nedene dayanarak yaptığını ve hangi kriterleri esas aldığını soracaktır.

SONUÇ

Öncelikle şu noktayı vurgulamak isterim. Şirketin küçülmeye gitmesi, işveren için bir haklı nedenle fesih sebebi değildir. Bir başka deyişle; küçülmeye giden bir işveren bu gerekçeyle işçisini derhal ve tazminatsız olarak işten çıkaramaz.

Küçülmenin gerekçesinin iyi ortaya koyulması ve hangi işçilerin işten çıkarılacağının somut kriterlere göre belirlenmiş olması halinde, küçülme nedeniyle işçinin işten çıkarılması ise mümkündür. Bu halde ise, işçiye ihbar sürelerinin kullandırılması ve kıdem tazminatının ödenmesi gerekir.

Küçülme nedeniyle işten çıkarılan işçi de şartları varsa işe iade davası açabilir; ya da bu davayı açacak şartlara sahip değilse kötü niyet tazminatı talep edebilir.