SGK idari para cezasından memur sorumlu mu?

Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tabi olduğu mevzuat kapsamında işlerini yürütürken ilgililere idari para cezası kesme hakkına da sahiptir. 5510 sayılı Kanun’dan kaynaklanan bu para cezaları, işveren sıfatını haiz olması nedeniyle kamu kurumlarına da kesilir. Peki, ama kamu kurumu; SGK idari para cezası için memura rücu etmeli midir?

SGK cezasında memura rücu

SGK’nın kamu kurumuna uyguladığı bir idari para cezası (İPC) haliyle kamu kurumunun bütçesinden karşılanır ve tam bu noktada akla şöyle bir soru gelebilir: SGK’ya idari para cezası ödeyen kurum neden memura rücu etsin?

Öyle ya, ceza zaten ödenmişse, bunu memurdan almanın sebebi nedir? Bunun ilk ve genel geçerli sebebi, bu cezanın doğmasında varsa kusuru bulunan memurun yaptığı işin sonucundan sorumlu olması iken; ikinci ve esas nedeni mevzuat hükümleridir.

SGK’nın hangi idari para cezalarından memur sorumlu olur?

Buradaki ana kriter, memurun bir hatası ile idari para cezasına sebep olması; bir başka deyişle idari para cezasının oluşmasında kusurlu olmasıdır.

En sık karşılaşılan SGK idari para cezası sebepleri şunlar olarak sıralanabilir:

• Bildirgelerin zamanında veya usulüne uygun verilmemesi
• İstenen belgelerin SGK’ya sunulmaması
• Bildirimlerin eksik yapılması
• Bildirimlerin süresi içinde yapılmaması

Elbette idari para cezaları bunlarla sınırlı değildir ve 5510 sayılı Genel Sağlık Sigortası ve Sosyal Sigortalar Kanunu’nda belirtilen diğer fiiller de İPC’ye sebep olacaktır.

Memur idari para cezasından neden sorumlu?

5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun 8’inci maddesine göre;  her türlü kamu kaynağının elde edilmesi ve kullanılmasında görevli ve yetkili olanlar, kaynakların etkili, ekonomik, verimli ve hukuka uygun olarak elde edilmesinden, kullanılmasından, muhasebeleştirilmesinden, raporlanmasından ve kötüye kullanılmaması için gerekli önlemlerin alınmasından sorumludur ve yetkili kılınmış mercilere hesap vermek zorundadır.

Benzer bir hüküm 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 10’uncu maddesinde yer alır. Buna göre; devlet memurları amiri oldukları kuruluş ve hizmet birimlerinde kanun ve diğer mevzuatla belirlenen görevleri zamanında ve eksiksiz olarak yapmaktan ve yaptırmaktan, maiyetindeki memurlarını yetiştirmekten, hal ve hareketlerini takip ve kontrol etmekten görevli sorumludurlar.

Devlet Memurları Kanunu’nun 12’nci maddesinde de devlet memurunun kasıt, kusur, ihmal veya tedbirsizliği sonucu idare zarara uğratılmışsa, bu zararın ilgili memur tarafından rayiç bedeli üzerinden ödenmesinin esas olduğu belirtilmiştir.

Yine Devlete ve Kişilere Memurlarca Verilen Zararların Nevi ve Miktarlarının Tespiti, Takibi, Amirlerinin Sorumlulukları, Yapılacak Diğer İşlemler Hakkında Yönetmeliğin 9’uncu maddesine göre; Memurlarca verilen zararların miktarının tespiti ve ilgililerden bu yönetmelik veya genel hükümlere göre tahsili konusunda yapılacak işlemlerin zamanında ve eksiksiz yürütülmesinden, zararı veren memurların görevli bulundukları kurum ve kuruluşların o mahaldeki amirleri müteselsilen sorumludur.

SGK idari para cezalarında sorumlu tespit edilmeli

O halde, SGK bir kamu kurumuna idari para cezası uyguladığında, ilk olarak bunun sorumlusunun kim olduğu muhakkak araştırılmalıdır.

Bu araştırmada hem sorumlu memur tespit edilmeli hem de bu memurun amiri tespit edilmelidir. Ardından, meydana gelen bu işte memurun kusurunun olup olmadığı tetkik edilmelidir.

Eğer memurun bu SGK idari para cezasının verilmesine kusuru, ihmali ya da tedbirsizliği varsa, ödenen İPC’nin bu memurdan tahsili yoluna gidilmelidir.

SGK idari para cezalarına dair Sayıştay kararları

Aşağıdaki karardan da anlaşılmaktadır ki; SGK tarafından kuruma uygulanan idari para cezalarında Sayıştay mutlaka sorumluların tespitini ve kusuru bulunanlardan İPC miktarının tahsilini istemektedir:

“… Yapılan incelemede, Sosyal Güvenlik Kurumunun Belediyeye hitaben göndermiş olduğu … tarihli ve … sayılı yazıda, T.C. kimlik numaraları belirtilen sigortalılar adına … tarihli işe giriş bildirgesinin verilmemesinden dolayı idari para cezası uygulandığı, … sicil numaralı işyerinde üç sigortalı adına verilmesi gereken işe giriş bildirgesinin Sosyal Güvenlik Kurumuna verilmemesi sebebiyle uygulanan idari para cezasının Belediye bütçesinden karşılandığı, belediye bütçesinden ödenen idari para cezalarının sorumlularına rücu edilmediği tespit edilmiştir.

Sorumlular göndermiş oldukları savunmalarında, sigortalı işe giriş bildirgesinin verilmemesinden doğan idari para cezasının, para cezasının doğmasına sebebiyet veren sosyal güvenlik işlemleri ile ilgili görevlendirilen müdür vekili …’e kişi borcu olarak tahakkuk ettirildiğini ifade etmişlerse de, bir kamu alacağının kişi borçları hesabına kaydedilmesi işlemi, tek başına o tutarın tahsil edildiği anlamına gelmemektedir…” (Sayıştay 8. Dairesi, 2019/208 K.).

Bir başka kararda da aynı durum ifade edilmektedir:

“… Mevzuatın öngördüğü bildirimlerin zamanında yapılmaması nedeniyle belediye bütçesinden Sosyal Güvenlik Kurumu’na idari para cezası ödenmesi suretiyle kamu zararına sebebiyet verilmesi iddiası ile ilgili olarak yapılan incelemede;

657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun “Kişisel sorumluluk ve zarar” başlıklı 12’nci maddesi ile Kamu Zararlarının Tahsiline İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik’in 6’ncı maddesine göre; kamu görevlisi olarak çalışan memur veya işçilerin görevlerini zamanında yapmamaları sonucu oluşan idari para cezasının buna sebep olan kişilerce karşılanması veya bütçeden ödenerek ilgilisinden tahsil edilmesi gerekmektedir.” (Sayıştay 7. Dairesi, 2016/218 K.).

SONUÇ

İster bildirgeyi geç verdiği için, ister işçinin işe girişini zamanında bildirmediği için ya da örneğin iş kazasını geç bildirdiği için olsun; SGK tarafından kamu kurumuna idari para cezası uygulandığında, kamu kurumunun da memuruna rücu hakkı vardır.

Buradaki esas ölçü; memurun bu idari para cezasının oluşmasında kusurunun, ihmalinin ya da tedbirsizliğinin olup olmadığıdır.

Bu nedenle, özellikle SGK ile muhatap olan ve sigorta işlemlerini gerçekleştiren memurlara dikkatli olmalarını ve SGK mevzuatını günlük takip etmelerini tavsiye ediyorum.

SGK idari para cezalarında memura rücu konusunda bir soru bir cevap: