SGK çıkış kodu 47, niteliği itibariyle en az karşılaşılan SGK çıkış kodlarından birisidir. Bunun nedeni, bu kodun kullanılmasını gerektiren durumların gerçek hayatta da az rastlanır olmasıdır. Gelin bu koda birlikte bakalım ve şu sorunun cevabını bulalım: SGK 47 çıkış kodu nedir ve neden kullanılır?
SGK çıkış kodları
Nasıl ki bir işçi işe girdiğinde, bu işe giriş SGK’ya bildiriliyor ve işçinin sigortası başlıyorsa; aynı işçi işten ayrıldığında da Sosyal Güvenlik Kurumu’na bildirimde bulunulması gerekir.
İşten ayrılış bildirgesi adı verilen bu belgenin doldurulmasıyla işçinin işverenle ilişkisi sona erer ve işçini sigortalılığı da kesintiye uğrar.
İşçinin işten ayrılışının SGK’ya bildirildiği bu aşamada Kurum, bir de işçinin neden işten ayrıldığının ya da çıkarıldığının da kendisine bildirilmesi ister.
Bu nedenlerin her biri bir kod ile ifade edilir ve SGK tarafından duyurulur. Mevcut durumda 1’den 50’ye kadar belirlenen bu kodların tamamına şu bağlantıdan ulaşabilirsiniz: https://mustafabaysal.com/sgk-isci-cikis-kodlari-listesi/
SGK 47 çıkış kodu nedir?
SGK 47 çıkış kodu Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından “İşçinin, işyerinde, yedi günden fazla hapisle cezalandırılan ve cezası ertelenmeyen bir suç işlemesi” olarak tanımlanmıştır.
SGK 47 çıkış kodunun dayanağı
Sosyal Güvenlik Kurumu çıkış kodlarını belirlerken, kendince bir yöntem geliştirmek yerine; 4857 sayılı İş Kanunu’nun fesih ile ilgili maddelerini esas almıştır.
Böyle olunca her bir fesih durumu belirli bir kod ile ifade edilmiştir. İşte 47 numaralı SGK çıkış kodu da dayanağını İş Kanunu’nun 25’inci maddesinin II/f fıkrasından almıştır.
İş Kanunu’nun 25/II-f maddesi şu şekildedir: İşçinin, işyerinde, yedi günden fazla hapisle cezalandırılan ve cezası ertelenmeyen bir suç işlemesi.
SGK çıkış kodu 47 gerekçeleri neler?
Çok açık ve net şekilde görülmektedir ki 47 no’lu SGK çıkış kodunun tek bir gerekçesi vardır. Bu gerekçe şöyle özetlenebilir:
- İşçinin bir suç işlemesi
- Bu suçu işyerinde işlemesi
- Bu suç sonunda en az 8 günlük bir hapis cezası alması
- Bu hapis cezasının ertelenmemesi
Açıkçası bütün bu durumların bir arada yaşandığı bir duruma rastlamak günlük hayatta zor olsa da bazen bu maddede belirtilen hâlin yaşanması da mümkündür.
Yargıtay kararlarında SGK 47 çıkış kodu
Basit gibi görünen 25/II-f maddesi, aslında birden fazla şartın bir araya gelmesiyle ancak ortaya çıkabilen bir fesih gerekçesidir.
Bu konuyu daha iyi anlamak için Yargıtay kararlarına göz atmak önem arz eder:
“… Davalı işveren cevap dilekçesinde 25/II-f bendinin yanısıra 25/II-e bendine de dayanmış, işçinin eyleminin işverenin güvenini sarsan ve doğruluk ve bağlılığa uymayan bir davranış olduğunu belirtmiştir. 4857 sayılı yasanın f bendi; “İşçinin, işyerinde, yedi günden fazla hapisle cezalandırılan ve cezası ertelenmeyen bir suç işlemesi” halinde işverene haklı fesih hakkı vermektedir. Aynı yasanın e bendine göre ise; işverenin güvenini kötüye kullanmak ve doğruluk ve bağlılığa uymayan bir davranışta bulunmak haklı nedenle fesih sebebidir.
Mahkemece fesih tarihinde derdest ceza davasının kesinleşmemiş olduğu gerekçesiyle kıdem tazminatı talebinin kabulüne karar verilmiş ise de; işyerinin niteliği, yapılan işin özelliği, ceza davasının fesih tarihinde derdest olması ve sonradan kesinleşmesi, davacı aleyhine açılan kamu davasında davacıya atfedilen suçun mahiyeti ve davacının soruşturma aşamasında tutuklu olduğunun anlaşılması hususları birlikte değerlendirildiğinde belirtilen hususlar çalışan ve çalıştıran arasındaki güven ilişkisini tamamen ortadan kaldıracak nitelikte olduğundan davacının iş akdinin davalı işveren tarafından haklı nedenle feshedildiğinin kabulü ile kıdem tazminatı talebinin reddi gerekirken…” (7 Hukuk, 2014/12099 K.).
“… İşçinin işyerinden “hırsızlık” yapması da 4857 Sayılı İş Kanunu’nun 25/II-e bendine göre açıkça işverene haklı fesih imkanı tanıyan hallerden bir tanesidir. Aksi kanaatin hasıl olması, iş hukuku uygulamasındaki “işçi lehine yorum ilkesi”nin de ötesine geçecek, hakkaniyet ilkesine, menfaatler dengesine aykırı olacak ve … duygularını zedeleyecektir. Kaldı ki, şeker hastası olan bir kişinin çantasında 8 adet ekmek ile 2 bardak toz şeker taşıması da hayatın olağan akışına aykırıdır.
Bu nedenlerle, davacı işçinin işyerinden izinsiz olarak evine 8 adet ekmek ile 2 bardak toz şeker götürmeye çalışması şeklinde gelişen davranışı, doğruluk ve bağlılık kurallarına aykırı olup davacının kıdem ve ihbar tazminatı talebinin reddi gerekirken kabulüne karar verilmesi hatalı olup bozmayı gerektirmiştir…” (7 Hukuk, 2015/19992 K.).
“… Somut olayda davacı 22/01/2013 tarihli emniyet ifadesinde işyerine ait malzemeleri işyerinin bilgisi olmadan iki defa… ile hurdacıya sattıklarını, bu işten … dışında kimsenin haberi olmadığını ifade etmiştir. Davacının iş sözleşmesi bu olayların ortaya çıkmasından sonra 30.01.2013 tarihinde işverence güvenin kötüye kullanması ve işyerinde yedi günden fazla hapisle cezalandırılan ve cezası ertelenmeyen bir suç işleme maddesini düzenleyen 4857 sayılı Kanunun 25/II (e) ve (f) maddelerine göre feshedilmiştir. Davacının açıkça kimsenin haberi olmadan işyerine ait malzemeleri hurdacıya sattıklarına dair beyanları eylem suç teşkil etmese bile güvenin kötüye kullanılması olup işveren açısından haklı fesih için yeterlidir. Davacı kimsenin haberi olmadan malları sattığını beyan ettiği halde tanık beyanları ile davacıya hibe edildiğinin kabul edilmesi hatalıdır. Mallar hurda olarak ayrılmış olsa bile ekonomik değeri olduğu anlaşıldığından işverenden habersiz bu malların satılması da yukarıda açıklandığı üzere eylem suç teşkil etmese bile yine işveren açısından haklı fesih sebebi teşkil eder.
Davacının ceza soruşturması ifadelerinde işyerine ait malları habersiz sattığını kabul etmesi nedeniyle iş sözleşmesinin haklı olarak feshedildiği bu nedenle kıdem ve ihbar tazminatı talebinin reddine karar verilmesi gerektiği dikkate alınmaksızın yerinde olmayan gerekçelerle kabulü hatalı olup…” (7 Hukuk, 2015/23880 K.).
“… Dosya içeriği ve tanık beyanlarına göre, yurtdışı şoförlerine kişisel kullanım için en fazla 9 karton sigara bulundurma konusunda izin verildiği, davacının ise kullandığı araçta izin verilen miktarın üstünde (15 karton) sigara ile yakalandığı hususunda uyuşmazlık bulunmadığı, gümrüklerde yapılacak denetimlerde bu durumun tespiti halinde eylemin kaçakçılık suçuna konu edilebileceği ve yargılama sırasında davalı işverene ait aracın müsaderesinin dahi söz konusu olabileceği dikkate alındığında davacının fesih konusu davranışının doğruluk ve bağlılığa aykırı olduğu açıktır.
O halde, davalı işveren tarafından 4857 sayılı Yasa’nın 25/II-e bendi uyarınca gerçekleştirilen feshin haklı olduğu anlaşılmakla, şartları bulunmayan kıdem ve ihbar tazminatı taleplerinin reddine karar verilmesi gerekirken, yerinde olmayan gerekçelerle taleplerin kabulüne karar verilmesi hatalı olup…” (9 Hukuk, 2017/8992 K.).
SGK çıkış kodu 47 ve işsizlik maaşı
İşkur, bir işsize işsizlik maaşı bağlamaya karar verirken belirli kriterleri göz önüne alır. Bu kriterlerin neler olduğunu şu yazımda anlatmıştım: https://mustafabaysal.com/issizlik-odenegi-alma-sartlari/
Buradan da görüleceği üzere; işsizlik maaşını hak etme şartlarından birisi de işçinin işten ayrılış şeklidir. İşte İşkur da hangi kodlara işsizlik maaşı bağlanacağını ve hangilerine bağlanmayacağını tek tek açıklamıştır.
Şu bağlantıdan bu listeye ulaşabilirsiniz: https://mustafabaysal.com/hangi-sgk-cikis-kodlarina-issizlik-maasi-baglanir/
Bağlantıdaki listeden de görüleceği gibi, SGK 47 çıkış kodu ile çıkışı bildirilen işçiye İŞKUR işsizlik maaşı bağlamayacaktır.
SONUÇ
SGK 47 çıkış kodu, niteliği itibariyle işçilerin istemeyecekleri bir çıkış kodu olmakla birlikte; işverenler de bu kodu kullanmaktan genelde kaçınır.
Bunun nedeni; kanun metninde yerini bulan “hapisle cezalandırılan” ifadesinin varlığıdır. Haliyle bu ifade gereği, işçinin fiilinin hapis cezasıyla sonuçlanmış olması beklenir. Bu ise çoğu zaman seneler alan bir süreçle ifade edilecektir.
Yukarıda yer alan Yargıtay kararlarını incelerseniz göreceksiniz ki; mahkemelerin de kafası bu kod ve çıkış gerekçesi olan İş Kanunu 25/II-f konusunda karışıktır.
Birçok kararda yerel mahkemeler, mahkeme kararları kesinleşmeden uygulanan 25/II-f fesih gerekçesini iptal etmiş; ancak Yargıtay mahkeme kararları kesinleşmese bile ortada yer alan fiilleri yeterli bularak, işçilerin aleyhine karar vermiştir.
Bu noktada benim işverenlere tavsiyem; SGK çıkış kodu 47’yi ve İş Kanunu’nun 25/II-f maddesini mümkün oldukça KULLANMAMALARI yönünde olacaktır.
Bunu yerine; var olan fiilin benzer fesih gerekçeleriyle ilişkilendirilmesi daha doğru olacaktır. İlla SGK 47 çıkış kodunu kullanmak isteyen bir işveren ise ya işçinin hapis cezası aldığı kesinleşmiş mahkeme kararını beklemeli ya da gerçekten de ortada haklı bir gerekçesi olmalıdır.
SGK 47 çıkış kodu hayatımıza yeni girmiş ve eskiden var olan 29 çıkış kodu iptal edilmiştir. SGK çıkış kodu 47’nin de içinde olduğu dokuz alt koda ayrılan ve iptal edilen 29 kod hakkında bilgi almak isterseniz, şu yazıma göz atabilirsiniz: https://mustafabaysal.com/29-kodu-ile-isten-cikarilan-iscinin-haklari/
